gnnNTOTPO

Luk 3

Djondhu ḻakaraŋala dharraykuŋala yolŋu'-yulŋunha

1Yo, ŋulinyaramirriyunydjayi yolŋu yäku Daypiriyanydja yukurrana nhinana buŋgawa wal'ŋu bukmakku wäŋawu, ga nhinananydja ŋayi yukurrana ŋunhiyi buŋgawanydja märr-weyinŋumirri dhuŋgarra 15-nha, yurru wiripu-guḻku'nhanydja ḏarramuwurrunha ŋayi nherrara wäŋalili ga wäŋalili, märr yurru walala ŋunhiyi walala nhina yukurra ŋurruŋumirri buŋgawana ŋurikiyi wäŋawu, djäka yurru yukurra yolŋu'-yulŋuwu. Yo, waŋganynhanydja yolŋunha ŋayi nherrara yäkunha Bun'tja-Baylatnha, ŋayinydja buŋgawa Djudiyawuyŋu, ga ŋayi Yirittja buŋgawa ga Galaliwuyŋu, ga ŋunhi Yiritku gutha'mirriŋunydja yäku Biliptja, ŋayinydja yukurrana ŋayathaŋala ga buŋgawa ŋayi Yitariyawuyŋu ga Dhokanatiwuyŋu, ga ŋayinydja Lutjaniyinanydja buŋgawa ga Yapaliniwuyŋu wäŋawu. 2Ga ŋulinyaramirriyunydjayi märrma' yolŋu maṉḏa nhinana yukurrana Ḻiya-ŋärra'mirrinydja maṉḏa, Yanatj ga Gayapatj yäku maṉḏa. Ga ŋulinyaramirriyu liŋgu ŋunhiyi ḏarramu Djondja, gäthu'mirriŋu Djakarrayawunydja yukurrana nhinana ŋunhiliyi ŋayilpiŋura wäŋaŋura, bala ŋayi Godtja waŋanana nhanukala, djuy'yurrunana ŋanya ḻakaranharawu dhärukkuna birrŋ'maranharawu. 3Bala ŋayi Djon yukurrana marrtjinana wäŋalili ga wäŋalili bitjarrana, ḻiw'maraŋalana ŋuliwitjarrayi wäŋakurrunydja mayaŋ'kurru Djodangurrunydja, ga ḻakaraŋala ŋayi yukurrana yolŋu'-yulŋuwanydja bitjarra gam', “Way bilyurrana walala nhumalaŋgalaŋuŋuru yätjŋurunydja, bala ḻiya-ḻupthurrana, bala ŋayi yurru Godthunydja nhuŋu yätjpuynydja bäy-ḻakaramana.”

4Ŋäthilinydja baman'tja dhäwu'-gänharamirriyu yolŋuyu yäkuyu Yitjayayu wukirri dhuwala dhäruk gam',

“Ŋunha ŋanhdharkŋura wäŋaŋura gawarrka'ŋura yolŋu yukurra djawarrkthun ḻakarama,

waŋanydja ŋayi yukurra bitjan ŋunhayi,

‘Girri'-ŋamathiya ga yäkthurra gatjaḻ Garraywu,

liŋgu galki ŋayi yurru bunana,

dhunupakuŋa biyaka dhukarr nhanŋu marrtjinyarawu.

5Bukunydja ŋunhinydja wäŋa bukmak yurru nyilŋ'thunna,

ga ŋunhi ḻaparrany'tja yurru wäŋa bukmak gaŋgathirrina,

märr yurru ŋunhiyi warrpam'nha ḻaparra'yirrina.

Biyaka ŋunhinydja wirwiryunaramirrinydja gatjaḻ dhunupakuŋana,

bala buyuwuyukuŋana biyakana djäma ŋunhi ḻunguḻungu'mirrinydja dhukarr.

6Liŋgu Garraynydja yurru ŋunhi marrtjina lili,

bala yurru bukmakthu yolŋuyunydja walalay nhämana ŋunhi nhaltjan ŋayi yurru Godthu yolŋu'-yulŋunha walŋakuma.’ ”

7Yo, guḻku'na mirithirrina yolŋunydja walala yukurrana marrtjina withiyarra ŋanya Djonnha, märr yurru ŋayi walalanha ḻiya-ḻupmarama yukurra. Yurru wiripu-guḻku'yunydja ŋanya withiyara, ŋunhi walala be ḻakaranharamirri ŋuli rom-dhunupamirri, bala ŋayi Djondhunydja waŋana bitjarra warray walalanha, “Way, nhumanydja dhuwala yätjmirrina wirrkina, balanyarana bitjan bäpi ŋunhi. Nhuma yukurra yana milkunharamirri nhumalanha nhuma yanapi nhuma ŋamakurru'mirri, yurru nhumalaŋgalanydja romdhu ŋuriŋiyi yukurra yolŋu'-yulŋunha baḏuwaḏuyun warray. Nhumanydja yukurra guyaŋirri yanapi nhuma ŋuli waṉḏi winya'yurru Godkalanydja, märr yurru ŋayi yaka nhumalanha baḏuwaḏuyun dhä-ḏir'yun ŋula. Mak dhiyakuyi nhuma ḏukṯuk ḻiya-ḻupmaranharawunydja. 8Ma' bilyurrana ga gonha'yurrana nhuŋuway yätjtja, ga djäma ŋamakurru'na. Dhärriya ŋamakurru' yana biyakana bitjan ŋuli dharpa dhärra yukurra borum guḻku'mirri. Nhumanydja ŋuli guyaŋanhamirri yanapi nhuma manymak be, ga ḻakaranhamirri nhe ŋuli waŋa nhunapinyay nhe bitjanmirri, ‘Godthunydja yurru yakana ŋarranhanydja dhä-ḏir'yurru, liŋgu ŋarranydja dhuwala yarraṯaŋuru beŋuru Yipurayimgala muka,’ bitjan nhe ŋuli. Yurru yuwalk yana ŋarra ḻakaramanydja yurru gam': Ŋuli nhe yurru mukthundja yana yukurra marrtji, ḏälnydja nhuŋuway nhe ŋayaŋu, yakanydja yurru nhe gonha'yun nhuŋuway yätj, yuwalkkuma yana ŋayi yurru Godthunydja baḏuwaḏuyun nhuna dhä-ḏir'yunna. Dhuwalanydja gay' guṉḏanydja walala ḏälmirri, ga ŋayinydja Godtja ganydjarr-ḏumurru warray. Ŋuli ŋayi ḏukṯukthirri yukurra, ŋayi yurru märrama dhuwalayi guṉḏanha malaŋunha, bala djäma yolŋukumana nhanŋuway ŋayi, märr yurru walalana ŋanya dhäruk märrama, bala nhina bitjanna yurru bitjan Yipurayimgu ŋunhi yumurrku'. 9Yo, Gunhuny'tja yukurra dhärra girri'-ŋamathirri, goŋ-ḏakul'mirri djatthunarawu, ŋayi yurru djatthundja ŋula yana ḻukukurru dharpanhanydja malaŋunha, ŋunhinydja ŋunhi ŋayi borummiriwnydja dharpa, bala ŋayi yurru djalkthunna walalanha gurthalilina.”

10Bala walala dhä-wirrka'yurrunana ŋanya Djonnhanydja bitjarrana, “Nhaltjanna dhika ŋanapurru yurru yulŋunydja?” 11Ga ŋayinydja bala buku-wakmaraŋala bitjarra, “Djäma biyaka nhäyinyara ŋamakurru' ga dhunupa wal'ŋu. Ŋuli balaŋu nhe yukurra ŋayathama märrmany'tja bätjupatju, ga waŋganydja nhe yurru wekama ŋurikina ŋunhi ŋayi yukurra bäyŋu ŋayathama. Ga ŋuli nhe ŋathamirrinydja nhina yukurra, ga wekaŋa wiripuŋuwunydja yolŋuwu, ŋunhi ŋayi yukurra bäyŋu ŋayathama ŋula ŋatha.”

12Ga wiripunydja yolŋu walala ŋunhina rrupiya-gombunharamirrina walala marrtjina balayi ḻiya-ḻupthunarawu, bala walala dhä-wirrka'yurrunanydja Djonnha bitjarrana, “Way marŋgikunharamirri, nhaltjan ŋanapurru yurru yulŋunydja dhika?” 13Ga ŋayinydja ḻakaraŋala waŋana walalanha bitjarra, “Ŋunhi nhuma yurru gombuma yukurra rrupiyanydja yolŋu'-yulŋuwala ŋuriki buŋgawawu, märraŋanydja ŋunhi liŋgu dhunupa yana, ŋunhiyi liŋgu wal'ŋu, ga yaka marrtjiya djaw'-djaw'yurra nhuŋuwaynydja nhe.”

14Ga wiripunydja mala miriŋuna yolŋu walala marrtjina, ga dhä-wirrka'yurruna ŋanya bitjarra, “Ŋanapurrunydja nhaltjanna yurru?” bitjarra. Ga ŋayinydja ḻakaraŋala walalaŋgu Djondhunydja bitjarra, “Yaka nhuma yurru ŋula yolnha yolŋunha gur'-guryurra rrupiyawunydja ŋula nhäkunydja märranharawu, ga yaka bothiya ḻakaraŋa ŋula yolnha yolŋunha. Ga ŋunhi nhe yurru märrama rrupiya nhuŋuway djämawuy, yaka yutjuwaḻa ḻakaraŋanydja ŋunhiyi rrupiya.”

15Yo. Weyinŋumirrina wal'ŋu walala yukurrana galkurrunanydja ŋurikiyi Walŋakunharamirriwunydja Masayawunydja yäkuwu, ŋunhi ŋayi Godthu dhawu'mirriyaŋala ŋäthili yana, ga ŋunhi walala ŋäkula ŋanya Djonnhanydja, bala walala goŋmirriyinana dhikana wal'ŋu, bala waŋanhamina bitjanminana, “Dhuwalayina mak ŋayi gonha Masayanydja?”

16Bala ŋayi Djondhunydja ḻakaraŋala walalaŋgu balanydja bitjarra, “Yaka dhuwala ŋarranydja ŋunhiyi. Ŋarranydja dhuwala gali'wuy yolŋu, märr ŋuli ya', ga ŋunhi waŋganydja yolŋu yurru marrtji dhuḏitjtja ŋarrakalanydja, ŋunhiyinydja yolŋu biyapulnha wal'ŋu ŋayinydja, ga yakana ŋarra dhuwala dhuwurr-dhunupa djämawunydja ŋula nhäku nhanukalaŋuwu, balanyarawu bitjan djapathuŋ'ku yupmaranharawu ga gänharawu nhanukalaŋuwu. Ŋarranydja nhumalanha ŋuli yukurra ḻupmarama yana gapuyu warray, yurru ŋayinydja ŋuriŋiyinydja yolŋuyu ŋunhi ŋayi yurru marrtji dhuḏikurru ŋarrakalanydja, ŋayinydja yurru nhumalanha ḻupmarama Garrkuḻukthu warray Walŋayu, ga gurthayu. 17Ŋunhiyinydja yolŋu yukurra ŋayinydja dhärra girri'-ŋamathirri djarr'yunarawuna, ganaŋ'maranharawuna yolŋuwunydja walalaŋgu, balanyarawunydja bitjan ŋuli yolŋuyu djalk-djalkthun ŋatha birrali', ŋunhi ŋayi ŋuli ganaŋ'marama barrkuwatjkuma ŋuliŋuru dhukun'ŋuru, bala ŋayi yurru ŋatha rumbalnydja wal'ŋu gurrunhan nhanukalay ŋayi wäŋalilina, ga dhukun'nhanydja ŋunhiyi yurru djalkthun gurthalilina walalanha, ŋunhimalana ŋunhi yukurra yurru nhärana yana, ŋultjithinyamiriwnha.” Ga bitjana ŋayi ŋuli Djondhu ḻakaranhanydja yolŋu'-yulŋuwalanydja.

18Yo, guḻku'kurruna ŋayi romgurrunydja ḻakaraŋala dhika yukurrana Djondhu ŋuripa yolŋu'-yulŋuwanydja, ḻakaraŋala dhäwuny'tja ŋayi ŋamakurruny'tja ŋurikalaŋuwuynha ŋunhi ŋayi yurru galki bunana. 19Ga bitjarrayi liŋgu ŋayi Djondhu waŋanayi raypirri'yurruna ŋunhiyi buŋgawanhanydja wal'ŋu yäkunha Giŋ-Yiritnhanydja ŋunhi ŋayi märraŋala miyalknha djaw'yurruna nhanukalayŋuwu ŋayi gutha'mirriŋuwu dhäykanha Yirutiyanha yäkunha, ga bitjarrayina liŋgu ŋayi yukurrana djämanydja nhä malanha mirithirrina yätj. 20Ga wiripunydja ŋayi ŋuriŋiyi Yiritthu bukulili ŋal'maraŋala yätjnha wal'ŋu yanana, ŋunhi ŋayi mulkana ŋanya Djonnha, bala galkarana ḻoḻulilina.

Djesunha ḻupmaraŋala Djondhu

21Yo, ŋulinyaramirriyu liŋgu ŋunhi ŋayi yukurrana Djondhu mukthurruna yana ḻiya-ḻupmaraŋala yolŋu'-yulŋunha, bala ŋayipinydja Djesunydja marrtjinana ŋunhimalayi buku-ḻupthunarawuna, ga ŋayina Djesunhanydja ŋunhi ḻiya-ḻupmaraŋala Djondhuna. Dhäŋuru ŋuliŋuruyinydja Djesu yukurrana dhärrana bukumirriyaŋala ŋunhiliyi, bala ŋayinydja marrtjina ŋunhi djiwarrny'tja ḻapthurrunana, 22bala Garrkuḻuktja ŋunhiyi Birrimbirr marrtjina dhuryurrunana lili rumbalnha wal'ŋu, balanyara ŋunhi rumbalnydja bitjan murryil, bala ŋayi nhinanana nhanukala Djesuwala. Ga dhunupana ŋayi Godtja waŋana ŋulaŋuru djiwarr'ŋurunydja, waŋananydja ŋayi bitjarrana, “Nhenydja dhuwala ŋarrakuwaynha wal'ŋu yana Gäthu'mirriŋu marrkapmirrina, ga mirithirrina yana ŋarra nhokala yukurra goŋmirriyirrinydja.” bitjarra.

Dhuwalanydja ḻakarama yukurra märi'mumirriŋu Djesuwuna, ŋunhi ŋayinydja yarrataŋuru dhipuŋuruyina dhawal-wuyaŋina

23Yo, ŋunhi ŋayi Djesu 30-mirrinydja dhuŋgarramirri, bala ŋayi ŋurru-yirr'yurruna djämana, ŋunhina ŋunhi ŋayi Godthu ŋanya djuy'yurruna ŋurikiyi djämawunydja. Yolŋu'-yulŋuyunydja guyaŋina ŋanya Djesunha yanapi ŋayi gäthu'mirriŋu nhanŋu Djotjipku, ga yuwalk yana ŋayinydja ŋunhi bäpa'mirriŋuyina nhanŋu, Djotjiptja.

Yo, Djotjiptja ŋunhi gäthu'mirriŋu Yeliwu,

24ŋunhi ŋayinydja gäthu'mirriŋu Mathatku,

ŋunhi ŋayinydja gäthu'mirriŋu Lepaywu,

ŋunhi ŋayinydja gäthu'mirriŋu Milkiwu,

ŋunhi ŋayinydja gäthu'mirriŋu Djinawu,

ŋunhi ŋayinydja gäthu'mirriŋu Djotjipku,

25ŋunhi ŋayinydja gäthu'mirriŋu Matathayawu,

ŋunhi ŋayinydja gäthu'mirriŋu Yämutjku,

ŋunhi ŋayinydja gäthu'mirriŋu Näyamgu,

ŋunhi ŋayinydja gäthu'mirriŋu Yitjiliwu,

ŋunhi ŋayinydja gäthu'mirriŋu Naykiwu,

26ŋunhi ŋayinydja gäthu'mirriŋu Mäyatku,

ŋunhi ŋayinydja gäthu'mirriŋu Matathayawu,

ŋunhi ŋayinydja gäthu'mirriŋu Djiminiwu,

ŋunhi ŋayinydja gäthu'mirriŋu Djotjikku,

ŋunhi ŋayinydja gäthu'mirriŋu Djodawu,

27ŋunhi ŋayinydja gäthu'mirriŋu Djowanangu,

ŋunhi ŋayinydja gäthu'mirriŋu Ritjawu,

ŋunhi ŋayinydja gäthu'mirriŋu Djarapapulwu,

ŋunhi ŋayinydja gäthu'mirriŋu Djiyaltiyalwu,

ŋunhi ŋayinydja gäthu'mirriŋu Neriwu,

28ŋunhi ŋayinydja gäthu'mirriŋu Milkiwu,

ŋunhi ŋayinydja gäthu'mirriŋu Yatiwu,

ŋunhi ŋayinydja gäthu'mirriŋu Gutjamgu,

ŋunhi ŋayinydja gäthu'mirriŋu Yilmatamgu,

ŋunhi ŋayinydja gäthu'mirriŋu Yäwu,

29ŋunhi ŋayinydja gäthu'mirriŋu Djatjuwawu,

ŋunhi ŋayinydja gäthu'mirriŋu Layitjawu,

ŋunhi ŋayinydja gäthu'mirriŋu Djorimgu,

ŋunhi ŋayinydja gäthu'mirriŋu Mathatku,

ŋunhi ŋayinydja gäthu'mirriŋu Lepaywu,

30ŋunhi ŋayinydja gäthu'mirriŋu Djimiyangu,

ŋunhi ŋayinydja gäthu'mirriŋu Djudawu,

ŋunhi ŋayinydja gäthu'mirriŋu Djotjipku,

ŋunhi ŋayinydja gäthu'mirriŋu Djonamgu,

ŋunhi ŋayinydja gäthu'mirriŋu Layakimgu,

31ŋunhi ŋayinydja gäthu'mirriŋu Meliyawu,

ŋunhi ŋayinydja gäthu'mirriŋu Menawu,

ŋunhi ŋayinydja gäthu'mirriŋu Matathawu,

ŋunhi ŋayinydja gäthu'mirriŋu Naythangu,

ŋunhi ŋayinydja gäthu'mirriŋu Daypitku,

32ŋunhi ŋayinydja gäthu'mirriŋu Djitjiwu

ŋunhi ŋayinydja gäthu'mirriŋu Wopitku,

ŋunhi ŋayinydja gäthu'mirriŋu Bawatjku,

ŋunhi ŋayinydja gäthu'mirriŋu Djamangu,

ŋunhi ŋayinydja gäthu'mirriŋu Nätjungu,

33ŋunhi ŋayinydja gäthu'mirriŋu Minatapku,

ŋunhi ŋayinydja gäthu'mirriŋu Yadmingu,

ŋunhi ŋayinydja gäthu'mirriŋu Yäniwu,

ŋunhi ŋayinydja gäthu'mirriŋu Yitjurungu,

ŋunhi ŋayinydja gäthu'mirriŋu Beratjku,

ŋunhi ŋayinydja gäthu'mirriŋu Djudawu,

34ŋunhi ŋayinydja gäthu'mirriŋu Djaykupku,

ŋunhi ŋayinydja gäthu'mirriŋu Yitjakku,

ŋunhi ŋayinydja gäthu'mirriŋu Yipurayimgu,

ŋunhi ŋayinydja gäthu'mirriŋu Derawu,

ŋunhi ŋayinydja gäthu'mirriŋu Näyuwu,

35ŋunhi ŋayinydja gäthu'mirriŋu Djerakku,

ŋunhi ŋayinydja gäthu'mirriŋu Riyuwu,

ŋunhi ŋayinydja gäthu'mirriŋu Biliyakku,

ŋunhi ŋayinydja gäthu'mirriŋu Yepawu,

ŋunhi ŋayinydja gäthu'mirriŋu Djelawu,

36ŋunhi ŋayinydja gäthu'mirriŋu Gaynangu,

ŋunhi ŋayinydja gäthu'mirriŋu Yäpakatku,

ŋunhi ŋayinydja gäthu'mirriŋu Djimgu,

ŋunhi ŋayinydja gäthu'mirriŋu Nowawu,

ŋunhi ŋayinydja gäthu'mirriŋu Lamikku,

37ŋunhi ŋayinydja gäthu'mirriŋu Mathutjilawu,

ŋunhi ŋayinydja gäthu'mirriŋu Yenukku,

ŋunhi ŋayinydja gäthu'mirriŋu Djäritku,

ŋunhi ŋayinydja gäthu'mirriŋu Mayalaliwu,

ŋunhi ŋayinydja gäthu'mirriŋu Gaynangu,

38ŋunhi ŋayinydja gäthu'mirriŋu Yenutjku,

ŋunhi ŋayinydja gäthu'mirriŋu Djapku,

ŋunhi ŋayinydja gäthu'mirriŋu Yadamgu,

ŋunhi ŋayinydja gäthu'mirriŋu nhanŋuwaynha Godkuna.