gnnNTOTPO

Mathuyu 13

Maŋutjiwuy ŋathawuy dhäwu' mayali'mirri

1Ga ŋuriŋi bili yana waluyu Djesu dhawaṯthurruna bala'ŋuru, bala marrtjina yarrupthurrunana raŋililina. Marrtjinanydja ŋayi nhinana bala-a-a, ga dhut-gay nhinana raŋililina, bala ŋayi yukurrana ḻakaraŋalana marŋgikuŋalana yolŋu'-yulŋunhana, ŋunhi walala marrtjina ḻuŋ'thurruna nhanukala mäkiri'-witjunarawu nhanŋu. 2Yo, guḻku'na marrtjina yolŋunydja walala ḻuŋ'thurruna nhanukala, yana liŋgu ga gungaŋala warrpam'nha, bala ŋayi Djesunydja wapthurruna mitjiyalilina, ga ŋuliŋuruna mitjiyaŋuruna ŋayi yukurrana ḻakaraŋalanydja marŋgikuŋala yolŋu'-yulŋunhanydja ŋunhi walala marrtjina nhinana raŋiŋura; ḻakaraŋalanydja ŋayi yukurrana Godkalaŋuwuy, ŋurukuy Djiwarr'wuy Rom, 3yurru mayali'mirriyaŋalana ŋayi yukurrana ḻakaraŋalanydja, yakana warraŋulkuŋalanydja. Ga bitjarra ŋayi ŋunhiyi dhäwuny'tja ḻakaraŋala gam', “Waŋganydhu ḏarramuyu marrtjina dholkuŋala ŋayaŋay' maŋutji birrali'; ŋayi marrtjina djalkthurrunanydja ŋunhi ŋayaŋay' munatha'-lili. 4Yurru wiripunydja maŋutji ŋunhi galkina dällili munatha'lili dhukarrlili, bala wäyin walala buṯthurrunga ḻukanana marrtjina ŋunhiyi ŋayaŋayny'tja ŋunhi marrtjina ŋorrana ŋunhili dhukarrŋura. 5Ga wiripunydja maŋutji galkina marrtjina ŋunhiwala guṉḏamirrilili ḏaŋawuklili munatha'lili, ga dhunupana yana ŋunhiyi ŋayaŋay' dhamany'tjurruna. 6Bala beŋurunydja waluyuna räwakkuŋala, bala ŋayi räwakthinana ŋunhiyi ŋayaŋayny'tja, bili munatha' ŋunhi ḏaŋawuk ŋurikiyi birrali'wu ŋathawu. 7Ga wiripunydja maŋutji galkina marrtjina ḏirriṯirri'mirrilili munatha'lili, ŋunhi nhämunha' marrtjina ŋorra'-ŋurrana ḏirriṯirri muḻkurr ŋunhiliyi, bala maṉḏa ŋutharanydja marrtjina rrambaŋina, bala ŋuriŋiyi ḏirriṯirriyunydja buriny-mulkanana ŋunhiyi birralinhanydja. 8Ga wiripunydja maŋutji birrali galkina marrtjina ḻatju'lilina dhikana munatha'lili, ga ŋunhiyi maŋutji ŋatha ŋuthara dhika ḻatju'yinana wal'ŋu, dhaŋaŋdhinana dhikana; wiripunydja maŋutji ŋatha ŋunhi 100-thinana, ga wiripunydja maŋutji ŋatha ŋuliŋuruyi 60-yinana, ga wiripunydja 30-yinana.” 9Ga bitjarrayina ŋayi dhawar'maraŋalanydja waŋana Djesuyu, “Mäkiri'-witjurranydja yuwalkkuŋa ŋi'... djinawa'wuywu wal'ŋu ŋuriki, märr nhe yurru ŋäma dharaŋan muka wal'ŋu.”

Ḻakarama yukurra Djesunha, nhäku ŋayi ŋuli ŋunhi waŋa mayali'mirriyamanydja ḻakarama

10Ga dhurrwaraŋuru ŋuliŋuru, ŋanapurru Djesuwala ḻundu'mirriŋuyu walalay dhä-wirrka'yun ŋanya Djesunha bitjan, “Way, nhäku nhe ŋuli dhuwala waŋa ḻakarama mayali'mirriyamanydja yolŋu'-yulŋuwu?” bitjarra.

11Bala ŋayi Djesunydja buku-wakmaraŋala waŋana ŋanapurruŋgala bitjarra warray, “Nhumanydja dhuwalanydja walala ŋarraku ḻundu'mirriŋunydja walala marŋgimirri ŋuruku Godkalaŋunydja Romgu, ŋurikinydja Djiwarr'wuywunydja wal'ŋu ŋunhi yukurra ŋorra dhuwala dharrpal; nhumanydja marŋgina, liŋgu Godthu nhumalaŋgala liŋguna maḻŋ'maraŋala. Ga walalanydja ŋunhanydja walala yaka warray marŋgi, liŋgu yaka walalaŋgala Godthu maḻŋ'maraŋala warraŋulkuŋala. 12Yo, ŋayinydja ŋuriŋinydja yolŋuyu ŋunhi ŋayi märraŋala, bala ŋayathamana yukurra nhä malanha ŋunhi Godkuŋu wekanhara, ŋayinydja yurru Godthunydja wekama biyapulnha wal'ŋu nhanŋunydja, märr yurru ŋayi yukurra ŋayathama buku-yattjatkunharana marrtjinyara bala. Ga ŋayi ŋuriŋi wiripuŋuyunydja ŋunhi ŋayi yukurra dhäpark ŋuli nhina, ŋunhi ŋayi yaka ŋayathama yukurra Godkuŋu ŋula nhä, nhanŋunydja yurru yana winya'yunna-wala nhä ŋayi yukurra ŋayathama ŋunhi, djaw'yunna yurru-wala ŋula yolthu. 13Yo, waŋanydja ŋarra ŋuli ŋunhi mayali'mirriyama walalaŋgala, liŋgu walala ŋuli nhäma ŋarrakuŋu djämawuy warray yana, yurru yakana walala ŋuli wirrkinydja nhäma mälkumanydja wal'ŋu. Yo, ŋäma warray walala ŋuli ŋarraku dhäruktja, yurru yakana walala ŋuli ŋäma dharaŋandja.

14“Baman'tja benydja walŋu dhäwu'-ḻakaranhamirriyu yäkuyu Yitjayayu ḻakaraŋala walalanha bitjarra gam',

‘Ŋäma warray nhuma yurru yulŋunydja,

yurru yakana dharaŋandja nhuma yurru ŋäma;

ga biyapul nhämanydja nhuma yurru,

yurru yakana mälkumanydja nhuma yurru nhäma.

15Liŋgu nhuma dhuwalanydja walala gunganhaminyarana nhumalaŋgiyinguŋu nhuma ḻiyanydja,

yaka nhuma ḏukṯuk märranharawu Godkalaŋuwu romgu;

nhuma dhaḻ'yurrunana nhumalaŋguway nhuma mäkiriny'tja ŋänharaŋurunydja,

ga maŋutji nhuma nhänharaŋuru bambaythinayi yana.

Ŋunhi bini nhuma yuwalk ḏukṯukthinya nhänharawu,

nhumanydja bini nhänha ŋamathanha warray,

ga ŋunhi bini nhuma yuwalk ḏukṯukthinya ŋänharawu,

nhumanydja bini ŋänha dharaŋana warray,

bala nhuma bini roŋiyinyana bilyuna Gunhu'walana,

ga ŋayinydja bini nhumalanha Godthunydja walŋakunhana.’

Yo, ŋunhanydja yolŋu walala nhina yukurra gay' bambaymirrina yana ga mäkiri'miriwnha walala, balanyara yana liŋgu bitjarra Yitjayayu ḻakaraŋala walalanha be ŋäthili.

16“Yurru nhumanydja dhuwala goŋmirri walala yolŋu'-yulŋu Gunhu'wuŋu, liŋgu nhuma yukurra nhämana wal'ŋu Godku romnha, ga ŋäma nhuma yukurra dharaŋanna. 17Märr-yuwalk ŋarra nhumalaŋgu yukurra ḻakaramanydja dhuwala. Ŋäthilinydja benydja baman'tja wal'ŋu Godku dhäwu'-ḻakaranharamirri yolŋu'-yulŋu ga dhuwurr-ŋamakurru' yolŋu walala, walalanydja ŋunhi ḏukṯukthina yukurrana nhänharawu dhiyakuyi ŋunhi nhuma yukurra nhämana ŋarrakalanydja djäma. Yurru yaka walala nhäŋalanydja. Ga mirithina walala yana ḏukṯukthina dhäwu'wunydja ŋänharawu yukurranharawu, ŋunhi nhumanydja yukurra ŋämana dhiyaŋunydja-wala, yurru yaka walala ŋäkulanydja ŋunhiyi.” Bitjarrana ŋayi Djesu waŋananydja ḻakaraŋalanydja.

Ḻakarama yukurra djinawa'wuynha ŋathawuy maŋutjiwuy mayali'

18Bala ŋayi ŋuliŋurunydja Djesu waŋana bitjarrana, “Ŋäkanydja ŋamathaŋa walala, ga marŋgithiya. Dhuwalanydja ŋarra yurru ḻakarama mayali'na ŋunhi yukurra ŋorra dhikayi, dhipuŋuruyi ŋathaŋuru maŋutjiŋuru. Maŋutjinydja ŋathanydja dhuwala bitjan Godku dhäruk. 19Wiripuyuŋuyu yolŋuyu ŋuli ŋunhi ŋäma Godku dhäruk ŋunhiyi, yurru yakana walala ŋuli ŋunhi dharaŋandja ŋäma, bala märramanydja, bala ŋayinydja ŋuli ŋunhi Mokuynydja marrtji, bala djaw'yunna yana ŋunhiyi dhäruk walalaŋgala ḻiyaŋuru; ŋunhiyinydja yolŋu walala balanyara bitjan ḏälnha munatha' ŋunhi dhukarr. 20Ga wiripunydja ŋunhi ŋayaŋay' maŋutji galkina marrtjina ḏaŋawuklili munatha'lili, ga balanyarayina wiripunydja yolŋu ŋunhi ŋayi ŋuli ŋäma dhuwalayi dhäruk, bala ŋoy-ŋaḏupthunna yana märramanydja, 21yurru yaka weyindja ŋunhiyi yolŋu ŋuli dhärranydja yukurra. Yo, ŋunhi yurru ŋayaŋu-yätjkunharamirrinydja buna nhanŋu, liŋgu ŋayi ŋunhayina Godkalana romŋura dhärra yukurra, ga dhunupana yana ŋayi ŋuli ḏaḏawyunna ŋuliŋuruyi romŋurunydja. 22Ga ŋunhinydja maŋutji ŋatha ŋunhi ŋayi marrtjina galkina ḏirriṯirri'mirrilili munatha'lili, ŋunhiyinydja yolŋu balanyarana ŋunhi ŋayi ŋuli ŋäma Godku dhäruk, yurru bitjanna liŋguna ŋayi ŋuli yukurra guyaŋirrinydja dhiyakuynha munatha'wuynha yana romdja, ga bitjanna liŋguna buku-manguma ŋuli girriny'tja dhika nhänydja rrupiyanydja mäypana wal'ŋu, bala dhiyaŋuyina romdhu malaŋuyu ŋuli ŋunhi binydjitjkumanydja yukurra Godkunydja dhäruk, ga yakana ŋayi ŋunhiyi yolŋu yukurra yurru nhina ŋamakurruny'tja; ŋayinydja ŋunhi balanyarana bitjan borummiriw dharpa. 23Ga ŋatha ŋunhi maŋutji ŋunhi marrtjina galkina ŋamakurru'lili dhika wal'ŋu munatha'lili, ŋunhiyinydjayi yolŋu walala balanyarana ŋunhi walala ŋuli ŋäma wal'ŋu yana, ga bitjanna liŋguna walala yurru nhinana yukurra ŋunhiliyina liŋgu ŋamakurru'ŋurana dhikana wal'ŋu romŋura, yana liŋgu-u-u ga ḻatju'thirri dhika walala yurru yolŋuthirri, dhaŋaŋdhirrina dhikana ŋuriŋiyi Godkalana nhäyu malaŋuyu, bitjanna bitjan ŋunhi borum yukurra dhärra muḻkurrmirri dhirrimukmirri.”

Dhuwalanydja dhäwu' miriŋuwuŋu nhäŋiniŋ' manapanara

24Ga wiripunydja ŋayi Djesuyu dhäwu' ḻakaraŋala mayali'mirriyaŋala bitjarra, “Yo, dhuwala ŋunhi Godku Djiwarr'wuynydja Rom balanyara gam': Yolŋu wäŋa-waṯaŋu marrtjina yukurrana djalk-djalkthurrunanydja ŋatha maŋutji ŋunhimalayi munatha'lili, märr yurru ŋuliŋuruyinydja ŋuthanna ŋamakurru'na wal'ŋu ŋatha.

25“Ga munhakuna walala yolŋu'-yulŋunydja marrtjina ŋorra'-ŋurrana, bala ŋayinydja miriŋunydja marrtjina yuḻwutjurrunana balayi ŋunhimalayi munatha'lili, munhakuna ŋayi guṉaŋ'thurrunanydja, bala djalkthurruna nhäŋiniŋ'nha mulmu muḻkurr ŋunhimala goḏu-manapara ŋayaŋay'lili manymaklilinydja. Djalkthurruna ŋayi, bala marrtjina winya'yurrunana.

26“Yo, birraliny'tja ŋunhi ŋuthara dhakalmirri-yinana ŋayaŋay'mirriyinana, ga yurruna yolŋu'-yulŋuyunydja nhäŋala ŋunhi nhäŋiniŋ'tja mulmu ŋunhimala goḏu-manapanarana ŋathalili. 27Bala walala djämamirrinydja walala ŋurikiyi ḏarramuwu marrtjinana, bala waŋana ŋanya bitjarrana, ‘Way,... ŋunha nhenydja dholkuma yawungu manymak warray ŋatha. Ga wanhaŋuru ŋunha nhäŋiniŋ'tja mulmu walmana?’ 28Ga ŋayinydja ḻakaraŋala ŋuriŋiyi ḏarramuyunydja bitjarra, ‘Ŋunhanydja dhuwala miriŋuyu djalkthurruna, ŋula yolthu yana.’

“Ga walalanydja waŋana dhä-wirrka'yurruna ŋanya bitjarra, ‘Ḏukṯuk muka nhe ŋanapurruŋgunydja?... ŋunhi ŋanapurru yurru marrtji balayi?... ga ḏulŋu'-ḏulŋurryun ŋunhayi nhäŋiniŋ' mulmu?’

29“Ga ŋayinydja waŋana ŋunhiyi munatha'-waṯaŋunydja ḏarramu bitjarra. ‘Yaka!... Gonha'yurra walala! Ŋuli nhuma yurru ŋula ḏulŋurr'yundja ŋunhiyi nhäŋiniŋ'nha, nhuma ŋuli bäynha mel-waḏatjurru ŋunhiyi ŋathanhana. 30Gonhana maṉḏa yurru ŋuthan rrambaŋina, nhäŋiniŋ' mulmu ŋunhiyi ga ŋayaŋay' birrali', ga bäy yurru ŋatha ŋalwuruŋ'thirri, ŋulinyaramirriyuna ŋarra yurru maṉḏanha barrkuwatjkumanydja. Ŋarra yurru djuy'yun ŋarrakuway djämamirrinhanydja walalanha bitjanna, ‘Gatjuy marrtjiya walala, ga gulkthurra ŋäthilina dhuwali nhäŋiniŋ'tja, bala ḏap-ḏapmaraŋa waŋganylilina, bala yana djalkthurra gurthalilina. Ga yurruna nhuma yurru gulkthun ŋathanydja ŋunhinydja, bala dhark-dharkkuŋana walala, ruwaŋmu-nherralana ŋunhimalana ŋarrakiyingalana buṉbulili.’ ” Ga dhuwalana ŋayi Djesuyu ḻakaraŋala dhäwuny'tja mayali'mirrinydja.

Dhäwu' nyumukuṉiny'puy ŋarakawuy borumbuy

31Ga wiripunydja dhäwu' mayali'mirri ŋayi Djesuyu ḻakaraŋala bitjarra gam', “Dhuwalanydja ŋunhi Godku Djiwarr'wuynydja Rom walŋa warray ga ŋuthanaramirri, balanyara bitjan ḏawu ŋaraka borum. 32Yo, ḏawunydja dhuwala maŋutji nyumukuṉiny wal'ŋu, yakana ŋula wiripuwuynydja dharpawuy ŋaraka balanyarayi nyumukuṉiny'mirri. Ga ŋunhi ŋuli yolŋuyu ḻämu-nherraṉ ŋunhiyi ŋaraka munatha'lili, bala ŋayi ŋuli ŋunhiyi dhamany'tjundja, bala ŋuthanna marrtji yindithirrina, djuḻkmaramana yurru wiripuŋunhanydja dharpanha malaŋunha. Bala walalanydja yurru wäyindja walala buṯthun, bala nhinana marrtji ŋunhimalayi dharpalili, bala djämana yurru walala wäŋa walalaŋguway ŋunhimalayi baṉdja'-baṉdjalilinydja.” Ga bitjarra ŋayi Djesuyu ḻakaraŋala mayaliny'tja.

Dhäwu' ŋathawuy ruwaŋga'kunharawuy

33Bala ŋayi Djesuyu ḻakaraŋala wiripunydja mayali'mirri dhäwu' bitjarra, “Godkunydja dhuwala Rom balanyara warray bitjan ŋathawuy ruwaŋga'kunhara. Yo, dhäykayunydja ŋuli märrama yutjuwaḻa yana ŋunhiyi ŋathawuy ruwaŋga'kunhara, bala ŋayi yurru nherraṉ ŋunhiyi yindililina banikin'lili, bala biŋgurrunydja ŋathanydja guḻku'na ḏämbany'tja ŋunhiyi, bala bukmak yurru ŋunhiyi ḏämba gaŋgathirrinydja ḻatju'thirrina dhikana, wiripuyirrina yurru. Ga bitjandhina yurru yolŋuyu ḻurrkun'thuna ŋunhi Garraywalaŋumirriyunydja wäŋanha wiripukuma, ḻatju'kumanydja dhikanydja wal'ŋu.” Ga bitjarra ŋayi Djesuyu mayali'mirriyaŋala ḻakaraŋalanydja.

Djesuyu ḻakaraŋala yukurrana mayali'mirriyaŋala rombuy

34Yo, bitjanna liŋgu ŋayi ŋuli Djesuyu ḻakaranha Godku ŋunhi Djiwarr'wuynydja Rom wal'ŋu ŋuripa yolŋu'-yulŋuwa, yurru waŋanhanydja ŋayi ŋuli ḻakaranhanydja mayali'mirrina yana, yaka ŋayi ŋuli ḻakaranha bukmakku ŋuriki miṯtjiwu ŋula waŋgany dhäruk warraŋulkurrunydja.

35Baman'tja benydja wal'ŋu dhäwu'-ḻakaranharamirriyu dhunupamirriyaŋalayi ḻakaraŋala ŋanya Djesunha bitjarra gam',

“Ŋayi yurru waŋa yukurra ḻakarama ŋunhinhana ŋunhi yukurra ŋorra be gonha djuḻuḻ'maranhara,

ḻakaramanydja ŋayi yurru maḻŋ'maramanydja ŋunhiyi yolŋu'-yulŋuwala,

yurru waŋanydja ŋayi yurru ḻakarama mayali'mirriyama yana.

Yakana ŋula waŋgany yolŋu marŋgi ŋurikiyi ŋäthilinydja, ŋorra yukurra yurru ŋunhiyi djuḻuḻ'yunara,

yana liŋgu ga ŋayina yurru ŋunhi maḻŋ'maramanydja.”

Bala yana yuwalkthi ŋayi maḻŋ'maraŋalanydja yukurrana Djesuyu mayali'kurru yana, märr yurru ŋuriŋiyina walalay liŋgu maḻŋ'maramanydja ŋunhi walala yurru yuwalkkuma wal'ŋu ŋurikiyi ḻarruma märranharawu.

Djesuyu ḻakaraŋala yukurrana mayali' nhäŋiniŋ'puy ga birrali'wuy dhäwu'

36Ga ŋuliŋurunydja dhurrwaraŋuru ŋayi Djesuyu gonha'yurrunana bukmaknhanydja yolŋu'-yulŋunha, bala marrtjina ga gärrina buṉbulilina. Bala nhanŋu ḻundu'mirriŋunydja walala marrtjinayi, bala dhä-wirrka'yurruna ŋanya bitjarra, “Wäy Garray! Nhä ŋunhi dhäwuny'tja nhe ḻakaraŋala?... nhäŋiniŋ'puynydja mulmuwuy ga birrali'wuynydja? Ḻakaraŋa mak ŋanapurruŋgala mayali', nhaltjan yukurra dhäruk mayali' ŋunhilimi waŋa.”

37Bala ŋayi Djesunydja waŋana bitjarrana gam', “Ŋunhinydja ḏarramunydja ŋunhi ŋayi dholkuŋala ḻatju' maŋutji ŋayaŋay', ŋunhiyinydja bitjan Gäthu'mirriŋuna Yolŋu, 38ga ŋunhinydja dhulmu-waṉarrany'tja munatha', ŋunhiyinydja bitjan dhuwalana wäŋa munatha'na. Ga ŋunhiyinydja maŋutjinydja ŋatha balanyarana bitjan yolŋu'-yulŋuna, ŋunhina walala ŋunhi walala yukurra nhina Godkala yana Romŋura, ga ŋunhi nhäŋiniŋ'tja mulmu balanyarana bitjan ŋunhina yolŋu walala ŋunhi walala nhina yukurra romŋura Mokuywala, ŋurikala yätjmirriwala. 39Ga ŋunhi miriŋunydja ŋunhi ŋayi dholkuŋala nhäŋiniŋ' maŋutji mulmu, ŋunhiyinydja ŋayipina Mokuynha, bothinyaramirrina ŋäṉuknha yana. Ga miḏawarrnydja ŋunhi, ŋatha ŋalwuruŋ'thinyaramirrina walu, ŋunhiyinydja balanyara bitjan walu ŋunhina ŋunhi yurru wäŋa dhuwala buku-mulka, ga ŋunhinydja ŋatha-gulkthunaramirrinydja walala balanyarana bitjan Gunhu'wu djiwarr'wuynha djämamirri walala.

40“Yo. Ŋunhi ŋatha-gulkthunaramirriyu walalay gulkthurruna nhäŋiniŋ'tja mulmunydja, bala djalkthurruna gurthalilina, ga bitjandhina yurru yalalaŋumirriyunydja maḻŋ'thun. 41Liŋgu ŋulinyaramirriyunydja waluyu Dhä-yawar'yunaramirriyunydja, ŋayipinydja yurru ŋuriŋi Gunhu'walanydja Gäthu'mirriŋuyu djuy'yundhi nhanŋuway ŋayi djämamirrinha walalanha, bala yana walala yurru malana gulk-gulkthun. Ŋäthilinydja walala yurru yurrum'marama yätjmirrinhanydja yolŋu'-yulŋunha, ŋunhinhanydja walalanha ŋunhi walala yukurra marrtji yätjkurru romgurru, ga ŋunhinhanydja walalanha ŋunhi walala ŋuli yukurra mel-warryun wiripuŋunha yolŋu'-yulŋunha bala yätjlili. 42Yo, Godkala djämamirriyu walalay yurru yurrum'maramana ŋunhi dhuwurr-yätjmirrinhanydja yolŋu'-yulŋunha, bala yana djalkthunna ŋunhimalana dhä-ḏir'yunaramirrililina wäŋalili, gurthalilina ŋunhana, ga ŋunhalayinydja walala yurru ŋunhinydja yätjmirrinydja yolŋu walala galŋa-yätjthirrina, nyä'yunmirrina yukurra yurru, ga ḻirra-ḻawunharamirrina.

43“Ga walalanydja yurru Garraywalaŋumirrinydja walala yolŋu'-yulŋu nhina yukurra yurru walalaŋgalaŋuwala Bäpa'mirriŋuwala warray Romŋura, Djiwarr'wuyŋurana ŋunhi ḻatju'ŋurana dhikana ga djarraṯawun'mirriŋurana, bala walala yurru yana djeŋarra'yirrina, bitjan dhuwala walu.”

Ga biyapul ŋayi Djesuyunydja waŋana, dhawar'maraŋalanydja bitjarra, “Mäkiri'-witjurranydja yuwalkkuŋa ŋi'... djinawa'wuywu wal'ŋu ŋuriki, märr nhe yurru ŋäma dharaŋan muka wal'ŋu.” Ga bitjarra ŋayi Djesuyu ḻakaraŋalanydja.

Dhäwu' mel-wiḏi'wuy guṉḏawuy ga ḻatju'mirriwuy ralapinybuy

44Ga biyapul ŋayi Djesuyu ŋuliŋuruyi dhäwu' ḻakaraŋala wiripuna, mayali'mirriyaŋala bitjarra, “Godkunydja ŋunhi Yuṯa Rom mel-wiḏi' warray dhika wal'ŋu yana, balanyara warray bitjan mel-wiḏi' ŋanya guṉḏa ŋunhi yukurra ŋorra munatha'ŋura ŋula yolkuŋu dholkunhara djuḻuḻ'maranhara. Ga ŋunhi ŋayi yurru waŋganydhu ḏarramuyu maḻŋ'maramanydja ŋunhiyi djuḻuḻ'maranhara, bala ŋayi yurru buyuwuyu'kumayi yulŋunydja, balayi ŋäkirrmarama biyapul, bala marrtji ŋayi yurru roŋiyirrina wäŋalilina, galŋa-ŋamathirrina wirrkina dhikana wal'ŋu yana. Bala ŋayi yurru ŋuriŋiyi yolŋuyu rarr'yunna yana yulŋunydja nhanŋuway ŋunhi nhä malanha, bukmakkumana yana ŋayi yurru wekama wuŋuḻi'yunarawuna ŋurikina wäŋawuna, ŋunhi wanhaka ŋorra yukurra ŋunhiyi djuḻuḻ'yunara; ŋayi yurru gonha'yunna yana wiripunhanydja nhänha malaŋunha bukmakkumana, märr yurru ŋunhiyi mel-wiḏi'mirrinydja guṉḏa nhanŋuwaynha wal'ŋu yana.” Ga bitjarra ŋayi Djesuyu ḻakaraŋala Romnha ŋunhi Godku wiripunydja.

45-46Ga biyapul ŋayi wiripuna dhäwu' ḻakaraŋala bitjarra gam', “Gunhu'wunydja Rom ḻatju' wal'ŋu mirithirri dhika, mel-wiḏi'mirri, balanyara bitjan ḻatju'mirri ralapiny. Waŋgany yolŋu mirithina djälthina bäyimgu ralapinygu malaŋuwu, bala ŋayi ḻarruŋalana yukurrana ḻatju'mirriwu yana ralapinygu, warrya'yurrunana-a-a, yana liŋgu-u-u, ga maḻŋ'-gay ŋayi waŋganynha ŋula yolkala yolŋuwala, ḻatju' yana dhika mel-wiḏi'mirri, ŋunhi yakana yukurra wiripunydja ralapiny balanyarayi ŋorra ḻatju'mirri. Maḻŋ'maraŋalanydja ŋayi, bala ŋayi wekaŋalanydja balanydja bukmaknha yana nhä malanha ŋunhi ŋayi yukurrana ŋäthili ŋayathaŋala, bala yana wuŋuḻi'yurrunana ŋayi ŋunhiyina ralapiny, märr yurru ŋunhiyi mel-wiḏi'mirrinydja ralapiny nhanŋuwaynha wal'ŋu yana. Ga balanyarayi Gunhu'wunydja Rom dhuwala.” Ga bitjarra ŋayi Djesuyu ḻakaraŋala mayaliny'tja.

Dhäwu' ganybuwuy mayali'mirri yana

47Ga wiripunydja ŋayi Djesuyu ḻakaraŋala bitjarra dhäwu' gam', “Gunhu'wunydja Rom dhuwala balanyara bitjan dhuwala gam': Ŋunhi ŋuli yolŋu marrtji guyawunydja, bala ŋayi yurru ŋurrkama ganybuna gapulilinydja, bala wiripuna ga wiripuna guyanydja yurru gärri yukurra ŋunhimalayi ganybulilinydja, yätjmirri ga ŋamakurru'mirri. 48Ga ŋunhi yurru ganybu dhaŋaŋdhirrinydja, bala yurru ŋuriŋi guya-djämamirriyunydja yolŋuyu warryunna marrtji dhawaṯmarama raŋililina, ga ŋunhalayina ŋayi yurru nhina ganaŋ'maramanydja djarr'yundja, gurrunhan ŋamakurru'mirrinhanydja bathililina, ga yätjmirrinhanydja guyanha ŋayi yurru djalkthunna.

49“Ga ŋuriŋi Dhä-yawar'yunarayunydja waluyu, walalanydja yurru ŋuriŋi Gunhu'wala djiwarr'wuyyunydja djämamirriyu walalay bitjandhi bili djarr'yundhi marrtji, ganaŋ'maramana yolŋu'-yulŋunha. Walala yurru marrtji djaw'-djawyunna yätjmirrinhanydja yolŋu'-yulŋunha ŋuliŋuru ŋamakurru'mirriwalanydja malaŋuru, 50bala yurru djalkthunna yukurra dhä-ḏir'yunamirrililina wäŋalili, gurthalilina ŋunhana, bala walala yukurra yurru galŋa-yätjthirrina, nyä'yunmirrina wirrkina yukurra yurru, ga ḻirra'-ḻawunharamirrina manapan.” Ga bitjarra ŋayi Djesuyu ḻakaraŋalanydja yukurrana, mayali'mirri yana dhäruk.

Godku Rom ŋäthiliŋu ga yuṯanydja dhärra yukurra rrambaŋi yana maṉḏa

51Bala ŋuliŋurunydja ŋayi Djesuyu dhä-wirrka'yurruna nhanŋuwaynha ŋunhi ḻundu'mirriŋunha walalanha bitjarra, “Dharaŋan muka nhuma yukurra dhuwala ŋämanydja?... yuṯanydja rom?”

Ga walalanydja buku-wakmaraŋala balanydja nhanŋu bitjarra, “Ŋe. Dharaŋanna ŋanapurru yukurra dhuwala.”

52Bala ŋayi Djesunydja waŋana bitjarrana, “Liŋguna dhuwali. Walala ŋunhi Rom-marŋgikunharamirri yolŋu'-yulŋu wirrkina wal'ŋu marŋgi ŋuruku romgu ŋäthiliŋuwu ŋunhi ŋayi Mawtjitjkala wekaŋala Godthu ŋäthili. Ga ŋunhi yurru ŋayi ŋuriŋiyi yolŋuyu ŋäma, bala yana märramana dhuwalayi Godku rom yuṯanydja maḻŋ'thunara, ŋunhiyinydja ŋayi balanyarana bitjan bala'-waṯaŋu yolŋu ŋunhi ŋayi yukurra ŋayathama ŋuli ruwamŋuyanhara nhä malanha guḻku', bala ŋayi yurru ŋuriŋiyinydja yolŋuyu marŋgikuma yolŋu-yulŋunha ŋamathamana wal'ŋu dhikana, ḻakaramanydja yukurra yurru Godnha ŋäthiliŋuŋuru ga yuṯaŋuru, bitjanna yurru.” Ga bitjarra ŋayi Djesuyu waŋana dhawar'maraŋalanydja.

Djesuwu gurruṯu'mirri walala yaka nhanŋu märr-yuwalkthina

53Bala ŋuliŋuruyinydja dhurrwaraŋuru ŋayi Djesuyu gonha'yurruna ŋunhiyi wäŋa, 54bala marrtjina roŋiyina nhanukiyingalaynha wäŋalili, yäkulili Natjuriplilina, ga ŋunhiliyina ŋayi yukurrana ḻakaraŋala marŋgikuŋalanydja yolŋu'-yulŋunha ŋunhala buku-ŋal'yunaramirriŋura buṉbuŋura.

Ga guḻku'yu yolŋuyunydja walalay ŋunhi ŋäkula yukurrana ŋanya ṉirryurrunana, bala walala yukurrana waŋanhamina walalawuynha bitjanmina, “Way, wanhaŋuru ŋayi dhuwalayi ḏarramu marŋgithinanydja? Ŋayinydja dhuwala muḻkurr-djambatj warray. Yolkuŋu ŋayi yukurra dhuwalayi märramanydja ŋuli? Ga wanhaŋuru ŋayi ŋuli yukurra ganydjarrnydja dhuwala märrama dhiyakuyi malaŋuwu djämawunydja, ŋunhi ŋayi ŋuli ḏukmarama yukurra yolŋu'-yulŋunha? 55Dhuwalanydja gäthu'mirriŋu ŋuriki bala'-dhuḻ'yunaramirriwu warray ŋiniya? Ga ŋäṉḏi'mirriŋunydja nhanŋu ŋunhi Merri warray. Ŋayinydja dhuwalayi wäwa'mirriŋunydja ŋunhi Djayimgu ga Djotjipku ga Djäymangu ga Djudatjku warray. 56ga yapa'mirriŋunydja walala nhanŋu ŋuli yukurra nhina dhiyala ŋilimurruŋgala warray. Ga wanhaŋuruna dhika ŋayi märraŋala dhuwalayinydja malanha?” 57Ga bitjarrayina walala yukurrana waŋananydja ŋanya, bala yaka warray walala nhanŋu märr-yuwalkthinanydja, yaka walala ḏukṯukthina nhanŋu Djesuwu.

Bala ŋayi Djesunydja waŋana walalaŋgala bitjarra, “Ŋunhi ŋuli dhäwu'-gänharamirrinydja yolŋu marrtji wiripulilinydja wäŋalili ŋula, walalanydja ŋuli ŋunhilinydja yolŋu'-yulŋuyunydja märrama muka ŋanya dhäruk, ga märr-ŋal'yun muka nhanŋu ŋurikiyi yolŋuwu, ga ŋunhi ŋuli ŋayi be nhanukiyingalanydja wäŋalili marrtji, walalanydja ŋuli nhanŋuwaynydja gurruṯu'mirri walala yakana ŋula märr-ŋal'yun nhanukala, ga dhäruk ŋanya märrama.”

58Ga ŋunhili wäŋaŋura Djesuyu yakana djäma mirithirrinydja wal'ŋu ŋunhi bathalanydja, yanana ŋayi ḻurrkun'nhana ḏukmaraŋala ga liŋguna, liŋgu yolŋu walala ŋunhi yakana nhanŋu märr-yuwalkthina.