gnnNTOTPO

Acts 15

Ŋunhala Djurutjalamdja Garraywalaŋumirri yolŋu walala waŋanhamina ŋuruku mulku'-mulkuruwu

1Ga ŋulinyaramirriyuyi yolŋu walala marrtjina beŋuru Djudiyaŋuru bala wäŋalili ŋunhimalayi Yandiyuklilina, bala walala ḻakaraŋala ŋunhiliyi, marŋgikuŋalanydja yukurrana bitjarrana, “Ŋuli nhuma mulkuru yolŋu'-yulŋu ḏukṯuk nhinanharawu walŋathinyarawunydja, nhumanydja yurru mitthunmirri, ḏarrtjalkkunharamirri nhumalanhay nhuma, bitjan yukurra ŋuruŋunydja romdhunydja ḻakarama ŋunhi Mawtjitjkalanydja. Ŋuli nhe yurru yakanydja bitjandhi djäma, mim'pumirri nhe yakanydja, ŋunhiyinydja nhe yakana yolŋu Godku,” bitjarrana walalanydja yukurrana waŋana ḻakaraŋala. 2Ga maṉḏanydja ŋunhi Bolnydja ga Bänapatjtja wirrkina dhika maḏakarritjthina ŋuriŋi dhärukthu, bala maṉḏa yukurrana waŋananydja wirrkina dhikana ḏälyuna dhärukthu, wuṉḏaŋarryuna wal'ŋu ŋunhinhanydja walalanha ŋunhi walala yukurrana ḻakaraŋala bitjarrayi. Yo, ŋunhiyi mala yukurrana yolŋu walala waŋanhamina dhä-ḏal'yunminana bala-lili'yunminana ŋurikiyinydjayi romgu, bala walala ŋunhiyi Garraywalaŋumirrinydja walala ḻuŋ'maranhaminana yukurrana, bala waŋana djarr'yurruna bitjarrana, “Ŋilimurrunydja yurru djuy'yun dhuwala Bolnhana ga Bänapatjnhana bala Djurutjalamlilinydja ŋi, ga wiripu-guḻku'nha ŋilimurruŋgu ŋurru'-ŋurruŋunha, ga ŋunhalayi walala yurru yukurra waŋanharamirri bo'puyŋuwala walalaŋgala Garraywalaŋumirriwala ga ŋurukala ŋunhi djäkamirriwala walalaŋgala, märr ŋilimurru yurru marŋgithirri ŋuruku ŋunhi yuwalkku wal'ŋu romgu.”

3Bala walala djuy'yunaranydja yolŋu walala ŋunhi marrtjinana bala Djurutjalamlilina, ga ŋunhi walala yukurrana marrtjina ŋuliwitjarra Banitjakurrunydja wäŋakurru ga Djamariyakurrunydja, walalanydja ŋunhi marrtjina ḻakaranhamina bala yulŋunydja, ŋurikiynydja ŋunhi guḻku' mulku'-mulkuru yolŋu walala yukurrana ŋanydjaḻa'yurruna bala Godkala. Ga walalanydja ŋunhi Garraywalaŋumirriyunydja yolŋuyu walalay ŋäkula ŋoy-djulŋithinana yana wirrkina.

4Ga ŋunhi walala bunana ŋunhala Djurutjalamdja, ga walalanydja ŋunhi ŋurukuyyinydja wäŋawuy walala walalaŋgu gumurr-ŋamathinana yanana, ŋunhiyi bo'puyŋu walala ga djäkamirri walala ŋunhi wal'ŋu, ga bukmak ŋunhi Garraywalaŋumirri yolŋu'-yulŋu. Ga walala ŋuriŋi Yandiyukpuyŋuyunydja yukurrana ḻakaraŋala ŋurikiynhayi bukmakkuŋalana ŋunhi nhaltjarra ŋayi Godthu yukurrana djäma walalaŋgalaŋukurru. Ga ḻakaraŋalayi walala yukurrana bitjarranydja, “Ŋunhayi mulku'-mulkurunydja yukurra bitjandhi yana liŋgu ŋanydjaḻa'yun bala Garraywala,” bitjarra walala yukurrana ḻakaraŋalanydja.

5Ga wiripu-guḻkuny'tja Garraywalaŋumirri yolŋu walala, ŋunhi walala Rom-dharraymirri walala yolŋu, walalanydja ŋunhiliyi miṯtjiŋura gaŋgathina, bala waŋana bitjarrana, “Ŋunhiyinydjayi yolŋu'-yulŋu yurru mulku'-mulkurunydja dhunupana yukurra mitthunmirrina, ḏarrtjalkkunharamirrina walalanhay walala. Nhuma yurru ḻakarama walalaŋgu, walala yurru ŋuriŋiyi walalay ŋayathama yukurra rom ŋunhiyinydja, ŋunhi ŋayi Godthu wekaŋala Mawtjitjkala,” bitjarra.

6Dhäŋuru ŋuliŋuruyinydjayi walala ŋunhi bo'puyŋu walala ga ŋunhiyi djäkamirri walala ḻuŋ'maranhaminana yukurrana, märr yurru walala yukurra waŋanharamirrina ŋurikiyinydjayi romgu. 7Waŋanhaminanydja walala yukurrana ŋupanminanydja dhika weyinnha, bala ŋayi ŋuliŋuruyinydja Betana dhärrana, bala ŋayi dhunupana waŋana bitjarrana, “Ŋarraku nhuma gutha walala. Nhuma marŋgi muka ŋunhi ŋäthilinydja wal'ŋu ŋayi Godthu djarr'yurruna ŋarranha dhipuŋuru nhumalaŋgala malaŋuru, ga djuy'yurrunanydja ŋayi ŋarranha bala ŋunhana mulku'-mulkuruwalana, ḻakaranharawunydja dhäwu'wu Djesuwalaŋunydja, märr yurru walalanydja ŋämayi muka ga märr-yuwalkthirri, bala märramana yurru ŋanya Garraynha. 8Yo, Godtja ŋunhanydja marŋgi ŋayi yolŋuwunydja ŋayaŋuwu, ga milkuŋala ŋayi ŋilimurruŋgala, ŋunhi dhunupa warray mulku'-mulkuruwunydja ŋurikinydja märranharawu Garraywunydja, liŋgu ŋayipi yana ŋunhayi wekaŋala Garrkuḻuktja Birrimbirr walalaŋgu ŋurikiyi mulku'-mulkuruwunydja, bitjarra yana liŋgu bitjarra ŋayi ŋäthili ŋilimurrunha wekaŋala ŋunhiyi nhanŋuway Garrkuḻuk Birrimbirr. 9Godthunydja ŋilimurrunha yukurra yaka barrkuwatjkuma, ŋilimurrunha Djuwsnha miṯtjinha gäna, ga walalanha mulku'-mulkurunha gäna, bäyŋu ŋayi yukurra bitjandhiyi. Ŋayinydja ŋuli ŋunhi yana walalaŋgu ŋayaŋunydja ḏarrtjalkkumana dhikana wal'ŋu, ŋunhi walala ŋuli märr-yuwalkthirri Djesunha yukurra. 10Nhäkuna nhuma yukurra dhuwala gatjarr'yun Godnhanydja?... ŋuriŋinydja ŋunhi nhuma yurru ŋal'marama ŋonuŋnha ŋurikalanydja walalaŋgala märr-yuwalkthinyaramirriwalanydja yolŋu'-yulŋuwala? Ŋilimurruŋgunydja ŋunhi Djuwskunydja rom ŋonuŋ yana mirithirri. Ŋilimurruŋgala ŋuriŋi märi'muyunydja maḻŋ'maraŋala ŋäthilinydja ŋunhiyi romnha ŋonuŋ wal'ŋu yana gänharawunydja yukurranharawu, ga balanyarayi liŋgu ŋilimurruŋgunydja ḏälyi yana. 11Wanhawitjan dhika ŋilimurrunydja ŋuli walŋathirri?... ŋuriŋiyi ŋonuŋdhu romdhu? Yaka warray. Ŋilimurrunydja ŋuli märr-yuwalkthirrina yukurra Garraynha, bala ŋayi Godthunydja ŋilimurrunha yänana ŋuli walŋakuma, nhanukalay ŋayi Garraywala Djesuwala märr-ŋamathinyarayu. Ga ŋunha mulku'-mulkurunydja yolŋu'-yulŋu ŋuli yukurra bitjandhiyi liŋgu walŋathirri, ŋuriŋiyi liŋgu Garraywala märr-ŋamathinyarayu yana.” Bitjarrana ŋayi yukurrana Betayunydja ḻakaraŋala walalaŋgala.

12Ga dhäŋuru ŋuliŋuruyinydjayi maṉḏa Bolnha ga Bänapatjnha dhärrana, bala waŋanana yukurrana, ga walalanydja ŋunhi bukmakthu yolŋuyunydja walalay yukurrana yana mäkiri'-witjurrunana ŋäkulana, dhäruk-mukthurruna warrpam'nha, ŋunhi maṉḏa yukurrana ḻakaraŋala, ŋunhi Godthu yukurrana djäma mirithirri ganydjarr-ḏumurru rom maṉḏakalaŋukurru ŋuruku ŋunhi mulku'-mulkuruwu yolŋu'-yulŋuwu.

13Ga ŋunhi maṉḏa dhawar'yurrunanydja waŋanharaŋuru, ga ŋayinydja Djayimnha dhärrana, ga waŋana ŋayi bitjarra, “Ŋarraku gutha walala, ŋäka walala ŋarranha, ga mäkiri'-witjurra. 14Ŋuruŋu Betayunydja yukurrana ḻakaraŋala ŋunhi ŋayi nhaltjarra ŋäthili bunana Gunhu' God ŋuruku mulku'-mulkuruwu yolŋu'-yulŋuwu, bala märraŋala nhanŋuwayliliyaŋalana walalanha ŋulaŋuruyi bäpurru'wala ga bäpurru'wala. 15Ŋäthili be baman'tja wal'ŋu ŋuriŋi yolŋu'-yulŋuyu dhäwu'-gänharamirriyunydja walalay yukurrana ḻakaraŋala dhuwalayi; walala yukurrana ḻakaraŋalanydja bitjarra gam',

16‘Garrayyunydja yukurra ḻakarama bitjan,

Dhipuŋurunydja dhäŋuru ŋarra yurru roŋiyirriyi,

bala ŋarra yurru biyapul gaŋgathinyamirriyamayi Daypitkalanydja mala-wunharaŋuru ŋunhi miṯtjinha.

Yo, ŋunhiyinydja mala yolŋu'-yulŋu ŋunhi walala ŋulaŋuru Daypitkala yarraṯaŋuru,

walalanydja dhuwala balanyarana bitjan ŋunhi buḻwaŋ'thunara muṉguythinyara buṉbu,

Ga yuwalkthi yana ŋarranydja yurru ŋunhiyi buṉbunha biyapul gaŋgathinyamirriyama yulŋunydja,

märr yurru yakana biyapul ŋunhiyi miṯtji ŋorra muṉguy-guḻku'.

17Ŋarra yurru djämanydja ŋunhiyi bitjandhiyina,

märr yurru ŋunha wiripu-gulkuny'tja ŋunhi mulku'-mulkuru yolŋu walala ḻarruma Garraywuna;

Walala yurru ŋarrakuwaynha wal'ŋu yolŋu walala,

ŋunhiyinydja walala ŋunhi ŋarra walalaŋgu wäthurruna.’

18“Bitjarra yukurrana ŋayi Garrayyu ḻakaraŋalanydja ŋäthilinydja. Ga yuwalkthi ŋunhiyi maḻŋ'thurrunanydja dhiyaŋuna-wala, bitjarrayi yana liŋgu ŋunhi ŋayi ŋuriŋiyi dhäwu'-gänharamirriyu yolŋuyu ḻakaraŋala dhunupamirriyaŋala be ŋäthili.”

19Ga biyapul ŋayi bitjarrana waŋana Djayim, “Bitjan yukurra dhuwala ŋarrapinydja guyaŋirri gam': Yaka ŋilimurru yurru rom ḏälthirri ŋurukuyi mulku'-mulkuruwunydja ŋunhi yolŋu'-yulŋuwu, ŋunhi walala yurru yukurra bilyun Garraywunydja malthunarawu; yaka yana ŋilimurru yurru ŋal'marama walalaŋgala ḏiltjilili ŋonuŋ gänharawu. 20Ŋilimurrunydja yurru yana walalaŋgu wukirri djorra', marŋgikuma walalanha bitjan gam': Yaka ḻukiya ŋatha ŋunhi walala ŋäthilinydja ŋunhiyi ŋathanha wekaŋala mundhurr ŋuriki wiripuŋuwu waŋarrwu, goŋbuywu ŋunhi, ga yaka marramba'thiya. Ga yaka ḻukiya wäyingu gulaŋ, ga biyakayi liŋgu nhuma yurru yaka ḻukiya ŋunhiyi wäyin ŋunhi birrirri'yunara mayaŋbuynydja, ŋunhi ŋayi gulaŋmirrinydja yana. Bitjandhiyina ŋilimurru yurru walalaŋgala ḻakaramanydja ŋurikala mulku'-mulkuruwalanydja yolŋu'-yulŋuwala. 21Liŋgu beŋuru liŋgu walala ŋuli Djuwsthunydja rediŋ yukurranha Mawtjitjkalanydja romŋuru ŋunhala buku-ŋal'yunaramirriŋuranydja buṉbuŋura, ŋuriŋiyi Nhinanharamirriyu waluyu, ga birrka'mirriŋura wäŋaŋura walala ŋuli ḻakarama ŋunhiyi Mawtjitjkuŋunydja ḻakaranhara.”

Bitjarra ŋayi ŋunhiyi Djayimdja yäku yolŋu waŋana, ga bukmaktja walala ŋurikiyi yuraŋalana dhärukku.

Walala bo'puyŋuyu djuy'yurruna djorra'na ŋuruku mulkuruwunydja märr-yuwalkthinyaramirriwu walalaŋgu

22Bala walala ŋunhi bo'puyŋunydja walala ga djäkamirrinydja walala yolŋu'-yulŋu ga bukmak ŋunhi Garraywalaŋumirri yolŋu walala waŋana bitjarrana, “Ŋilimurru yurru djarr'yun ŋi', yolŋu'-yulŋunha dhipuŋuru miṯtjiŋuru, bala yängumana Bolwalana ga Bänapatjkalana bala Yandiyuklilina wäŋalili, ga walalana yurru gämanydja ŋilimurruŋguŋu dhäruktja, bala ḻakaramana ŋunhalanydja.” Bala walala djarr'yurrunanydja märrma'nhana yolŋunha maṉḏanha, ŋunhi walala yukurrana ŋuriŋiyi Garraywalaŋumirriyu yolŋuyu walalay ḻatju'-ḻakaraŋala ŋunhiyinha maṉḏanha; waŋganynhanydja yäkunha Djudatjnha, ga wiripunydja ŋayi yäku Bätjapatj, ga wiripunhanydja ga Djälatjnha.

23Bala walala wukirrina djorra'na bitjarra gam', “Ŋanapurrunydja ŋunhi nhumalaŋgu wäwa'mirriŋu walala, ŋanapurru dhiyaŋu walalay ŋunhi bo'puyŋuyu walalay ga djäkamirriyu walalay yolŋu'-yulŋuyu, dhuwala ŋanapurru djuy'yurrunanydja nhumalaŋgu märr-ŋamathinyara, bukmakku yana ŋuriki gutha'mirriŋuwu walalaŋgu ŋanapurruŋgalaŋuwu, nhumalaŋgu mulku'-mulkuruwu yolŋuwu walalaŋgu ŋunhi nhuma yukurra märr-ŋamathirri Garraywu, dhipali nhumalaŋgu ŋunhi nhuma yukurra nhina Yandiyuk wäŋaŋura ga Djiriya ga Djilitjiya.

24“Ŋanapurru ŋäkula dhipalinydja yolŋu'-yulŋunha ŋunhi walala dhipuŋuru ŋanapurruŋgala miṯtjiŋuru, ŋunhi walala marrtjina dhipali nhumalaŋgala, bala walala nhumalanha dhiyaliyinydja ŋayaŋu-yätjkuŋala ŋuriŋiyi dhärukthu ŋunhi walala yukurrana waŋana ḻakaraŋala. Ŋunhiyinydja rom ga dhäwu' yaka ŋanapurruŋguŋunydja; ŋunhiyinydja walalaŋguŋuway yana guyaŋinyara ga marrtjinyara, yaka ŋanapurru djuy'yurruna ŋunhiyi dhäruk nhumalaŋgu. 25Yo, dhuwalanydja ŋanapurru waŋgany-manapanminana liŋguna, ŋanapurru yukurrana waŋanharamina waŋganyŋurana dhiyakuyyi, bala ŋanapurru djarr'yuna yawungu yolŋunhana maṉḏanha, maṉḏa yurru marrtjinydja dhuwala, malthundja ŋilimurruŋgalaŋuwu marrkapmirriwuna maṉḏaku Bänapatjkuna ga Bolwuna, 26ŋurikina maṉḏaku ŋunhi maṉḏa bini burakinya muka murrkay' yulŋunydja, ŋunhi maṉḏa yukurrana djäma ḻiw'maraŋala Garraywu ŋilimurruŋgalaŋuwu Djesu-Christku. 27Yo, ŋanapurru djuy'yurruna dhuwalanha maṉḏanha Djudatjnha ga Djälatjnha, maṉḏa yurru ḻakarama nhumalaŋgala maṉḏapina dhurrwarayu dhuwala yana liŋgu dhäruk ŋunhi ŋanapurru wukirri dhipala djorra'lili.

28“Yo. Garrkuḻuktja Birrimbirr waŋa yukurra bitjan, ga ŋanapurrunydja dhuwala yana yuraŋalana; yakana ŋanapurru yurru ŋonuŋguma nhumalanha guḻku'yunydja romdhu malaŋuyu; dhuwala liŋgu ḻurrkun' romdja nhuma yurru ŋayathama gam': 29Yaka ḻukiya ŋatha ŋunhi ŋayi liŋguna mundhurrnha ŋunhiyi wekanharana ŋurikina goŋbuywuna waŋarrwu, ga yaka ḻukiya maŋgu', ga yaka ḻukiya wäyin ŋunhi gupa-birrirri'yunara, dhulmu-gulaŋmirri, ga biyakayi yaka marramba'thiyanydja. Mulkiya dhuwalayi malanha romdja, ga ŋunhinydja nhuma yurru ŋamathirrina nhina. Ga liŋguna.”

Ga dhuwalayina ŋuriŋi bo'puyŋuyunydja yukurrana wukirrinydja, 30bala wekaŋalanydja ŋunhiyi djorrany'tja ŋurikalayina dhäwu'mirriwalana maṉḏakala. Bala walala marrtjinana yana balayi Yandiyuklilina wäŋalili, ga ŋunhalanydja walala ḻuŋ'maraŋalana marrtjina bukmaknhana yana Garraywalaŋumirrinhanydja walalanha, ŋunhinha Djuwsnha ga mulku'-mulkurunha, bala maṉḏa ŋuriŋiyi dhäwu'mirriyunydja maṉḏathu wekaŋalana ŋunhiyi djorrany'tja walalambala. 31Bala walala ŋuriŋiyi yolŋu'-yulŋuyunydja maŋutji-ḻaw'maraŋalana bala nhäŋalanydja marrtjina, bala wirrkina dhika galŋa-djulŋithinanydja; wirrkina dhika walalaŋgu ŋayaŋunydja ŋunhiyi marrparaŋdhinana ŋuriŋi dhärukthunydja.

32Yo, ŋunhiyinydja dhäwu'mirrinydja maṉḏa, Djudatjtja ga Djälatjtja Godku ŋunhi dhäwu'-gänharamirri maṉḏa; ŋuliwitjarrayi maṉḏakala ŋayi ŋuli Godtja waŋanha yukurranha, ga märr-weyinnha maṉḏa yukurrana waŋananydja ŋurikiyi märr-yuwalkthinyaramirriwunydja walalaŋgu yolŋu'-yulŋuwu, guŋga'yurrunanydja walalanha, ga ganydjarr-wekaŋalanydja. 33Yo, nhinananydja maṉḏa yukurrana ŋunhili wäŋaŋuranydja märr-weyinnha, ga dhäŋuru ŋuliŋurunydja walala ŋunhi Garraywalaŋumirrinydja yolŋu'-yulŋu waŋana bitjarrana, “Yo manymak. Nhuma yurru marrtjina balayi roŋiyirrina Garraywala yana djäkakurrunydja, balayi ŋurikalayi walalaŋgala ŋunhi nhumalanha walala djuy'yurruna lili,” bitjarrana. 34(Yurru ŋayinydja ŋunhi waŋganydja Djälatjtja yäku yakana roŋiyina, ŋunhilina bäymana Yandiyuknha ŋayi yukurrana nhinana.)

35Ga maṉḏa Bol ga Bänapatj ŋunhiliyina yukurrana nhinana Yandiyuknha wäŋaŋura; ḻakaraŋalana maṉḏa yukurrana yolŋu'-yulŋunhana marŋgikuŋala, rrambaŋina yana wiripu-guḻku'yuna walala ŋula nhämunha'yuna yolŋu'-yulŋuyu, walala yukurrana ḻakaraŋala dhäruktja Garraywu.

Bol ga Bänapatj ŋunhiliyinydja gananminana

36Yo, ŋunhiyi Bol ga Bänapatj maṉḏa yukurrana nhinananydja Yandiyuktja wäŋaŋura weyinnha, bala ŋayi Bolnydja waŋana Bänapatjkalanydja bitjarrana, “Gul' ŋali marrtji balayi roŋiyirri, ga nhäma'-nhama ŋali marrtji ŋitjalaŋguway ŋunhi guthanha walalanha, birrka'mirriŋura yana, ŋunhi ŋali yukurrana marrtjina wanhawitjarra walalaŋgala, ḻakaraŋala Garraynha Djesunha dhäruk ŋäthili. Ŋali yurru marrtji balayi, ga nhäma'-nhama, maḻŋ'marama marrtji yurru, nhaltjan walala mak yukurra ŋunha mukthun dhärra yana ŋunhilimiyi romŋura.”

37Ga ŋayi Bänapatjtja waŋana bitjarra, “Yo manymaknha dhuwalayinydja. Ga märramanydja ŋali yurru ŋunha Djon-Mäknha, märr ŋayi yurru ŋitjalanha guŋga'yun yukurra.”

38Ga ŋayi Bolnydja waŋana yaka'yurruna bitjarra, “Yakana ŋayi yurru malthun ŋitjalaŋgu, liŋgu ŋayi ŋunhi ŋäthilinydja yaka warray dhawar'maraŋala djämanydja; gonha'yurruna ŋayi ŋunhi ŋitjalanha ŋunhala muka yana bäyma Bambiliya wäŋaŋura. Yakana ŋali yurru gäma ŋunhiyinhanydja yolŋunha, liŋgu ŋayi ŋäthilinydja ŋitjalaŋgala winya'yurruna.” 39Bala maṉḏa yukurrana dhä-ḏal'yunminanydja ŋurikiyi, ḏälyuna yana dhärukthu, Bol ga Bänapatj, bala maṉḏa barrkuwatjthinana ŋuliŋuruyinydja. Ŋayi Bänapatjthunydja garr'yurruna märraŋala ŋanyana Djon-Mäknhana, bala maṉḏa buḏapthurrunanydja mitjiyayuna balayi Djaparatjlilinydja wäŋalili. 40Ga ŋayi Bolyunydja garr'yurruna Djälatjnha, ga maṉḏanydja yurru ŋunhiyinydja marrtji bitjandhi liŋgu waŋganygurruyi, ḻakarama yukurra dhäwu' yurru Djesunha. Bala walala yukurrana ŋunhiyi Garraywalaŋumirrinydja yolŋu walala bukumirriyaŋalana maṉḏaku, goŋlili nherrara maṉḏanha Garraywalana dharraylili, bala maṉḏa marrtjinana.

41Ŋurruŋunydja maṉḏa yukurrana marrtjina wäŋakurru Djiriyakurru makarrkurru, ga bala Djilitjiyakurru wäŋakurru, ga birrka'mirriŋura wäŋaŋura maṉḏa ŋuli yukurranha guŋga'yunanydja ganydjarrmirriyanhanydja Garraywalaŋumirrinhanydja yolŋu'-yulŋunha.