gnnNTOTPO

Mark 14

Walala ḻarruŋala yukurrana dhukarrwu, wanhawitjan walala ŋanya yurru buma

Mathuyu 26:1-5; Luk 22:1-2; Djon 11:45-53

1Yo, galkina ŋunhiyi guyaŋinyaramirrina walunydja yäku Ḻäy-yuḻkmaranhamirrina, ŋunhi walala yurru ḻuka yukurra ruwaŋga'kunharamiriw ŋatha. Ga ŋunhiyi walala ŋaḻapaḻmirri yolŋu walala, ŋurru'-ŋurruŋu ḏalkarra'mirri walala ga Rom-marŋgikunharamirri walala ŋunhi, walala yukurrana ḻarruŋala dhukarrwu, wanhawitjan walala yurru dhukarrkurrunydja mulka ŋanya Djesunha gayulnydja. 2Walala waŋanhamina bitjanmina, “Yaka ŋilimurru ŋanya yurru buma balakurruyinydja romgurrunydja ŋi',... walala ŋuli bäynha ŋilimurruŋgu yolŋu'-yulŋun maḏakarritjthi, bala buŋuna yukirri ŋilimurrunha,” bitjarra.

Dhäykayu rarryurruna Djesuwala buŋgan bäw' ŋunhi biyapulnha wal'ŋu dhikana

Mathuyu 26:6-13; Djon 12:1-8

3Ga ŋulinyaramirriyu ŋayi Djesu yukurran nhinananydja Bithini wäŋaŋura, yolŋuwalanydj yäkuwala Djäymangala wäŋaŋuranydja, ŋurikal yolŋuwala ŋunhi ŋayi burrpuymirri ŋäthili. Ŋunhi ŋayi yukurrana Djesuyu ḻukana ŋatha, bala ŋayinydja bäy miyalk marrtjina balayi ŋunhimalayi, withiyara ŋanya, ga gäŋalanydja ŋayi marrtjina buŋgan bäwny'tja, biyapulnha wal'ŋu ḻatju'na dhikana, yäku nät, yurru rrupiya-mäypamirrina, mel-wiḏi'na yana dhikana wal'ŋu. Ga dhunupana ŋayi ŋunhi ḻapmaraŋalanydja dhänydja dhuŋgunany'tja ŋurikiyi, bala rarryurrunana dhunupana muḻkurrlilina nhanukala Djesuwala.

4Ga walalanydja ŋunhi nhäŋala wiripu-guḻku'yunydja yolŋu'-yulŋuyu, bala maḏakarritjthinana nhanŋu, bala walala yukurrana waŋanhamina bitjanminana, “Nhäku ŋunha ŋayi yukurra djalkthundja ŋunhayi buŋgan bäwny'tja? 5Ŋunhi ŋayi bini djalimdja wekanha ŋunha, ŋayi bini märranha rrupiyanydja ŋurukuyi bathalana, 300-nha, ga rrupiyanydja ŋayi bini wekanha ŋunhiyi ŋuruku ŋurruwuykkuna walalaŋgu yolŋu'-yulŋuwu. Yurru ŋayi ŋunhana warrkuḻumana yukurra yulŋunydja.” Ga bitjarra warray walalanydja yukurrana waŋana, gupa-waŋana ŋanya ŋunhiyi dhäykanha wirrkina.

6Ga ŋayi Djesuyunydja waŋana walalanha bitjarrana, “Ganarra ŋanya gonha'yurra. Nhäku nhuma yukurra waŋa ŋanya yätjkumanydja? Liŋgu ḻatju'kuŋalana dhuwalanydja ŋayi ŋarrakala djäma bitjarrayi. 7Ŋunhayi ŋurruwuykmirrinydja yolŋu walala yurru yukurra bitjan warray liŋgu nhumalaŋgala dhiyala, nhuma yurru walalanha guŋga'yun bawala'mirriyu, yurru ŋarranydja yurru yaka warray nhumalaŋgala dhiyala bitjan liŋgu. 8Dhiyaŋunydjayi dhäykayu guŋga'yurrunana ŋarranha, ga djäma ŋayi mirithirrina wal'ŋu ŋamakurru. Dhuwalayinydja ŋayi ŋunhi buŋgan bäwny'tja rarryurruna ŋarrakala ŋäthilimirriyaŋalana, ŋathil'yurruna ŋurikina ŋunhi ŋarranha walala yurru moluliliyama. 9Märr-yuwalk ŋarra nhumalaŋgu ḻakaramanydja yukurra. Dhuwalanydja yurru manymak dhäwu' ŋarrakalaŋuwuy marrtji buku-ḻiw'maramana wäŋakurru malaŋukurru, ga bawala'mirriŋura wäŋaŋura ŋunhi yolŋu walala yurru ḻakaranhamirri ŋarranha, bala walala yurru guyaŋirrina roŋiyirri dhuwalayi miyalknhanydja, ŋunhi nhaltjarra ŋayi djäma ḻatju' yana wal'ŋu ŋarrakala.” Bitjarra ŋayi Djesuyu walalaŋgala ḻakaraŋalanydja.

Djudatjthu wekaŋalana Djesunha goŋlilina walalaŋgala ŋuliwitjarra rrupiyakurruna

Mathuyu 26:14-16; Luk 22:3-6

10Ga dhäŋuru ŋuliŋuruyinydja ŋayinydja waŋganydja yolŋu ŋuliŋuru miṯtjiŋuru 12-ŋuru marrtji gayulnha winya'yun, Djudatj-Gariyattja yäku. Marrtjinydja ŋayi bala ŋunhi, withiyandja ŋunhinha walalanha Ŋurru'-ŋurruŋunha ḏalkarra'mirrinhana, bala waŋanydja ŋayi walalaŋgala bitjanna, “Way, ŋarra yurru wekamana dhuwala bay' Djesunhanydja, nhumalaŋgalana goŋlili,” bitjarra. 11Ga walalanydja ŋäkula ŋanya dhäruktja wirrkina dhika goŋmirriyinanydja, ga waŋana bitjarra, “Yo, ŋanapurrunydja nhuna yurru wekama rrupiyana ŋurikiyi,” bitjarra. Ga ŋuliŋurunydja ŋayi Djudatjthu birrka'yurruna dhukarrnha, wanhawitjan ŋayi yurru wekama ŋanya Djesunha goŋlili walalaŋgala.

Djesuyu ḻukana Ḻäy-yuḻkmaranharamirri ŋatha

Mathuyu 26:17-25; Luk 22:7-14,21-23; Djon 13:21-30

12Yo, ŋunhiyi guyaŋinyaramirrinydja walu liŋguna bunanana ŋurikinydja ŋathawu ḻukanharawu Ruwaŋga'kunharamiriwwunydja. Ŋäthili ŋurruthaŋalanydja ŋunhinydja walala ŋuli balanyarayuyi ḏaykun'thu wutthunna wäyinnha lämnha, bala ḻukanhana ŋuli walala ŋulinyaramirriyunydjayi Waluyu Ḻäy-yuḻkmaranharamirrinydja. Bala walala nhanŋu ḻundu'mirriŋunydja walala marrtjina bala Djesuwalana, bala waŋana ŋanya bitjarra, “Way Garray. Wanhami dhika ŋilimurru yurru ŋunhiyi ŋatha Ḻäy-yuḻkmaranharamirrinydja ḻuka? Wanhaka ŋanapurru yurru ŋäthilimirriyama wäŋanydja?” bitjarra.

13Ga ŋayi Djesunydja waŋana märrma'wala ŋurikala nhanukalaŋuwala ḻundu'mirriŋuwala maṉḏakala bitjarra, “Marrtjiya bala Djurutjalamlili, ga nhäma nhuma yurru yolŋunha ḏarramunha, ŋayi yukurra yurru gäma banikin'mirri bathala'mirri gapu ḻambarryu. Ŋunhi nhuma yurru nhämanydja ŋunhiyinhayi, bala malthurrana yana maṉḏa. 14Ga ŋunhi ŋayi yurru gulŋiyirri ŋunhimalayi wäŋalili, ga nhumanydja yurru gulŋiyirriyi yana. Bala nhuma yurru waŋa ŋurikala wäŋa-waṯaŋuwalanydja yolŋuwala bitjanna, ‘Bitjarra ŋunha Marŋgikunharamirrinydja waŋana, “Wanhaka dhika wäŋa dhaḻakarr ŋanapurruŋgu, ŋanapurru yurru ḻuka Ḻäy-yuḻkmaranhamirrinydja ŋatha dhiyala nhokala wäŋaŋura,”’ bitjarra. 15Ga ŋayinydja yurru ŋuriŋiyinydja yolŋuyu nhumalanha gäma ŋunha wal'ŋu bala wakinlili garrwarlili wal'ŋu wäŋalili dhaḻakarrlili, ga ŋunhalayina nhuma yurru ŋäthilimirriyamanydja yukurra ŋilimurruŋguway, märr ŋilimurru yurru ḻuka ŋunhiliyina.” 16Bala maṉḏa ŋunhi marrtjinanydja ŋunhi maṉḏa märrma', bala ŋunha Djurutjalamlilinydja gulŋiyina, ga maḻŋ'maraŋalanydja maṉḏa balanyara yana liŋgu ŋupanayŋu ŋunhi ŋayi Djesuyu nhaltjarra ḻakaraŋala maṉḏakala. Bala maṉḏa yukurrana djämana ŋäthilimirriyaŋalma ŋunhiliyina ŋurikiyi ḻukanharawu ŋathawuna.

17Ga ŋunhi ŋayi marrtjina wäŋanydja munhakuyina, bala ŋayi Djesunydja ga nhanŋu ŋunhi 12 ḻundu'mirriŋu walala marrtjinana balayi. 18Ga ŋunhi walala marrtjina ḻukananydja ŋathanydja, bala ŋayi Djesunydja waŋana bitjarrana, “Märr-yuwalk ŋarra nhumalaŋgu yukurra ḻakaramanydja dhuwala. Dhiyalaminydja gay miṯtjiŋura dhuwala ŋilimurru yukurra nhina ga ḻuka, waŋganydhunydja yurru ŋarranha mel-wamana, bala wekama miriŋuwalana goŋlili,” bitjarra.

19Bala walala ŋunhi ḻundu'mirriŋunydja walala nhanŋu galŋa-yätjthinana wirrkina, bala walala yukurrana dhä-wirrka'yunminana waŋana bitjarra, “Yol dhika yulŋunydja Garray?... ŋarra? Yaka ŋarranydja yurru nhuna bitjandhiyi,” bitja'-bitjarrana walala marrtjina.

20Ga ŋayi Djesunydja buku-wakmaraŋala bitjarra, “Waŋganydhunydja yurru dhipuŋuru miṯtjiŋuru nhumalaŋgala ŋatha ḻupmarama banikin'lili, rrambaŋi ŋilinyu maṉḏa. Ŋunhiyina yolŋunydja ŋayina yurru ŋarranha mel-wamanydja. 21Yuwalk yana dhuwala yulŋunydja, ŋunhi yurru Gäthu'mirriŋu Yolŋunydja rakunydhirri, bitjan yana liŋgu ŋunhi nhaltjan yukurra Djorra'yu ḻakarama ŋanya ŋäthili, yurru bathalana marinydja yurru ŋurikiyinydja ŋunhi ŋayi yurru ŋarranha wekama bitjandhiyi. Manymak warray ŋunhi ŋurikiyi yolŋuwunydja, ŋunhi ŋayi bini yakanydja dhawal-wuyaŋinya.” Bitjarra ŋayi Djesu waŋananydja.

Djesu ḻakaranhamina ŋanyapinyay ŋayi rumbal ga gulaŋ malimirriyaŋala

Mathuyu 26:26-30; Luk 22:14-23; 1 Corinthians 11:23-25

22Yo, baḏak yana walala ḻukananydja ŋathanydja marrtjina, bala ŋayi Djesuyu märraŋalana ŋathanydja, buku-wekaŋala Gunhu'nhanydja, bala bakmaraŋalana, bala wekaŋalanydja waŋana bitjarrana ḻakaraŋala, “Ŋay', märraŋana ga ḻukiyana. Dhuwalana ŋarra rumbalnydja.”

23Ga bitjarrayi bili ŋayi weyikany'tja märraŋala, bala buku-wekaŋala Gunhu'nha, bala wekaŋalana walalaŋgu. Wurkthurrunanydja walala bukmakthuna, 24bala ŋayi Djesu waŋana bitjarrana, “Dhuwalanydja ŋarra maŋgu'na. Dhiyaŋuyi gulaŋdhu ŋarrakalanydja yurru bitjan ḏälkumana Gunhu'wunydja dhawu'-nherraṉara, liŋgu ŋarranydja gulaŋ yurru waṉḏirri buwayakkunharawu yätjku malaŋuwu, guḻku'wu yolŋu'-yulŋuwu walŋakunharawu. 25Dhuwalanydja ŋarra nhumalaŋgu yurru ḻakaramana. Yakana ŋarra yurru biyapulnydja ḻuka weyika borum dhuwalayi, ga bäy yurru-u-u, ga ḻuka ŋarra yurru yuṯanydja wal'ŋu weyika borum Bäpa'mirriŋuwalana ŋarrakalaŋuwala ŋunhalana Romŋura, ŋunhi ŋayi yurru maḻŋ'thunna warraŋulyirrina wal'ŋu.” Ga bitjarra ŋayi Djesuyu ḻakaraŋalanydja ŋunhi.

26Ga ŋuliŋuruyinydja dhäŋuru ŋathaŋurunydja walala manikaynha miyamara, bala marrtjinana-wala yana ŋunhimalayina bukulilina Woliplilina yäkulili.

Djesuyu ḻakaraŋala Betanha dhumbal'yunarawuy ŋäthili

Mathuyu 26:31-35; Luk 22:31-34; Djon 13:36-38

27Yo, marrtjinydja walala yukurra wäŋgamanydja bala dhukarrkurruna, Djesu ga ḻundu'mirriŋu walala nhanŋu, bala ŋayinydja waŋa ŋunhili gatjaḻŋura Djesunydja bitjanna, “Nhumanydja yurru ŋarranha ganan warrpam'thun gundupuma, liŋgu dhuwalayinydja yukurra ḻakarama dhäruk ŋunha djorra'yu ŋäthili yana, waŋa yukurra bitjan, ‘Walala yurru djäkamirrinhanydja buma murrkay'kumana, bala walalanydja yurru nhanŋu ŋunhi wäyindja malanha gundupuma barrkuwatjthirrina winya'-winyayunna.’ 28Yo, dhuwalanydja ŋarra yurru burakirrina rakunyguna, ga ŋuliŋurunydja ŋunhi ŋarra boŋguŋu walŋathinydja, ŋarranydja boŋguŋu marrtji Galalililina, ŋathil'yurruna nhumalaŋgala, ga ŋunhalana nhuma boŋguŋu biyapulnydja waŋgany-manapanmi ŋarrakala.”

29Ga ŋayinydja Betanydja gonha waŋa bitjan warray, “Yaka ŋarranydja boŋguŋu nhuna gonha'yurru. Dhiyaŋu mak wiripu-guḻku'yu nhuna boŋguŋu gonha'yurrunydja, yurru ŋarranydja yaka warray yurru nhuna ganan.”

30Ga ŋayi Djesunydja bilyun, ga waŋa ŋanya Betanha bitjanna, “Märr-yuwalk ŋarra nhuŋu yukurra ḻakaramanydja dhuwala. Gäthuranydja munhaku dhiyaŋunydja, nhenydja yurru buku-ḻurrkun'mirri dhumbal'yun ḻakaranharamirri ŋarraku, yurruna ŋayi yurru gurrwawunydja waŋa djaḏaw'yunarayunydja buku-märrma'mirri.”

31Ga ŋayinydja biyapul Betanydja waŋana buku-ḏuwaṯthurruna bitjarra, “Yakana ŋarranydja nhuŋu yurru dhumbal'yun yukurra. Bay warray ŋarranha walala yurru bumanydja ŋunhi, yurru ŋarranydja yurru rakunydhirri yana nhokala, rrambani ŋali.”

Ga biyapul walala bukmaknha waŋa bitjandhi liŋgu yana dhäruk, “Yaka warray ŋarranydja yurru waṉḏirri nhokala. Ŋarranydja yurru rakunydhirri, manapa ŋali maṉḏa yana,” bitjan.

Djesu bukumirriyaŋala yukurrana wäŋaŋura yäkuŋura Gitjamani

Mathuyu 26:36-46; Luk 22:39-46

32Wäŋgamanydja walala marrtji bala-a-a, ga wäŋanydja mulka ŋunhiyi Gitjamaninydja yäku, bala ŋayi Djesuyunydja waŋa walalanha bitjanna, “Nhiniya walala dhiyala, galkurra ŋarraku. Ŋarranydja yurru dhuwala marrtji ga bukumirriyama ŋunhala bala,” bitjan. 33Bala ŋayi garr'yun Betanha ga Djayimnha ga Djonnha, bala walala marrtji wäŋgamana bala.

Ga ŋunhalanydja ŋayi Djesu ŋayaŋu-warr'yunna mirithirrina dhikana, ŋoy-warrina ŋayi, 34bala ŋayi waŋa ḻakaranhamirri walalaŋgala bitjanna, “Ŋayaŋunydja ŋarra dhuwala wirrkina wal'ŋu ŋonuŋdhinana, ṉiṉ'-ṉiṉmaramana marrtji bala ŋarranha dhuwala. Nhiniya nhumanydja dhiyala, ga nhäŋa yukirriya, bämara' ŋarraku bira'yurra,” bitjarra.

35Bala ŋayi marrtjina, yarrkthurrunana bala ŋuliŋurunydja, ŋayipina gänana, bala yana ŋayi ŋurrkanhamirrina munatha'lilina, bala bukumirriyamana ŋäŋ'thun Gunhu'nhana, märr ŋayi bini yaka balanyarayi märranha ga rakunydhinya ŋuriŋiyi; 36bitjanna ŋayi yukurra waŋa bukumirriyamanydja gam', “Bäpa gay' ŋarraku Mäḻu, yakana nhuŋunydja ḏäl nhäku malaŋuwu djämawu. Dälnha dhuwala ŋarraku yulŋunydja mirithirrina, ŋonuŋnha wal'ŋu. Ŋarranydja djäl, nhe yurru bilmaraŋa dhuwalayi galŋa-ŋonuŋgunharamirri rom, ga djaw'yurrana ŋarrakala. Yurru nhuŋuway ŋarra yurru märrwu malthundja, yaka ŋarrakuwaynydja märrwu,” bitjanna ŋayi Djesu yukurra bukumirriyamanydja.

37Ga ŋuliŋuruyinydja bukumirriyanharaŋurunydja, bala ŋayi gaŋgathirrina, bala marrtjina bala, ga dharr-way nhäma walalanhanydja yakurrlili warray, walala marrtji ŋorra'-ŋurra. Bala ŋayi waŋa Betawalanydja bitjanna, “Way Djäyman. Nhä dhuwala nhe yakurr yulŋunydja? Yaka warray nhuma yukurra dhuwala bira'yundja?... Märr-gurriri yana nhuma yurru bira'yun yukurra, marrparaŋ'kuma ŋarranha? 38Bira'yurrana walala, ga bukumirriyaŋa muka yulŋunydja, märr nhuma yurru yaka muka galkirrinydja ŋunhi ŋayi yurru ŋuriŋi walamaranharamirriyunydja mokuyyu nhumalanha gur'yunna. Liŋgu ŋayaŋunydja nhuŋu ḏukṯuktja, nhe yurru dhärra yana ŋarrakala wuṉḏaŋarryirri, yurru galŋanydja dhuwali nhuŋu ganydjarrmiriwnha yalŋgi'na,” bitjanna ŋayi Djesuyu yukurra waŋanydja.

39Bala ŋayi biyapul roŋiyirri balayi ŋunhimalayi dharapullili, ga biyapul ŋayi bukumirriyama yukurra bitjan gam', “Bäpa, ŋuli nhe yurru yakanydja bilmarama ga djaw'yun ŋarrakala dhuwalayi galŋa-ŋonuŋdhinyaramirri rom, ŋarranydja yurru mukthunna yana märrama, bala liŋguna, märr yurru ŋarranydja märrwu malthunna-wala yana nhuŋuwaynha.”

40Ga roŋiyirri ŋayi beŋuru, ga nhäma walalanha nhanŋuway ŋunhi ḻundu'mirriŋunha walalanha yakurrlili yana, liŋgu walalanha yakurryunydja monyguŋala. Ga ŋunhi walala nhäŋalanydja ŋanya goranana manapara, ga yakana waŋana balwak-ruŋinyamaraŋalanydja.

41-42Ga biyapul ŋayi balayi roŋiyirri, gonha'yunna walalanhanydja, ga biyapul ŋayi bukumirriyama ŋunhiyi yana liŋgu dhäruk, bitjan ŋayi ŋäthili yukurra waŋa, bitjan gam', “Bäpa, nhuŋuwaynha ŋarra yurru märrwu malthundja-wala,” bitjanna. Ga biyapul ŋayi roŋiyirri balayi walalaŋgala, ga waŋa bitjanna, “Baḏak nhuma yukurra dhuwala ŋorra'-ŋurra yulŋunydja? Liŋguna dhuwala ŋarraku bunanana walunydja. Dhuwalana gay' nhäŋana walala, ŋayi yurru ŋuriŋiyinydja ḏarramuyu wekama yätjmirriwalana goŋlili ŋarranha, yolŋu'-yulŋuwala. Ma' ḏurryurrana walala, ŋilimurru marrtjina. Dhuwalana ŋayi yolŋunydja, liŋguna bunana,” bitjarra ŋayi Djesu waŋananydja.

Miriŋuyu mulkanana ŋanya Djesunha

Mathuyu 26:47-56; Luk 22:47-53; Djon 18:3-12

43Ŋulinyaramirriyunydjayi ŋayi yukurrana Djesuyunydja baḏak muka yana waŋana walalanha, bala ŋayinydja gonha ḏarramu Djudatjtja yäku marrtji bala, ga bur-way buna nhanŋu, ŋunhi ŋayinydja ŋunhiyinydja ḏarramu galkiwuy ḻundu'mirriŋuna yana nhanŋu Djesuwu, yurru bunanydja ŋayi ŋunhi guḻku'walaŋumirrina miriŋuwalaŋumirri, walala marrtjina wäŋgaŋalanydja goŋ-mandjawakmirri walala ga goŋ-birku'mirri, liŋgu walala ŋunhi djuy'yunaranydja ŋurru'-ŋurruŋuwuŋu wal'ŋu ḏalkarra'mirriwuŋu walalaŋguŋu ga wiripu-guḻku'wuŋu ŋurru'-ŋurruŋuwuŋu yolŋu'-yulŋuwuŋu. 44Yurru ŋayi ŋunhi Djudatjthu ŋäthilinydja waŋana walalanha bitjarra gam', “Nhämanydja nhuma yurru ŋarranha bitjanara gam', ŋarra yurru ŋanya wälkuma ŋäthilinydja, ŋunhiyinydja ŋarra yurru ḻakaramana ŋanya nhumalaŋgu. Bala nhuma yurru ŋanya mulkana,” bitjarra.

45Ga ŋunhi ŋayi Djudatj bunananydja, bala dhunupana yana ŋayi marrtjinanydja nhanukalana Djesuwalana, bala ŋayi waŋana bitjarrana, “Way Garray,” bala yana dhunupana wälkuŋalana ŋanya. 46Bala walala marrtjinanydja, bala mulkanana ŋanya Djesunha baṯ-gay.

47Bala dhunupana yana nhanukala waŋganydhunydja ḻundu'mirriŋuyu djawarr'yurruna mandjawaknha, bala wutthurruna waŋganynhanydja ḏarramunha, mäkiri'na djatthurruna, yurru ŋunhiyinydja ḏarramunha ŋayi djatthurruna djämamirrinha Ḻiya-ŋärra'mirriwuna yolŋuwu wal'ŋu.

48Bala ŋayi Djesu ŋuliŋurunydja bilyun ga waŋa miṯtjiwalana bitjanna, “Nhäku warray nhuma gäŋala mandjawaktja ga birkuny'tja mulkanharawunydja yana ŋarraku? Nhä dhika ŋarra?... barrari-wukunhamirri yolŋunydja?... balanyara bitjan manaŋgan yolŋu ŋarra? 49Bitjan warray liŋgu ŋarra ŋuli walu-ŋupan dhuwala nhinanydja ŋunhala Gunhu'wala Buṉbuŋuranydja, marŋgikuma yolŋu'-yulŋunhanydja, yurru yaka warray nhuma ŋunhi ŋulinyaramirriyunydja marrtji ga mulka ŋarranha. Yo, dhuwalayinydja maḻŋ'thurrunana, bitjarra yana liŋgu bitjan ŋunhi ŋunha Djorra'yu yukurra ḻakarama, liŋgu ḻakaramanydja ŋayi yukurra ŋunhi yuwalkkuma yana.” Ga bitjarra ŋayi Djesu waŋana ḻakaraŋalanydja yukurrana.

50Bala walala bukmakthu yana nhanukala ḻundu'mirriŋuyunydja walalay gonha'yurrunana ŋanya, bala gundupuŋalana.

51-52Ga ŋayinydja waŋganynha yolŋu malthurruna yukurrana mukthurrunanydja yana nhanŋu Djesuwu, ga walalanydja bini mulkanhanydja ŋanya muka ŋunhiyi ḏarramunha, yurru ŋayi ŋunhiyi yukurrana marrtjinanydja garrpiṉara dhomala'mirri yolŋunydja, ga ŋunhi walala ŋanya mulkananydja, bala nhanŋu dhomalany'tja yupthurrunana ŋunhiyi walalaŋguŋu warryunaranydja, bala ŋayinydja waṉḏina warray dhika, warraŋulnha nhinana bala.

Djesu goŋŋurana ŋurru'-ŋurruŋuwala

Mathuyu 26:57-68; Luk 22:54-55,63-71; Djon 18:13-14,19-24

53Ga ŋuliŋurunydja ŋunhi walala mulkana ŋanya Djesunha, djunamana gäŋala ŋurikala Ḻiya-ŋärra'mirriwalana yolŋuwala wäŋalili, ga bukmak ŋunhi ḏalkarra'mirri walala ga Rom-marŋgikunharamirri walala ga wiripu-guḻku' ŋurru'-ŋurruŋu ḻuŋ'thurrunana waŋgany-manapanminana marrtjina ŋunhimalayina wäŋalili.

54Yo, gäŋalanydja walala Djesunhanydja ŋunhimalayina wäŋalili, ga ŋayi Betanydja malthun marrtji walalaŋgu bala, yurru be-e-e dhuḏikurru barrku. Marrtjinydja bala ŋayi Beta, ga djuḏup-gay gärri ŋunhimalayina wäŋalili, yurru ŋayi nhinanydja-dharra ŋunhi miriŋuwalana walalaŋgala djäkamirriwalana yolŋu'-yulŋuwala, bala ŋayi ḻithanmaranharamirri gorrmurkunharamirrina ŋanyapinyay ŋayi rumbalnha gurthalilina.

55Ga ŋunhili djinawa buṉbuŋuranydja Djesunydja yukurra dhärra gumurrŋurana walalaŋgala ŋurru'-ŋurruŋuwala ḏalkarra'mirriwala ga bukmakkala ŋaḻapaḻmirriwala yolŋuwala walalaŋgala. Yo, dhiyaŋuyinydja yolŋuyu walalay yukurra dhä-wirrka'yun yolŋu'-yulŋunha buku-ḏuwaṯthun, märr yurru walala maḻŋ'marama ŋula yätj dhäwu' Djesuwalaŋuwuy, märr walala buma ŋanya yurru murrkay'nha. 56Yo, guḻku' yolŋu walala yukurrana waŋana ḻakaraŋala ŋanya Djesunha, walala yukurrana ḻakaraŋalanydja wiripuna ga wiripuna dhäwu', yurru yakana dhunupanydja ga yuwalktja.

57-59Bala ŋuliŋurunydja wiripuwurruna ḏarramuwurru gaŋga'-gaŋgathina, bala waŋana bitjarrana, “Dhuwalanhanydja gay' yolŋunha ŋanapurru ŋäkula, be ŋayi waŋana bitjarra gam', ‘Ŋarranydja yurru dhuwala bak-bakmaramana Gunhu'wu Buṉbunydja goŋbuynydja djämawuy yolŋuwuŋunydja, muṉguykumana, ga balayi biyapul ŋarra yurru ḻurrkun'thunydja munhayu buṉbu dhuḻ'yundhi, ŋunhi yakaŋuwuy ŋunhiyinydja goŋbuy yolŋuwuŋu dhuḻ'yunara.’ ” Bitjarrana walala yukurrana ḻakaranhaminanydja ŋanya Djesunha, yurru ḻakaraŋalanydja walala yukurrana wiripuna ga wiripuna dhäwu', yakana waŋganydhinanydja.

60Bala ŋayina ŋuliŋurunydja gaŋgathina Ḻiya-ŋärra'mirrina wal'ŋu yolŋu, bala waŋana bitjarrana gam' Djesunha, “Ŋäkula muka nhe ŋunhi yulŋunydja?... nhaltjarra walala ḻakaraŋala? Wanhana balaŋu dhäruk nhuŋu buku-ruŋinyarawuynydja?” 61Yurru Djesunydja yana yukurrana dhärrana mukthurrunana, yakana waŋana bala.

Bala ŋayi ŋuriŋiyi Ḻiya-ŋärra'mirriyu ḏarramuyu biyapul dhä-wirrka'yurruna ŋanya bitjarra, “Ma' ḻakaraŋa ŋanapurruŋgala. Yol dhuwala nhe yolŋunydja?... Ŋunhi dhawu'mirriyanhara walŋakunharamirri yolŋu?... Gäthu'mirriŋu Godku?”

62Bala ŋayi Djesunydja buku-wakmaraŋala waŋana bitjarra, “Yo. Ŋarranydja dhuwala ŋunhiyi. Ga dhipuŋurunydja dhurrwaraŋuru nhuma yurru nhäma Gäthu'mirriŋunhanydja Yolŋunha, ŋarra yurru yukurra nhinana ŋurruḏawalaŋuna wal'ŋu, gali'ŋura Gunhu'walanydja ŋunhalanydja yurru, nhanukalana ganydjarryu. Ga bitjanarayi nhuma yurru nhämanydja ŋarranha, ŋarra yurru marrtji yukurra lili maŋangurru beŋuru djiwarr'ŋurunydja,” bitjarra Djesu yukurrana ḻakaranhaminanydja.

63Bala ŋayinydja dharrana ŋunhi Ḻiya-ŋärra'mirrinydja yolŋu ŋoy warray dhärrana ŋuriŋiyi dhärukthu, bala girri' warray nhanŋuway barr'maraŋala, bala waŋana wirrkina yatjurruna bitjarrana, “Warku'yurrunana ŋayi dhuwalanydja Godnhana. Yakana ŋanya ŋilimurru yurru ŋula yolthu walalay biyapulnydja ḻakaranhamirri. 64Liŋgu dhuwala ŋilimurru bukmakthuna ŋäkulanydja ŋanya ḻakaranhaminyarawuynydja, ŋunha ŋayi yukurrana Godnha yäku warku'yurruna. Bay' nhaltjanna nhumanydja yukurra guyaŋirri nhanŋu?” bitjarra.

“Yätjnha dhuwalayinydja yolŋu,” bitjarra walalanydja waŋana bukmak yana. “Yätjnha dhuwali ŋayi yolŋunydja. Rakunydhirrina yana ŋayi yurru,” bitjarra walala yukurrana ḻakaranhaminanydja ŋanya Djesunha.

65Bala walala yukurrana ŋuliŋurunydja dhupthurrunana bukuna ŋanya Djesunha, bala maŋutjina garrpira dhomala'yuna, bala bartjunmaraŋalana, bala walala waŋananydja bitjarra, “Nhenydja dhuwala be muka dhäwu'-ḻakaranhamirri ŋiniya? Ma' ḻakaraŋa ŋanapurruŋgala, yolthu nhuna wutthurrunanydja?” Ga ŋuriŋi ḏarramuwurruyu ŋunhi walala yukurrana ŋayathaŋala djäka nhanŋu Djesuwu, ŋuriŋiyinydjayi ŋanya yukurrana bartjunmaraŋalana walalaŋgalay goŋdhuna.

Beta dhumbal'yurruna Djesuwu ḻurrkun'mirri

Mathuyu 26:69-75; Luk 22:56-62; Djon 18:15-18,25-27

66Ga ŋunhili warraŋulnydja bala'ŋura ŋunhiliyi, Betanydja yukurra baḏak yana nhina walalaŋgala, bala ŋayi waŋganydja djämamirri miyalk marrtji bala, 67ga dharr-way nhäma ŋanya Betanha, ŋayi nhina-dharra ḻithanmaranhamirri ŋanyapinyay ŋayi gurthaŋura, ga dhunupana ŋayi ŋanya nhämanydja, bala waŋa bitjanna, “Way, nhenydja dhuwala ḻundu'mirriŋu ŋunhi Djesuwu warray, ŋuriki warray Natjurippuywu warray yolŋuwu.”

68Yurru ŋayinydja Betanydja dhumbal'yunna nhanŋu, ga waŋa bitjan warray, “Yaka ŋarra dhuwala marŋgi dhärukku nhuŋu, nhaltjan nhe yukurra waŋanydja dhuwala.” Bala ŋayi gaŋgathirrinydja, bala dhawaṯthunna marrtji. Ga ŋulinyaramirriyu liŋgu yana, bala ŋayinydja gurrwawunydja waŋana.

69Marrtjinydja ŋayi bala Beta yaka weyin, bala ŋayinydja wiripuŋuyuna miyalkthu nhäma ŋanya, bala ḻakarama wiripu-guḻku'walana yolŋu'-yulŋuwala bitjan, “Ŋunhaŋga nhanŋu wiripunydja malthunaramirri Djesuwu, ŋurikiyi Natjurippuywu.” 70Ga ŋayinydja biyapul Betanydja dhumbal'yun nhanŋu Djesuwu wirrkina wal'ŋu, bitjanna gam' waŋa, “Yakana ŋarra dhuwala marŋgi ŋurikiyinydja ḏarramuwu, yakana,” bitjan.

Ga märr gurriri ŋayi nhina Beta, bala walalanydja wiripu-guḻku'na ḏarramuwurru buna nhanŋu, bala waŋa bitjanna, “Nheŋga dhuwala wiripunydja nhanŋu ŋunhi ŋiniya?... liŋgu nhe dhuwala Galaliwuy wäŋawuy, bitjan ŋayi ŋunhayi,” bitjan.

71Bala ŋayi Betanydja waŋa bitjanna gam', “Yuwalk ŋarra yukurra dhuwala ḻakarama, Gunhu'wala yäkukurru. Yaka ŋarra marŋgi ŋurikiyinydja yolŋuwu,” bitjanna ŋayi biyapulnydja Beta waŋa dhumbal'yun nhanŋu Djesuwu.

72Ga dhunupana yana ŋunhi gurrwawunydja waŋa biyapul, bala ŋayi Betayunydja dhunupana yana guyaŋinana dhäruknha ŋanya Djesunha, ŋunhi ŋayi nhaltjarra ḻakaraŋala nhanukala ŋäthili, bitjarra gam', “Nhe yurru dhumbal'yundja ŋarraku ḻurrkun'mirri, yurruna ŋunhi yurru gurrwawu waŋa buku-märrma'mirri djaḏaw'yunarayu.” Bala dhunupana ŋayi Betanydja ŋäthinana yukurrana wirrkina.