gnnNTOTPO

Luk 6

Dhuwalanydja dhäwu' Ganaŋ'maranharamirriwuy Waluwuy

1Ga wiripuŋuyu waluyu ŋunhiyinydja Ganaŋ'maranharamirri Walu, Djesu ga nhanŋu ḻundu'mirriŋu walala marrtji wäŋgama dhukarr-ŋupan, yurru gali'ŋuranydja maṉḏaŋuŋura dhukarrŋuranydja ŋatha birrali marrtji dhärra'-dharra. Bala Djesuwala ḻundu'mirriŋuyunydja walalay marrtji gulkthunna bala muḻkurrnha malanha ŋatha, bala marrtji buryi'yunna ŋunhi ŋathanhanydja barrwaṉ'tja walalaŋgalay gondhuna, bala marrtji ḻukana bala.

2Ga walalanydja bäy nhäma warray walalanha, ŋuriŋi Rom-dharraymirriyunydja walalay yolŋu'-yulŋuyu, bala walala waŋa Djesuwunydja ŋunhi ḻundu'mirriŋunha walalanha bitjanna gam', “Way, nhumanydja yukurra dhuwala romnha bakmarama ŋiniya, liŋgu djämana nhuma yukurra dhuwalayinydja bitjandhiyinydja goŋdhunydja. Yaka dhuwala dhunupa nhumalaŋgu gäthuraŋuwunydja djämawu, liŋgu dhuwalayinydja be muka Dhuyu Walu, Nhinanharamirri.”

3Bala ŋayipinydja Djesunydja waŋa buku-wakmarama bitjanna walalaŋgu, “Way walala, yaka muka nhuma dhuwala dhäwu'wunydja marŋgi ŋiniya?... ŋunhi nhaltjarra ŋayi ŋäthili ŋurruŋuyu yäkuyu Daypitthu? Waŋganymirri Daypit ga nhanŋu ḻundu'mirriŋu walala djaṉŋarrthina wal'ŋu mirithina, bäyŋuna walalaŋgu ŋula ŋatha, 4bala dhunupana ŋayi Daypit marrtjinanydja gulŋiyina ŋunhina Godkalana Buṉbulili, bala ŋayi Daypitthunydja märraŋala ŋunhiyina dhuyuna rruthi ŋunhi walalaŋguŋu gurrunhanara mundhurr ŋunhiyinydja Godku ŋatha, bala ŋayi Daypitthu ḻukanana, ga bitjarrayi liŋgu ŋayi wekaŋalayi nhanukalayŋuwu malawunydja. Romdhunydja yukurra dhuwala ḻakarama ŋurikiyinydja dhuyuwunydja ŋathawu yana ḏalkarra'mirriwuna walalaŋgu ḻukanharawu, yaka ŋula yolku yolŋuwu, yurru walalanydja ḻukana warray ŋunhiyi dhuyu ŋatha.”

5Bala ŋayi Djesu waŋana dhawar'maraŋalanydja bitjarrana gam', “Ŋarrana dhuwala Yolŋuna wal'ŋu Gäthu'mirriŋu, rom-waṯaŋu dhiyakuyi Nhinanharamirriwunydja Romgu.” Ga bitjarra ŋayi Djesu ḻakaranhaminanydja.

Djesuyu ḏukmaraŋala goŋ-dhoṯnha ḏarramunha

6Ga wiripuŋuyunydja Ganaŋ'maranharamirriyu Waluyu, Djesu marrtjina balayi buku-ŋal'yunaramirrilili buṉbulili, bala ŋunhiliyinydja ŋayi yukurrana yolŋu'-yulŋunha marŋgikuŋalana. Ga ŋunhiliyi buṉbuŋuranydja yolŋu yukurrana nhinana ḏarramu goŋ-dhoṯ. 7Ga walalanydja marrtjina wiripu-guḻkuny'tja gonha ḏäpthurruna warray ŋunhiliyi buṉbuŋura, Rom-dharraymirri walala ga Rom-marŋgikunharamirri walala yolŋu'-yulŋu, bala nhäŋalanydja walala yukurrana ŋanya Djesunha, wanhaka ŋayi yurru djäma ḏukmarama ŋunhiyi goŋ-dhoṯnha ḏarramunha ŋuriŋiyi Nhinanharamirriyu Waluyu, märr walala yurru ŋanya dhuwurr-nyamir'yun, ga rom-bakmaranhamirrina ḻakarama.

8Yurru ŋayi Djesunydja marŋgithina walalaŋgu, nhaltjarra walala yukurrana ŋunhiyi guyaŋina, bala ŋayi wäthurruna ŋuriki goŋ-dhoṯkunydja ḏarramuwu bitjarrana. “Go, gaŋgathiyana lili marrtjiya ŋarrakala dhipala,” bitjanna. Bala ŋayi gaŋgathirrinydja ŋunhi, bala marrtjina nhina bala Djesuwalana.

9Bala ŋayi Djesunydja bilyun ga waŋa dhä-wirrka'yunna walalanha bitjanna, “Nhä dhika ŋilimurruŋgu romdja dhiyakuyinydja ŋunhi waluwu? Nhaltjan ŋilimurru yurru dhiyaŋuyinydja Ganaŋ'maranharamirriyunydja Waluyu? Guŋga'yun muka yolŋu'-yulŋunha?... bay' nhaltjan?... ŋayaŋu-yätjkuma walalanha? Yo, nhaltjan yurru ŋilimurru dhiyaŋuyinydja waluyu? Walŋakuma yolŋunha?... bay nhaltjan?” bitjarra.

10Bala ŋayi Djesuyunydja nhäŋalana marrtjina walalanha, bala waŋana ŋunhi goŋ-dhoṯnhana ḏarramunha, “Ma', goŋdja djarryurrana,” bitjarrana. Bala dhunupana yana ŋayi goŋ-dhoṯtja ŋunhi djarryurrunana baḏarraŋ'thinana, ḻatju'thinana dhikana wal'ŋu.

11Bala walala ŋunhi mayali'-wilkthunaramirrinydja walala yolŋu'-yulŋu mirithinana dhikana ŋoy-dharrana, bala walala yukurrana waŋanhaminana nhanŋu Djesuwu bunharawuna, ŋayan'tharrana murrkay'kunharawuna.

Djesuyu djarr'yurruna 12-nha nhanŋuway lundu'mirriŋunha

12Ga dhäŋuru ŋuliŋurunydja ŋayi Djesu marrtjina bala bukulilina wal'ŋu bukumirriyanharawuna, bala ŋayi ŋunhiliyinydja munha-ŋuparana yukurrana bukumirriyaŋalanydja Godnha. 13Ga ŋunhi ŋayi marrtjina walunydja walmana lili, bala ŋayi ḻuŋ'maraŋalana ŋunhi nhanŋuwaynydja malthunaramirrinha walalanha marrtjina, bala ŋayi ŋuliŋuruyinydja miṯtjiŋuru djarr'yurrunana marrtjina 12-nhana, bala ŋayi ŋunhi waŋananydja walalaŋgala bitjarrana, “Nhumanydja dhuwalanydja walala yurru bo'puyŋuna walala ŋarraku,” bitjarra.

14Ga dhuwalana walala ŋunhiyi yulŋunydja, bo'puyŋu 12-tja yäku gam': Djäyman, ŋunhi ŋayi Djesuyu ŋanya yäku-ḻakaraŋala Beta, ga Wanduru ŋunhi ŋayi gutha'mirriŋu Betawu, ga Djayim, ga Djon, ga Bilip, ga Bätalamu, 15ga Mathuyu ga Dumitj ga Djayim gäthu'mirriŋu ŋunhi Yalpiyawu, ga wiripu Djäyman ŋunhi walala ŋuli ŋanya ḻakaranha rom-däl ḏarramu, 16ga Djudatj ŋunhi ŋayi gäthu'mirriŋunydja Djayimgu, ga Djudatj-Gariyat, ŋunhiyinayi ŋunhi ŋayi Djesunha wekaŋala miriŋuwala walalaŋgala goŋlili. Ga dhuwalayina walalanha ŋayi Djesuyu djarr'yurrunanydja nhanŋuwaynydja ŋayi ḻundu'mirrinunha walalanha.

Djesuyu marŋgikuŋalana yukurrana yolŋu'-yulŋunha, ga biyapul ŋayi ḏukmaraŋalanydja rerriwuynha

17Yo, dhäŋuru ŋuliŋurunydja Djesu ga nhanŋu ḻundu'mirriŋu walala marrtjina wäŋgaŋala yarru'-yarrupthurruna, bala ŋayinydja yukurrana dhärrananydja ŋoyŋurana baṉarra'ŋurana wäŋaŋura, ga guḻku'na mirithirrina miṯtjinydja yolŋunydja walala marrtjina ḻuŋ'thurruna, dhärrananydja ŋanya ḻiw'maraŋalanydja. Marrtjinanydja walala ŋunhi birrka'mirriŋuru wäŋaŋurunydja malaŋuŋuru, makarrŋuru ŋulaŋuru Djudiyaŋuru, ga Djurutjalamŋuru wäŋaŋuru, ga moṉukŋuru gali'ŋuru wäŋaŋuru Däyaŋuru ga Djäytjanŋuru, 18walala bukmaknha marrtjinanydja ŋunhiwalayi Djesuwalanydja ŋänharawunydja nhanŋu, ga wiripunydja walala ḏukṯukthinayi ŋunhi ŋayi yurru walalanha ḏukmarama rerriŋuru malaŋuŋuru. Ga wiripunydja ŋunhi yolŋu walala mokuywalaŋumirri birrimbirrmirri walala marrtjina, bala ŋayi Djesuyunydja walalanha ḏukmaraŋalana yukurrana. 19Bukmaknha yolŋunydja walala yukurrana goŋ-djarryurruna mulkanharawunydja nhanŋu Djesuwu, liŋgu ŋuliŋuruyi nhanukalaynydja ganydjarr yukurrana dhawaṯthurruna biyapul'nha wal'ŋu, bala walala yukurrana bukmaknha yana ḏukthurrunanydja dhunupana yana.

Biyaka ŋayaŋu-djulŋithiya yulŋunydja ŋunhi nhuma yurru yolŋu'-yulŋuyunydja ŋayaŋu-yätjkuma

20Bala ŋayi Djesuyunydja nhäŋalana marrtjina ŋunhi nhanŋuway ḻundu'mirriŋunhanydja walalanha, bala ŋayi ḻakaraŋala walalambala bitjarrana,

“Nhumanydja yurru ŋunhi ŋurruwuykmirrinydja wal'ŋu nhina yukurra ŋoy-ŋamathirrina yanana,

liŋgu nhumalaŋgunydja ŋurruwuykmirriwunydja Godthunydja ŋuli yukurra rarryun warray bukmak nhä ŋunhi ŋayi yukurra ŋayathama.

21Ga nhuma ŋunhi nhuma yukurra marrya'yirri, nhumanydja yurru ŋayaŋu-djulŋithirriyi,

liŋgu Godthunydja yurru maranhu-wekama warray nhuna biyapul'nha dhikana wal'ŋu dhaŋaŋdhuna.

Ga nhuma ŋunhi nhuma galŋa-yätjthirri yukurra ŋäthinyamirri dhiyaŋu-wala,

ŋayaŋunydja nhuŋu yurru djulŋithirri yukurra,

liŋgu yalalaŋumirriyunydja nhe yurru ŋunhalanydja wirrkina dhika djulŋithirri.

22“Yo, ŋunhi nhe yurru malthundja yuwalkkuma ŋarrakunydja, ga walalanydja yurru wiripu-guḻkuny'tja nhuŋu ŋuyulkthirrina, gukumana nhuna yurru. Walala yurru waŋa yätjkumana nhuna, ga yätj-ḻakaramana. 23Yo, walala yurru nhuna ŋayaŋu-yätjkumanydja bitjan yana liŋgu bitjarra walalaŋgala märi'muyu walalay ŋayaŋu-yätjkuŋala Godku dhäwu'-gänharamirrinha ŋunhi be ŋäthili wal'ŋu. Yurru nhe yurru ŋayaŋu-djulŋithirrina wal'ŋu, goŋmirriyirrina dhikana yana, liŋgu nhenydja dhuwala nhina ŋuli yukurra Godkalanydja goŋŋura. Yo, biyaka ŋayaŋu-djulŋithiya, ga märr-ŋamathiya biyaka giritjiya ŋunhi nhuna yurru yolŋu'-yulŋuyu ŋayaŋu-yätjkumanydja, liŋgu ŋunha djiwarr'ŋuranydja Godthunydja yukurra ḏälkuma nhuŋunydja biyapul warray wal'ŋu ŋamakurru, buku-yattjatkunhara dhika wal'ŋu.

24Yurru nhumanydja ŋunhi nhuma yukurra dhuwala nhina ḻukunydjamirri,

ga guḻku' mirithirri dhiyakuy nhä malanha ŋayathama ŋuli yukurra,

ŋunhalanydja nhe yurru goŋmiriwŋurana, dhäparknha yana ŋula nhämiriwnha.

25Ga nhuma ŋunhi dhiyaŋu-wala nhuma yukurra maranhuyirri guḻku'yu ŋathayu,

ŋunhalanydja dhipuŋurunydja dhäŋuru ŋunhi rakunyŋurunydja, nhe yurru marrya'na yukurra nhina ŋula nhämiriwnha.

Ga nhuma ŋunhi nhuma yukurra dhiyaŋu-wala gitkitthunmirri, ga beyarrmakthirri nhumalaŋgala ŋuli be,

ŋunhalanydja nhe yurru yalalanydja galŋa-yätjthirrina dhikana, ŋäthina yukurra yurru.

26“Yo, ŋunhi nhumalanha yurru bukmakthu yolŋuyu walalay yukurra ḻakarama ŋunhi nhuma be ḻatju'mirri dhika wal'ŋu, ŋunhiyinydja yakana yana ŋamakurru, liŋgu ŋunhi ŋäthilinydja wal'ŋu walalaŋgala märi'muyu walalay yukurranha ŋuli ḻatju'-ḻakaranha ŋunhi bothinyaramirrinhana dhäwu'-gänharamirrinha walalanha, ŋunhi walala yaka yuwalk Godku yolŋu walala. Ŋuli walala yurru nhumalanhanydja bitjandhiyi ḻakarama ŋamakurru' bitjan, nhumany dja bitjan nhumanydja yakana ŋarraku malthunaramirri walala, bala yalalaŋumirrinydja nhe yurru galŋa-yätjthirrina yukurra wirrkina dhika wal'ŋu.”

Märr-ŋamathiya nhokalaŋuwu miriŋuwu

27“Yurru ŋarranydja ḻakarama yukurra nhumalaŋgu, ŋunhi nhuma yukurra dhuwala mäkiri'-witjun, bitjan warray gam': Märr-ŋamathiya ŋurikinydja yolŋuwu ŋunhi ŋayi nhuŋu yätjkuma ŋuli yukurra, ga djäma ŋamakurru' wal'ŋu yana guŋga'yurra ŋunhinhanydja yolŋunha ŋunhi ŋayi ŋuyulkthirri yukurra nhuŋu, nyinyaŋdhun ŋuli. 28Ŋuli yurru ŋula yolthu yolŋuyu waŋa nhuŋu yätjkumanydja, guykthundja ŋula nhaltjandja, nhenydja nhanŋu balanydja roŋiyinyamaraŋanydja wekaŋa ŋamakurru' wal'ŋu yana dhäruk guŋga'yunaramirri. Ga ŋuli nhuna yurru yolthu bumanydja ŋula nhaltjandja, yana nhenydja nhanŋu bukumirriyaŋa ŋurikiyi yolŋuwu, märr yurru ŋayi Godthunydja bäy-ḻakarama nhanŋu, bala walŋakumana yurru. 29Ŋuli nhuna yurru ŋula yolthu bartjunmarama bukunydja, waŋgany gali' dhakal, ga nhenydja yurru bilyurra ga wiripunydja dhakal nhanŋu wekanhamiya. Ga ŋuli nhuŋu yurru ŋula yolthu yolŋuyu djaw'yun guyŋarrwuy girri', ga nhenydja nhanŋu yurru wekaŋayi bätjupatju nhuŋuway. 30Wekaŋa ŋurikinydja yolŋuwu ŋunhi ŋayi yurru dhä-ŋäŋ'thun nhuna, ga ŋuli nhokala yurru yolŋuyu ŋula yolthu djaw'yundja, ga yaka nhenydja ŋanya gur'-guryurra waŋiya roŋinyamaranharawunydja ŋurikiyi. 31Nhenydja ḏukṯuk ŋunhi wiripu-guḻku'yu yurru djäma ŋamakurru' nhuŋu ŋe'? Ga nhenydja biyakayi liŋgu walalaŋgunydja djäma ŋamakurru' yana balanydja.

32“Märr-ŋamathiya bukmakku yana yolŋu'-yulŋuwu. Ŋuli nhe yurru märr-ŋamathirri ŋuriki liŋgu yolŋuwu ŋunhi ŋayi märr-ŋamathirri yukurra nhuŋu, Godthunydja yurru yakana nhuŋu buku-ruŋiyinyamarama wekama ŋurikiyinydjayi. Wiripunydja ŋuli dhuwurr-yätj ŋunhi yolŋu märr-ŋamathirri yukurra ŋurikinydja yolŋuwu ŋunhi ŋayi ŋuli märr-ŋamathirri nhanŋu yukurra. 33Ŋuli nhe yurru djäma ŋamakurru' yukurra ŋuriki bili walalaŋgu ŋunhi walala yukurra djäma ŋamakurru' nhuŋu, bala nhäkuna ŋayi yurru Godthunydja buku-ruŋinyamarama wekama ŋurikiyinydja nhuŋu? Wiripunydja ŋuli dhuwurr-yätjthu yolŋuyu djäma ŋamakurru' ŋuriki yolŋu'-yulŋuwu ŋunhi walala ŋuli djäma ŋamakurru' nhanŋu. 34Ga ŋuli nhe yurru guwarrnydja wekama yana ŋuriki yolŋuwu ŋunhi nhe yukurra gatjpu'yun ŋayi yurru buku-ruŋinyamarama wekama nhuŋu, Godthunydja yurru ŋurikiyinydja yakana nhuŋu wokthun, liŋgu ŋunhiyinydja bitjandhi ŋuli dhuwurr-yätjmirriyunydja djäma. 35Yurru Godkunydja rom gäna warray wal'ŋu, ganaŋ'thun warray yukurra ŋuliŋuru romŋuru dhuwurr-yätjmirriwalanydja. Godkunydja rom dhuwala balanyara warray gam': Märr-ŋamathiya ŋurikinydja walalaŋgu ŋunhi walala yukurra ŋayaŋu-yätjkuma ŋuli nhuna, ga djäma ŋamakurru yana walalaŋgunydja. Wekaŋa ŋunha wiripu-guḻku'wunydja yäna-wala, ga yaka gatjpu'yurra walalaŋgalaŋuwunydja ŋunhi walala yurru buku-ruŋinyamarama wekama nhuŋu, bala Godthunydja yurru ŋayipinydja nhuŋu wekama biyapul warray ḻatju' dhika wal'ŋu. Yo, ŋuli nhe yurru märr-ŋamathirri yukurra birrka'mirriwu nhe yurru nhinanydja yukurra bitjanna bitjan gäthu'mirriŋuna nhanŋu Godku, ŋurikina ŋunhi ŋayi biyapul wal'ŋu ŋunha garrwar Waŋarr, liŋgu Godthunydja ŋuli wekama ŋurikinydja ŋunhi ŋayi ḻäy-ruŋiyinyamiriw yolŋu, ga wiripunydja ŋayi ŋuli djäma ŋamakurru' ŋurikinydja dhuwurr-yätjmirriwu walalaŋgu. 36Yo, biyaka gurrum'thurra ga wuyurra birrka'mirriwu, biyaka bitjan nhumalaŋgu Bäpa djiwarr'wuy yukurra mel-wuyun bukmakku,” bitjarra ŋayi Djesuyu ḻakaraŋalanydja.

Yaka dhuwurr-nyamir'yurra yätj-lakaraŋa wiripuŋunha yolŋunha

37“Yaka guyaŋiya rom-yätj ḻakaraŋa wiripuŋunhanydja yolŋunha, märr yurru ŋayi Gunhu'yunydja yakayi nhunanydja rom-yätj ḻakarama. Bäy-ḻakaraŋa wiripu-guḻku'wunydja yolŋuwu walalaŋgu, bala ŋayi Godthunydja yurru bäy-ḻakaramayi nhuŋunydja. 38Wekaŋa yänana-wala wiripu-guḻku'wunydja yolŋuwu walalaŋgu, bala ŋayinydja yurru Godthunydja nhuŋunydja yänana wekama dhaŋaŋ warray dhika wal'ŋu, biyapul warray ŋanbaw'-ŋanbawyun marrtji yurru, märryu-dhapinyayu warray dhika wal'ŋu. Yo, ŋuli nhe yurru wekama märr-ŋuyulkmirriyunydja, yutjuwaḻany'tja ŋula nhänydja, ŋayinydja yurru Godthunydja balanyara liŋgu ŋupanayŋuyi nhunanydja wekama yutjuwaḻa'yi yana, ga ŋuli nhe yurru wekama märryu-dhapinyayunydja, biyapulnydja wal'ŋu buku-yattjatkuma, bala ŋayinydja yurru Godthunydja bitjandhi liŋgu nhuŋunydja buku-yattjatkumayi wekama marrtji.”

39Yo, dhäŋuru ŋuliŋuruyinydja Djesuyu ḻakaraŋala dhäwu' mayali'mirrina bitjarra gam', “Ŋuli yurru bambayyu yolŋuyu gäma yukurra goŋ-gulama wiripuŋunha bambaynha, bala maṉḏa yurru ŋunhiyi maṉḏa märrma'yirrina galkirrinydja ŋula ŋarŋgalilina gulŋiyirri.”

40Ga bitjarrayi bili ŋayi Djesuyu ḻakaraŋala mayali'mirri dhäwu' bitjarra gam', “Yolŋu ŋunhinydja marŋgithinyaramirrinydja ŋunha ŋoyŋura, yaka garrwar ŋurikalayi marŋgikunharamirriwalanydja nhanukalaŋuwala. Yurru ŋunhinydja yolŋu ŋunhi ŋayi yurru ŋäma yukurra, mäkiri'-witjun nhanukalaŋuwu marŋgikunharamirriwu, bala marŋgithirrina yukurra, yalalanydja yurru ŋayina ŋunhiyinayi marŋgiŋu bitjan ŋunhiyi nhanŋu marŋgikunharamirri.

41-42“Nhäku nhe ŋuli bitjan liŋgu nhäma yukurra yätj ŋurukala wiripuŋuwalanydja yolŋuwala, bäy warray ŋunhi yutjuwaḻany'tja ŋula nhanŋu? Nhäŋa dhuwali nhunapinyay nhe. Nhokalay ŋathili ḏupthurranydja dhuwali yätjtja, liŋgu nhe muka dhuwali wiripunydja ŋuli yukurra djäma yätj. Yo, ŋuli yukurra yurru yolŋuwala gulŋiyirri maŋutjiŋura ŋula nhä yutjuwaḻany'tja, ga yuwalktja nhokala warray dhuwali maŋutjiŋura biyapulnydja wal'ŋu wakindja gulŋiyirri yukurra, yakana nhe yurru waŋa bala nhanukala bitjandja, ‘Go, ŋarra yurru wilaŋ'thun dhawaṯmarama nhokala maŋutjiŋuru,’ bitjandja. Ŋäthilinydja nhe yurru ŋathili ḏupthurra nhokiyingalaŋuŋuru maŋutjiŋuru dhipuŋuru, bala yurruna nhe yurru nhäma ŋamathamanydja, märr nhe yurru guŋga'yun ŋanyanydja, märr yurru ŋayinydja nhäma ŋamathamayi.”

Dharpa borummirri ga nhäŋiniŋ' dharpa

43Yo, Djesuyu ḻakaraŋala wiripu dhäwu' mayali'mirri bitjarra gam', “Ŋunhi yukurra yurru borum dharpa dhärra ḻatju' wal'ŋu dhika, bala gurarrthirri ŋayi yurru ŋuliŋuruyinydjayi dharpaŋuru borumdja ŋamakurru yana dhika wal'ŋu, yaka yätj. Ga ŋunhi yurru dharpa dhärra yätjtja ga yalŋginy'tja ga dhorukmirrinydja, yakana nhe yurru nhäma ḻatju' dhika wal'ŋu borum ŋuliŋuruyinydja dharpaŋuru. 44Yo, ŋunhi nhuma ŋuli nhäma dharpa, marwat ŋuthanara baṉdja'-baṉdjalili, bala nhuma ŋuli marŋgithirrina ŋurikiyi dharpawu, nhäyinyara ŋunhiyi dharpa, mak yätj nhäŋiniŋ, mak borum ŋamakurru. Ga balanyarayi bili nhuma ŋuli yolŋunha nhäma, nhaltjan ŋayi ŋuli djäma, bala marŋgithirrina nhäyinyara ŋunhi yolŋuwu ŋayaŋu, mak yätj, mak ŋamakurru. Yakana yurru nhe guḻkthun borumnha gäku'nhanydja ŋuliŋuru ḏirriṯirri'ŋurunydja dharpaŋuru, ga bitjandhi liŋgu nhuma ŋuli yakayi guḻkthurru borumnha wuŋapu'nhanydja ŋulaŋuru nhäŋiniŋ'ŋurunydja dharpaŋuru.

45“Yo, ŋamakuḻi'yunydja wal'ŋu yolŋuyu ŋuli ruwamŋukuma ŋamakuḻi' wal'ŋu yana nhä malanha nhanukalay ŋayaŋuŋura, bala maḻŋ'thundja ŋuli nhanukala ŋuliŋuruyi dhäruktja ŋamakuḻi'na wal'ŋu yana. Ga yätjtja ŋuli maḻŋ'thun dhäruk yätjkalana yana yolŋuwala, liŋgu ŋayi ŋuli yukurra ruwamŋukuma yätj malanha yana nhanukalay ŋayaŋulili. Liŋgu dhäruk ŋunhi ŋayi ŋuli yolŋu waŋa balanyara liŋgu ŋupanayŋu bitjan ŋunhi ŋayi ŋuli ruwamŋukuma ŋunha ŋayaŋulili nhanukalay ŋayi.”

Dhäwu' bala'wuy dhuḻ'yunara gundalili ga munatha'Iili ŋunhi dhuḻ'yunara

46“Yaka nhuŋu dhunupa nhe yurru yäku-ḻakarama ŋarranha, ‘Garray, Garray,’ bitjandja, ŋunhi nhe ŋuli yakana djäma ŋunhiyinydja ŋunhi ŋarra nhuŋu nherrara rom.

47-48“Yo, ŋuli nhe yurru marrtji galkithirrinydja wal'ŋu ŋarrakala ga mäkiri'-witjundja ŋarraku ga märrama dhäruktja ŋarranha, balanyarana dhuwala nhe yolŋunydja gam', bitjan yolŋu ŋunhi ŋayi buṉbu dhuḻ'yurruna guṉḏalili. Ŋäthilinydja ŋayi ŋunha yaw'yurruna yukurrana munatha' djinawa wal'ŋu, ga yurruna ŋayi gurrunhara ḻukunydja ŋurikiyi bala'wu dhärranharawunydja ŋunhiwala guṉḏalili. Ga ŋunhi ŋayi gapunydja mayaŋ' gaŋgathina ga wutthurrunanydja yukurrana ŋunhiyi buṉbunha, ga rurr'-rurryurruna ŋunhinha gulkuruna; ŋayinydja ŋunhiyi buṉbunydja yukurrana dhärrana yana ḏälnha mukthurrunana, yakana ŋayi wingil'-wingilyurruna, liŋgu ŋayi djäma ŋunhiyinydja buṉbunha ŋamathaŋala wal'ŋu dhika yana. 49Ga ŋuli nhe ŋämanydja yurru ŋarranha dhäruk, ga yakanydja märrama, nhenydja balanyarana gam' yolŋu, bitjan ŋunhi yolŋu ŋunhi ŋayi buṉbu dhuḻ'yurruna ŋunha munatha'Iili wal'ŋu, ga yaka ŋayi gurrunhara ḻuku ŋunha djinawa'lili ŋurikiyinydja buṉbuwu ŋäthili. Ŋunhi ŋayi gapunydja ŋunhiyi gaŋgathina, bala wutthurrunana yana ŋunhiyi buṉbunha, ga dhunupana ŋunhiyi buṉbunydja buḻwaŋ'thurrunana yupthurruna munatha'lilina, warrpam'thurrunana yana buḻwaŋ'thurruna.” Bitjarrayina ŋayi Djesuyu ḻakaraŋala yukurrana dhäwuny'tja yolŋu'-yulŋuwa, ŋuripanydja ŋunhi walala yukurrana malthurruna nhanŋu.