gnnNTOTPO

Luk 4

Ŋänukthu gur'yurruna Djesunha

1Yo, dhäŋuru ŋuliŋurunydja ŋunhi ŋayi Djesu buku-ḻupthurruna ŋunhiliyi mayaŋ'ŋura Djodandja, bala ŋayi marrtjinana gonha'yurrunana ŋunhiyinydjayi wäŋa, ga marrtjinanydja ŋayi ŋunhi dhaŋaŋmirrina dhikana Garrkuḻukkalaŋumirrinydja Birrimbirrwalaŋumirri. Bala ŋuriŋiyi Garrkuḻukthunydja Birrimbirryu ŋanya gäŋala bala ŋunhana ŋanhdharklilina wäŋalili ŋayilpililina. 2Yo, nhinananydja ŋayi yukurrana ŋunhiliyinydjayi weyinŋumirrina, yurru yakana ŋayi ŋathanydja ḻukana yukurrana, ga ŋayinydja ŋuriŋi Yätjthu Mokuyyunydja ŋanya gur'yurrunana yukurrana, yana ŋanya ŋayi bini bilmaranha malthunarawu nhanŋuway ŋayi.

Yo, nhinananydja ŋayi yukurrana Djesu ŋoy-ŋathamiriwnha, yana liŋgu-u-u ga ŋunhiyi 40 ḏaykun djuḻkthurruna, bala ŋayi wirrkina marrya'yinanydja. 3Bala ŋayinydja ŋunhi buŋgawa wal'ŋu Mokuynydja Birrimbirr waŋana nhanukala bitjarrana, “Ŋuli nhe be Gäthu'mirriŋu Gunhu'wunydja, ma' waŋiya dhuwala guṉḏanha walalanha, märr walala yurru ŋayaŋay'thirri nhuŋu.”

4Bala ŋayi Djesunydja buku-wakmaraŋala waŋana nhanukala bitjarra warray, “Yaka. Liŋgu Gunhu'wu dhäruktja wukirriwuynydja waŋa yukurra bitjan, ‘Yakana yurru yolŋu walŋathirri dhiyaŋuyi ŋayaŋay'yunydja waŋganydhunydja.’ ”

5Dhäŋuru ŋuliŋurunydja ŋayi garr'yurrunana ŋanya ŋuriŋiyi Mokuyyunydja birrimbirryu yätjthunydja ŋunhana buku-warrwarlilina wal'ŋu wäŋalili, bala ŋayi ŋuriŋi Mokuyyunydja milkuŋalana nhanbala bukmaknhana bäpurru'nhanydja malaŋunha wäŋalili ga wäŋalili, 6bala waŋananydja ŋanya ŋayi bitjarrana, “Nhäŋa ŋunha ya'. Bukmak ŋunha wäŋa malanha ŋarra yurru wekama nhuŋuna, nhena yurru ŋurruŋu buŋgawa ŋurukuyinydja malaŋuwu bukmakku yana, ga ŋunha yolŋu'-yulŋunydja yurru yukurra nhuŋuwaynha wokthun. Ŋunhayi wäŋanydja malanha ŋarrakalay warrpam' goŋŋura, ga ŋarranydja yurru wekama birrka'mirriwu ŋula yolku yolŋuwunydja ŋunhi ŋarra ḏukṯuktja nhanŋu. 7Ga ŋuli yurru nhenydja ṉepaḻ-nyilŋ'thun, ga buku-ŋal'yun ŋarrakunydja, ga ŋarranydja yurru ŋunhayi bukmaknha wekamanydja nhuŋuna.” Bitjarrayina ŋayi yukurrana ŋuriŋi yätjthu mokuyyunydja ḻakaraŋala nhanŋu Djesuwunydja.

8Yurru ŋayinydja Djesunydja buku-wakmaraŋala bitjarra, “Ŋunha Djorra'yu Gunhu'walanydja yukurra ḻakarama bitjan, ‘Nhe yurru ṉepaḻ-nyilŋ'thundja waŋganygala yana Garraywala, ŋunhi ŋayi nhuŋu Waŋarr; nhanŋuway yana waŋganygu nhe yurru buku-ŋal'yundja ga dhäruktja märrama.’”

9Ga ŋuliŋuruyinydja, ŋuriŋi buŋgawayu Ŋäṉukthu ŋanya Djesunha gäŋala ŋunhana Djurutjalamlilina, bala ŋayi ŋanya Djesunha nherraranydja ŋunhana yana Gunhu'walana buṉbulili, bukulilina wal'ŋu yana, bala ŋayi waŋana ŋunhiyi Ŋäṉuk bitjarrana, “Ŋuli nhe be Gunhu'wunydja Gäthu'mirriŋu, ma' mak wapthurra dhipuŋuruyi ŋunha ŋoylili, munatha'lili ŋunha ya'. 10Liŋgu Djorra'yunydja yukurra ḻakarama Gunhu'wala bitjan gam', ‘Ŋayi yurru waŋa muka nhanukalayŋuwala ŋurukala djiwarr'wuywalanydja walalaŋgala, dharraykuma nhuŋu walalanha. 11Walala yurru nhuna gäma muka walalaŋgalay goŋdhu, märr yurru nhe yakana galkirrinydja, ga burakirri ŋula ḻukunydja nhe guṉḏalili. Ma' nhe wapthurra mak ŋunhawala munatha'lili.’ ” Ga bitjarra ŋuriŋi yätjthu mokuyyu walamaraŋalanydja ŋanya Djesunha.

12Ga biyapul ŋayi Djesuyu dhäruk buku-ruŋiyinyamaraŋala bitjarra, “Wiripunydja Gunhu'wu Dhäruk yukurra waŋa bitjan, ‘Nhe yurru yaka yana gatjarr'yurra Garraynhanydja, ŋunhinhanydja ŋunhi ŋayi Waŋarr wal'ŋu Gunhu' nhuŋu.’”

13Yo, guḻku'kurru mirithirri ŋayi ŋanya yukurrana gur'yurrunanydja gulkurunydja, ga ŋayinydja Djesuyunydja yaka ŋanya dhäruk märraŋala, bala ŋayi ŋuriŋi Mokuyyunydja ŋanya gonha'yurruna märr-gurriri.

Djesuyu ŋurru-yirr'yurrunanydja djämanydja ŋunhiliyina

14Dhäŋuru ŋuliŋuruyinydja ŋayi Djesu marrtjina balayi roŋiyinana Galalililina makarrlili, ga ŋuriŋi Garrkuḻukthunydja Walŋayu, Godkala Birrimbirryu yukurrana gäŋalana ŋanya, bala ŋayi yukurrana djämanydja mirithirrina wal'ŋu bathalayuna ganydjarryunydja. Ga ŋunhi dhäwuny'tja nhanukalaŋuwuy baḻaka'yurruna birrka'mirrina wäŋakurru ŋuliwitjarrayinydjayi. 15Ga marŋgikuŋalanydja ŋayi yukurrana yolŋu'-yulŋunhanydja ŋunhilina buku-ŋal'yunaramirriŋura buṉbuŋuna malaŋuŋura, ga walalanydja ŋunhi yolŋuyunydja walalay bukmakthuna yana yukurrana wokthurrunanydja nhanŋu, ga waŋana yukurrana ḻatju'ḻakaraŋalana bitjarrana.

Natjurippuy yolŋu walala yaka ḏukṯukthina nhanŋu Djesuwu

16-17Yo, dhäŋuru ŋuliŋuruyinydja ŋayi Djesu marrtjina balayi roŋiyina nhanukiyingalay ŋayi wäŋalili Natjuriplili, ŋunhimala wäŋalili ŋunhi ŋayi ŋuthara ŋunhiliyi. Ga ŋunhi ŋayi Ganaŋ'maranharamirriyunydja waluyu bunana, dhunupana ŋayi marrtjinanydja yana ŋunhiwala buku-ŋal'yunarawuylilina buṉbulili, liŋgu ŋayi bitjana liŋgu ŋuli marrtjinya buku-ŋal'yunarawuylilinydja buṉbulili ŋuli yukurranha. Ga ŋunhiliyinydja buṉbuŋuranydja walala wekaŋalana Godkunydja djorra' Djesuwalana goŋlili, ŋunhiyina Yitjayawuŋuna wukirriwuy, märr ŋayina yurru maŋutji-ḻaw'maramanydja. Bala ŋayi märraŋalanydja, bala ḻapmaraŋalana ŋayipina goŋdhu, bala maḻŋ'maraŋalana ŋayi ŋunhiyi dhäruktja ŋunhi yukurra waŋa bitjan gam',

18“Garrkuḻuktja Birrimbirr Garraywunydja dhuwalana ŋarrakalana,

liŋgu Garrayyu ŋarranhanydja djarr'yurruna,

ŋayi djuy'yurrunanydja ŋarranha, ŋarra yurru marrtji ga ḻakarama dhuwalayi ŋamakurruny'tja wal'ŋu dhäwu' ŋuriki walalaŋgu ŋunhi walala ŋurruwuykmirri.

Ŋayi waŋananydja ŋarranha bitjarra, ‘Ḻakaraŋa ŋuripanydja walalambala ŋunhi walalanha yukurra garrpiṉ ŋula nhäyu romdhu,

ḻakaraŋa walalambala biyaka, “Way walala, Garrayyunydja nhumalanha liŋguna dhawaṯmaraŋalana,” biyaka.

Ga ḻakaraŋa ŋuripa bamba'-bambaywanydja ŋunhi Garrayyunydja yurru maŋutjimirriyama nhumalanha.’

Ŋayi ḻakaraŋala ŋarrakala bitjarra, ‘Gatjuy marrtjiya ga yänana dhawaṯmaraŋa ŋunhinhanydja walalanha yolŋu'-yulŋunha ŋunhi walala dhurrparanharawuy,

märr yurru walala nhina yänana-wala, yakana dhurrparanhara ŋula nhäkuŋu.

19Ga ḻakaraŋa bukmakkala biyaka, “Dhuwalana ŋunhi walunydja ŋunhi ŋayi yurru Garrayyu walŋakuma nhanŋuwaynydja yolŋu'-yulŋunha.” ’ ”

Yo, dhuwalayina ŋunhi dhäruk Djesunydja yukurrana waŋana ŋuliŋuruyina dhärukŋuru ŋunhi ŋayi Yitjayayu wukirri be ŋäthili. 20Ga ŋunhi ŋayi dhawar'yurrunanydja ŋuliŋuruyi rediŋŋurunydja, bala ŋayi dhoṯkuŋalanydja, bala roŋiyinana wekaŋala balayi walalaŋgala, bala ŋayi nhinanana. Ga walalanydja yukurrana ŋunhi yolŋuyunydja walalay nhäŋalana ŋanya, gatjpu'yurruna nhanŋu waŋanharawuna. 21Bala ŋayinydja waŋana walalaŋgu bitjarra, “Liŋguna nhuma ŋäkulana ŋunhiyi yulŋunydja, ŋulaŋuru Godkalanydja dhärukŋuru, ga dhuwalayinydja yuwalknha yana maḻŋ'thurrunana, warraŋulthinana dhiyalana nhumalaŋgala gäthurana, liŋgu ŋuriŋiyinydjayi dhärukthunydja yukurra ḻakarama ŋarranhana.”

22Ga walalanydja ŋunhi bukmakthuna yukurrana ŋäkulanydja wirrkina dhikana wal'ŋu borrk-ṉirryurrunana, bala walala waŋanhaminanydja bitjanminana, “Ḻatju'na dhuwalanydja ŋiniya! Ḻatju'kuma warray ŋayinydja yukurra ŋunha waŋa.” Bala walala yukurrana dhä-wirrka'yunminana bitjanminana, “Yolthu ŋanya ŋunha marŋgi wekaŋalanydja? Gäthu'mirriŋunydja ŋayi ŋunha Djotjipku warray ŋiniya?” bitjan.

23Ga ŋayinydja Djesunydja waŋana walalaŋgunydja buku-wakmaraŋala bitjarra, “Wiripunydja mak nhuma yurru waŋa bitjan ŋarranha, ‘Way marrŋgitj, baḏarraŋ'kunhamiya nhunapinyay nhe. Ŋanapurrunydja ŋuli ŋänha muka nhuna, ŋunhi nhe yukurrana djäma mirithirri ganydjarr ḏumurru rom ŋunhala Gapaniyam wäŋaŋura. Ma' djäma mak dhiyalanydja biyakayi nhokalaynydja wäŋaŋura.’ Ga bitjan mak nhuma yurru waŋanydja ŋarranha. 24Yuwalk muka ŋarra nhumalaŋgu ḻakaramanydja yukurra. Ŋunhi yurru yolŋu dhäwu'-ḻakaranhamirrinydja marrtji nhanukalaynydja ŋayi wäŋalili, walalanydja yurru ŋunhi nhanŋuwaynydja wal'ŋu yolŋu walala yakana gumurr-ŋamathirri nhanŋu; yakana walala yurru märrama nhanukuŋu dhäwu'. 25Ŋäka walala yolŋunydja. Ŋäthilinydja benydja baman'tja Yelatjamirriwalanydja waluyu, dhuwala wäŋa yukurrana dhärrana baṉḏany'nha, räwaknha ga ŋathamiriwnha, liŋgu weyinŋumirrina dhuwala wäŋanydja yukurrana dhärrana maḻwurrkmiriwnydja, ḻurrkun' dhuŋgarra. Ga ŋulinyaramirriyunydjayi guḻku' yolŋu walala ŋunhi dhuway-rakunymirrinydja walala dhiyala yukurrana nhinana Yitjuralnydja, 26yurru Godthunydja yaka djuy'yurruna Yelatjanha ŋula waŋganygala Yitjuralpuyŋuwalanydja miyalkkala; ŋayi djuy'yurrunanydja ŋanya ŋunha mulkuruwala dhäykawala ŋunhi ŋayi nhinananydja yukurrana ŋunha Djarapat wäŋaŋura, ŋunha Djäytan makarrŋura, ga ŋayi warray nhanŋunydja gumurr-ŋamathina, ŋunhi warray mulkuru dhäyka. 27Ga ŋulinyaramirriyunydja Yelatjiyamirriwalanydja waluyu, guḻku' mirithirri dhiyala Yitjuralnydja yukurrana nhinana burr'puymirrinydja walala, yurru yakana ŋula waŋgany Yitjural bäpurru' burr'puymirri baḏarraŋ'thinanydja ŋurikiŋiyi dhäwu'-ḻakaranhamirriwuŋunydja Yelatjiyawuŋunydja, waŋgany yolŋu ŋayipi baḏarraŋ'thinanydja ŋunhi ŋayi mulkuruna yolŋu, Djiriyawuynha wäŋawuy yäku Naymannha.” Bitjarrayina ŋayi yukurrana Djesuyu ḻakaraŋalanydja walalambala.

28Ga ŋuriŋiyinydja dhärukthu walalanha ŋunhi ŋoynha-dharranhamaraŋala, bala walala bukmakthinana ŋunhili buku-ŋal'yunaramirriŋuranydja buṉbuŋura ŋaramurryina nhanŋu Djesuwu. Yakana walala ḏukṯuk ŋurikiyinydja dhärukku. 29Dhunupana walala ḏurryurrunanydja, bala ŋanya walala mulkanana, bala warryu'-warryurrunana dhawaṯmaraŋalana ŋuliŋuru wäŋaŋurunydja. Mukthurruna yana walala ŋanya warryu'-warryurrunanydja nhinana bala-a-a, ga yana liŋgu-u-u ga buku ŋunhi dhiŋgi wal'ŋu mulkana, walala bini ŋanya ŋunhi ḏur'yuna muka yulŋunydja rakunygunha ŋuliŋuruyi bukuŋurunydja. 30Ga ŋayinydja ŋunhi Djesunydja bilyurruna, bala djar'-djaryurruna ṉapuŋga'kurruna nhinana bala, bala marrtjinana-wala yana nhanukiyingalaynha ŋayi gatjaḻ'kurru, ga bäyŋuna ŋanya ŋula yolthu ḏaḏawmaraŋalanydja guḻmaraŋalanydja ŋayathaŋala.

Djesuyu dhawatmaraŋala mokuynha yolŋuwala

31Yo, marrtjinanydja ŋayi yukurrana Djesu-u-u, yana liŋgu Gapaniyamnha wäŋaŋura, ŋunhili liŋgu makarrŋuranydja Galali, ga ŋulinyaramirriyunydja buku-ŋal'yunaramirriyunydja waluyu ŋayi marrtjina ŋunhiwalayina wäŋalili buṉbulili buku-ŋal'yunarawuylilina, ga ŋunhalayinydja ŋayi yukurrana marŋgikuŋala ḻakaraŋala yolŋu'-yulŋuwana. 32Bala walala yolŋu'-yulŋuyunydja ŋunhinydja yukurrana wirrkina dhikana mäkiri'-witjurrunanydja ŋäkulanydja, borrk-ṉirryurrunana bitjarrana, liŋgu ŋayinydja ŋunhinydja waŋana yukurrana dhäruk ŋuriŋiyi ganydjarrmirriyuna wal'ŋu dhikana, warraŋulkuŋalana bitjarrana ŋayi yukurrana Godnhanydja maḻŋ'maraŋalana.

33Ga ŋunhiliyi buṉbuŋura yolŋu yukurrana nhinana yätjkalaŋumirri birrimbirrmirri ḏarramu, bala ŋunhi birrimbirrnydja waŋanana ŋurikala yolŋuwalanydja dhärukkurru, wirrkina yatjurruna bitjarrana, 34“Way Djesu, wäŋawuy Natjurippuy, nhaltjan dhika nhe ŋanapurrunha yurru yulŋunydja? Nhenydja dhuwala marrtjina lili, märr nhe yurru ŋanapurrunha baḏuwaḏuyunna? Ŋarranydja nhuŋu marŋgi dhuwala, nhenydja dhuwala dhäwu'mirri ŋunhiyi djuy'yunara Godkuŋu, ŋulaŋuru djiwarr'ŋuru.”

35Bala ŋayi Djesunydja dhunupana waŋanana ŋunhiyinha mokuynhana, “Ma' mukthurrana. Gatjuy dhawaṯthurrana dhipuŋuruyi yolŋuwalanydja,” bitjarra. Bala ŋayi ŋuriŋi birrimbirryu yätjthunydja ŋurrkaŋalana ḏarramunhanydja ŋunhiyi gumurrlilina walalaŋgala, bala yana dhawaṯthurrunana, yurru ŋayi ŋunhi ḏarramunydja yaka warray ŋula burakinanydja nhanukuŋu ŋurrkanharayunydja.

36Bala walala ŋuriŋi yolŋu'-yulŋuyunydja nhäŋalana borrk-ṉirryurrunana, bala walala yukurrana waŋanhamina bitjanminana, “Way, nhä dhuwalanydja?... yuṯana rom? Yanana ŋayi yukurra waŋanydja dhuwala dhäruknha ŋuriki mokuywunydja birrimbirrwu, ga walalanydja ŋuli ŋämana ŋanya dhäruktja yana, bala dhawaṯthunna.” Bitjarrana walala yukurrana waŋananydja. 37Bala dhäwuny'tja baḻaka'yurrunana ŋunhi Djesuwalaŋuwuy, monyguŋalana warrpam'nha wäŋanhanydja Galalinydja makarr.

Djesuyu ḏukmaraŋala guḻku'nha yolŋu'-yulŋunha

38Yo, dhunupana ŋayi Djesuyu gonha'yurrunana ŋunhiyi buku-ŋal'yunaramirrinydja buṉbunha, bala marrtjina ŋunhana yana Djäymangalana wäŋalili, ga ŋunhiliyi bala'ŋuranydja yukurrana nhanŋu mukul'mirriŋu rumaru ŋorrana rerrimirri, ŋayi yukurrana rirrikthurrunanydja gorrmuryu rerriyunydja. Bala walala waŋananydja buku-wurrparana ŋanya Djesunha bitjarrana, “Buku-djulŋi, guŋga'yurra ŋanya,” bitjarra. 39Ga ŋayinydja ŋunhi Djesunydja marrtjina, bala dhärrana galkililina nhanukala, ga dhunupana ŋayi waŋananydja gukuŋalana yarrkmaraŋalana ŋunhiyi gorrmurnha rerrinhanydja. Ga dhunupana yana ŋuriŋiyi rerriyunydja ŋanya gonha'yurrunana, bala ŋayi ḏäwala'yinana dhunupana. Ga gaŋgathinanydja ŋayi dhunupana, bala galŋa warrakarrayurrunana yukurrana ŋathawuna walalaŋgalaŋuwu, djäkana ŋayi.

40Ga ŋunhi ŋayi marrtjina munhakuyinanydja, walunydja gärrina, bala walalanydja guḻku'yuna yolŋuyu walalay gäŋala rerrimirrinhanydja walalanha nhanukala Djesuwala, yurru guḻku' mirithirri yolŋunydja walala, ga barrku'-barrkuwatj rerrinydja malanha walalaŋgu. Bala ŋayi Djesunydja goŋ-ŋal'yurrunana marrtjina waŋga'-waŋganygala bala walalaŋgala, bala walala yukurrana ḏukthurrunana birrka'mirrina. 41Ga yätjmirri ŋunhi birrimbirr walala yukurrana dhawa-yawaṯthurrunana yolŋu'-yulŋuwala, yurru dhawaṯthurrunanydja walala yukurrana yatjurrunana dhikana, waŋana bitjarrana, “Nhenydja dhuwala Gäthu'mirriŋu wal'ŋu Godkuna.”

Bala dhunupana ŋayi Djesuyunydja waŋanana dhäruk-mukmaraŋalana walalanha ŋunhiyi yätjnhanydja birrimbirrnha walalanha, märr yurru walala yaka ḻakarama ŋanya ŋurikala yolŋu'-yulŋuwala, liŋgu walalanydja ŋunhiyinydja yätjmirrinydja birrimbirr walala marŋgithina nhanŋu Djesuwu, ŋunhi ŋayinydja ŋunhiyi Walŋakunharamirri ŋulaŋuru Godkuŋu dhawu'mirriyanhara.

42Ga wiripuŋuyuna waluyu ŋunhiyinydja djaḏaw'yurruna, Djesu gaŋgathina, bala gonha'yurrunana ŋunhiyi wäŋanydja, bala ŋayi marrtjina ŋunha gänaŋuwalana wäŋalili. Ga ŋunhalayinydja bäymanydja wäŋaŋuranydja yolŋu walala yukurrana nhanŋu ḻarruŋalana. Warrya'yurruna nhanŋu walala yukurrana, yana liŋgu ga maḻŋ'maraŋala walala ŋanya, bala walala waŋananydja nhanukala bitjarrana, “Way, nhämirri nhe ŋuli nhini dhiyalanydja bäymanydja ŋanapurruŋgalanydja?” bitjarra.

43Ga ŋayinydja waŋana balanydja bitjarra, “Ŋarranydja dhuwala yurru marrtji yana, ḻakarama ŋarra yurru dhäwu' birrŋ'marama birrka'mirriŋura wäŋaŋura bitjan, ‘Godtja dhuwala ŋurruŋu ŋayi Giŋ. Märraŋa ŋanya dhäruktja, märr nhenydja yurru nhina ŋamathamana.’ Bitjandhina ŋarra yurru ḻakaramanydja bukmakkalana, liŋgu dhiyakuyi muka ŋayi ŋunhi Godthu ŋarranha yänguŋalanydja lili.”

44Yo, dhäŋuru ŋuliŋuruyinydja ŋayi marrtjinana yukurrana ŋuliwitjarrayi wäŋakurrunydja malaŋukurru, ḻakaraŋala dhäwu'na birrŋ'maraŋala birrka'mirriŋura yana buku-ŋal'yunarawuyŋuranydja buṉbuŋura.