gnnNTOTPO

Mathuyu 22

Mayali'mirri dhäwu' märranhaminyarawuy

1Ga ŋuliŋurunydja dhäŋuru ŋayi Djesuyu ḻakaraŋala wiripuna mayali'mirri dhäwu', bitjarra gam', 2“Ŋunha Godkunydja Rom balanyara dhuwala gam': Waŋgany yolŋu yukurrana nhinana ŋurruŋu buŋgawa, ga gäthu'mirriŋuyunydja nhanukala ŋurikala buŋgawawala yurru märrama miyalknhana nhanŋuway ŋayi, bala ŋayi ŋuriŋiyi buŋgawayunydja ŋäthilimirriyaŋalana yukurrana ŋathana, ŋoywuna ḻukanharawu ŋurikiyi maṉḏaku. 3Bala ŋayi ŋuriŋiyinydja buŋgawayunydja yolŋuyu djuy'yurrunana nhanŋuway djämamirrinhana walalanha, walala yurru marrtji ga garr'yun ŋunhinha yolŋu'-yulŋunha ŋunhi ŋayi ŋäthili walalanha djarr'yurruna, märr yurru walala marrtji, bala ḻukana ŋatha ŋunhiliyi ŋoy-djulŋikunharawu ŋurikiyi gäthu'mirriŋuwu. Bala walala marrtjinanydja, bala waŋanana ŋunhiyi yolŋu'-yulŋunhanydja. Yurru yaka warray walala ḏukṯukthina marrtjinyarawunydja balayi.

4“Bala ŋayi wiripu-guḻku'nhana djämamirrinha walalanha djuy'yurruna, waŋananydja bitjarrana, ‘Gatjuy marrtjiya walala, ga gäŋa ŋunhiyi djarr'yunarawuynha ŋunhi walalanha dhipala, ḻakaraŋa walalambala biyaka, “Ŋathanydja ŋunha liŋguna girri'-ŋamathirrina yukurra; wäyindja malanha ŋunha liŋgu nhäranana marrtjina, liŋguna balwurnha warrpam'nha. Go marrtjiyana walala ŋunhamalayinydja.’” 5Ga walalanydja ŋunhi djarr'yunarawuyŋuyunydja yakana ŋäkula ga mäkiri'-witjurruna ŋurikiyi dhärukku, yana yukurrana ḻayḻayyurruna ŋula nhäŋurana malaŋuŋura; waŋganydja marrtjina bala djämalili, nhanukalayŋu ŋayi ŋathawu galkaṉarawu, ga wiripunydja marrtjina ga dhorŋ'maraŋala nhanbalay ŋayi dhika nhä warray malanha. 6Ga wiripu-guḻku'yunydja mulkana ŋunhiyinha warray djämamirrinha walalanha, bala bumarana marrtjina bartjunmaraŋalana walalanha, murrkay'kuŋalana dhikana bumara.

7“Ga ŋayinydja ŋunhiyi ŋurruŋunydja buŋgawanydja wirrkina yana maḏakarritjthina, bala ŋayi djuy'yurruna miriŋunhana walalanha marrtjinyarawu balayina ŋunhimalayina, bala walala ŋuriŋiyi walalay miriŋuyu bumarana ŋunhiyi moṉu'-muṉuŋunhanydja yolŋu'-yulŋunha murrkay'kuŋalana, ga wäŋana marrtjina walalaŋgu buḻwaŋ'maraŋala bumara, bala dhuŋgur'yurrunana.

8“Bala ŋayi gawaw'yurrunana ŋunhiyinydja ŋurruŋu buŋgawanydja wiripu-guḻku'wuna djämamirriwu, bala waŋana ŋayi bitjarrana, ‘Way, ŋathanydja dhuwala liŋguna girri'-ŋamathirrina yukurra, ga ŋuriŋiyi yolŋu'-yulŋuyu ŋunhi ŋarra ŋäthili djarr'yurruna yakana yurru märrama; yaka walala yurru gärri ŋarrakalanydja wäŋalili, liŋgu walala ŋuyulkthina ga yaka'yurruna. 9Gatjuy marrtjiya walala bala ya' gatjaḻ'kurru. Nhuma yukurra yurru marrtjinydja, ga märraŋa marrtjiya yolŋunha walalanha birrka'mirrinha, bala gäŋana lili dhipalana ŋarrakala wäŋalilina dhiyaku ŋathawuna ḻukanharawu.’

10“Bala walala marrtjinana ŋunhiyi djämamirrinydja walala, gatjaḻ'-ŋuparana, bala garr'yurrunana marrtjina yolŋu'-yulŋunhanydja birrka'mirrinhana; walala märraŋala yätjmirrinha ga ŋamakurru'mirrinha, bala gäŋalana ŋunhimalayina buŋgawawalana wäŋalili, bala ŋunhiyi wäŋanydja dhaŋaŋdhinana, warrpam'nha gungaŋala ŋuriŋiyinayi yolŋu'-yulŋuyu.

11“Yo, guḻku'na mirithirrina yolŋu walala yukurrana ŋunhilinydja nhinana ŋurikala buŋgawawalanydja wäŋaŋura, yurru bukmaktja yolŋu walala yukurrana dhaṯthunmina girri'yu watharr'yu, ŋuriŋi liŋgu girri'yu ŋunhi ŋayi walalaŋgala wekaŋala ŋäthili buŋgawayu ŋuriŋiyi. Bala ŋayi gaŋgathina ŋayipi ŋunhi ŋurruŋu buŋgawa yolŋu, bala marrtjina nhäŋa'-nhaŋala ŋunhinha yolŋu'-yulŋunhana. Bala ŋayi nhäŋala waŋganynhana yolŋunha, ŋayi yukurrana nhinana nhanukiyingalaŋumirri warray ŋayi girri'mirri; yaka warray ŋayi nherrara ŋunhi märranhaminyarawuynydja girri'. 12Bala ŋayi ŋurruŋuyunydja ŋuriŋi dhä-wirrka'yurruna ŋanya bitjarrana, ‘Way yolŋu, wanhawitjarra dhika nhe gärrinanydja?... ŋunhi nhe dhuwala yukurra nhina yakanydja ŋurikimirri girri'mirri, ŋarrakuŋunydja wekanhara ŋunhi?’ Ga ŋayinydja ŋunhiyinydja ḏarramu yakana waŋana bala buku-ruŋinyamaraŋalanydja dhäruk, nhinanana yukurrana dhä-mam'thunarana.

13“Bala ŋuliŋurunydja ŋayi buŋgawanydja waŋana nhanukala djämamirriwala walalaŋgala bitjarrana, ‘Marrtjiya walala, ga ḏap-ḏapmaraŋana ŋunhanydja yolŋunha ya', waṉana maṉḏanha ga ḻukuna maṉḏanha, bala gäŋa ga ḏupthurra ŋanya warraŋullilina, ŋunha bukumunha'lilina. Ŋunhalayina ŋayi yukurra yurru ŋäthinydja, ḻirra-ḻawunharamirrinydja manapan.’”

14Bala ŋayi dhawar'yurrunanydja Djesuyu, ḻakaraŋala bitjarrana, “Godtja gawaw'yun ŋunha ŋuli yukurra guḻku'wu warray yolŋuwu walalaŋgu, yurru märr-ḻurrkun'nha yurru nhina yukurra ŋunhala nhanukalanydja wäŋaŋura.” Bitjarra ŋayi Djesuyu ḻakaraŋalanydja.

Ŋurru'-ŋurruŋuyu yolŋuyu walalay dhä-wirrka'yurruna Djesunha roŋinyamaranharawuy rrupiyawuy

15Bala ŋunhi Rom-dharraymirrinydja yolŋu'-yulŋu yukurrana nhinana ŋayan'mirrina walala nhanŋu Djesuwu, bala walala waŋanhamina bitjanmina, “Nhaltjan dhika ŋilimurru ŋanya yurru yulŋunydja? Nhäyu dhärukthunydja gaṯthunmarama?... märr yurru ŋilimurru ŋanya marikumana nhanukalaynha dhärukthu?” 16Bala walala djuy'yurruna walalaŋguwaynha malthunaramirrinha yolŋunha walalanha ga wiripu-guḻku'nha yolŋu'-yulŋunha ŋunhi walala gali'ŋura Buŋgawawala Rawumbuyŋuwalana yäkuwala Yiritkalana, walala yurru ŋunhiyi walala marrtji, bala dhä-wirrka'yun ŋanya Djesunha. Bala walala marrtjina, ga waŋana Djesunhana bitjarrana, “Way Garray. Ŋanapurrunydja dhuwala marŋgi nhuŋu, ŋunhi nhena ŋuli waŋa dhunupanydja wal'ŋu dhäruk; yakana nhe ŋuli djambinydja dhäruktja nhunapinyay nhe, bala wiripunydja ga wiripunydja ḻakarama yolŋu'-yulŋuwu; yuwalkkuma yana nhe ŋuli ḻakaramanydja Gunhu'wunydja rom, marŋgikumanydja ŋuli yukurra yolŋu'-yulŋunhanydja. 17Ma' ḻakaraŋa mak ŋanapurruŋgala. Dhunupa muka dhuwala ŋilimurruŋgu?... ŋilimurru yurru rrupiyanydja wekama ŋuriki Buŋgawawunydja yäkuwu Djetjawunydja? Nhaltjan muka ŋilimurru yurru yulŋunydja?... wekama?... bay' nhaltjan.” Bitjarra walala Djesunhanydja dhä-wirrka'yurruna. 18Yurru Djesunydja marŋgithina ŋäthili walalaŋgu, ŋunhi nhaltjarra walala ŋanya yukurrana mayali'-wilkthurruna dhä-wirrka'yurruna, bala ŋayinydja waŋana bitjarrana, “Nhumanydja dhuwala yay'-wulanharamirri yolŋu walala. Nhäku dhuwala nhuma yukurra ŋarranha mayali'-wilkthundja? 19Go, gäŋa lili ŋarrakala ŋaraka dhuwali rrupiya, ŋarra mak nhäma.” Bala walala gäŋalana, bala wekaŋalana nhanukala goŋlilina.

20Bala ŋayi Djesuyunydja waŋana dhä-wirrka'yurruna walalanhanydja bitjarrana, “Yol dhuwalanydja mali ga yäku, dhiyalaminydja rrupiyaŋura ŋarakaŋura?”

21Ga walalanydja buku-wakmaraŋala ḻakaraŋala nhanŋu bitjarra, “Dhuwalinydja yäku ga mali ŋanapurruŋguna buŋgawa Djetjana,” bitjarra. Ga ŋayi Djesunydja waŋana bitjarrana, “Nhuma yurru yana roŋinyamaraŋana wekaŋa ŋurikiyi buŋgawawunydja nhä malanha nhanŋuwaynydja ŋunhi, nhanŋuway yana, ga biyakayi bili roŋinyamaraŋayi wekaŋa Gunhu'wunydja nhä malanha nhanŋuway yana Gunhu'wu.”

22Bala walalanydja bukmakthuna yana yolŋu'-yulŋuyunydja ṉirryunminana ŋäkulanydja ŋanya Djesunha dhäruktja, liŋgu djambatjthuna dhärukthunydja ŋayi walalanha waŋana yukurrana balanydja buku-wakmaraŋalanydja.

Walala Djesunha dhä-wirrka'yurruna ŋuruku rakunymirriwu yolŋu-yulŋuwu

23Ga ŋuliŋuru dhurrwaraŋuru wiripu-guḻku'na ŋurru'-ŋurruŋu yolŋu walala marrtjina dhä-wirrka'yunarawu Djesuwu, yurru dhuwalayinydja yolŋu'-yulŋu mala marrtjina yäku Djatutjina, yurru dhiyaŋuyinydja walalay yäkuyu ŋuli guyaŋirri yanapi yurru yolŋu yaka walŋathirri ŋuliŋurunydja dhäŋuru ŋunhi yurru rumbal nhanŋu rakunydhirri. Bala walala dhuwalayinydja mala marrtjinana bala Djesuwalana, ga waŋana bitjarra ŋanya, 24“Way Garray, Mawtjitjthunydja ŋunhi gurrunhara rom, dhuwala gam', ‘Ŋunhi yurru ḏarramu rakunydhirri yothumiriw, bäyŋunydja nhanŋu ŋula walkur, bala rakunygalana ŋurikalana gutha'mirriŋuyu yurru märrama nhanŋu miyalknhanydja, märr yurru ŋayi ŋuriŋi miyalkthu yothu'nhana gäma ŋuriki rakunygunydja ḏarramuwu.’ 25Ga nhä warray ŋunhi dhuwalanydja gam': Waŋganymirri ḏarramuwurru yukurrana nhinana gutha'manydji walala waŋgany rulu ga märrma' bäythinyara, ga ŋayi ŋuriŋiyi maḻamarryunydja wäwa'mirriŋuyu märraŋala miyalknhana. Nhinana maṉḏa yukurrana-a-a, bala rakunydhinanydja ŋayi ŋunhi wäwa'mirriŋu walkurmiriw yana. 26Bala ŋuliŋurunydja ga gandarrwuyyunydja gutha'mirriŋuyu märraŋala ŋunhiyi miyalknha, ga nhinana maṉḏa märr-gurriri, bala ŋayinydja bitjarrayi bili yana rakunydhina walkurmiriw yana. Ga bitjarrayi bili märr-gandarrwuyyunydja märraŋala ŋunhiyi bili miyalknha, ga rakunydhina walkurmiriw yana bitjarrayi bili. Ga bitjarrana liŋguna walala yukurrana yulŋunydja bukmakthu yana ŋuriŋi walalay ḏarramuwurruyu märraŋalanydja ŋunhiyi miyalknhanydja yukurrana, ga raku'-rakunydhina walkurmiriwnha, bukmak walala yana. 27Ga dhuḏitjtja ŋayina miyalknha rakunydhina. 28Ma' ḻakaraŋa mak ŋanapurruŋgala. Ŋunhi yurru yolŋu'-yulŋu walŋathirri rakunyŋurunydja, bala yolkuna ŋayi yurru miyalktja ŋunhiyi?... liŋgu ŋayi yukurrana nhinananydja bukmakkala ŋurikalayi gutha'manydjiwalanydja walalaŋgala.” Bitjarra walala dhä-wirrka'yurruna ŋanya Djesunha, yana ŋanya mayali'-wilkthurruna.

29Bala ŋayi Djesuyu waŋana buku-wakmaraŋala walalaŋgu bitjarrana, “Way walala, djarrpi' yana dhuwali nhuma yukurra guyaŋirrinydja, liŋgu yaka nhuma yana marŋgi Gunhu'walaŋuwunydja dhärukku wukirriwuywunydja, ga balanyarayi bili nhuma yakayi yana marŋgi nhanŋu Gunhu'wunydja, liŋgu ŋayinydja biyapul wal'ŋu ganydjarr-ḏumurru nhäku malaŋuwu. 30Yuwalk muka dhuwala yurru yolŋu'-yulŋu walŋathirrinydja beŋuru rakunyŋurunydja, bala walala yurru nhinanydja yukurra bitjanna, bitjan ŋunha Gunhu'wu djiwarr'wuy djämamirri walala ŋuli yukurra nhina. Yo, yakana yurru miyalk ga ḏarramu märranhamirri ŋunhalanydja djiwarr'ŋuranydja.

31-32“Nhumanydja ŋuli ḻakarama rakunymirrinhanydja yolŋu'-yulŋunha ŋunhiyinydja yanapi walala rakunydhi gupaḏalnha. Yaka muka nhuma ŋunhi marŋgi Godkalaŋunydja dhärukku ŋi'?... ŋunhi Gunhuny'tja waŋa yukurra bitjan, ‘Ŋarranydja dhuwala God Waŋarr Yipurayimgu ga Yitjakku ga Djaykupku.’ Yo, Gunhuny'tja ŋunhi Waŋarr walŋamirriwuna yolŋuwu walalaŋgu, yaka rakunymirriwu.” Bitjarrana ŋayi Djesuyu walalaŋgala ḻakaraŋalanydja.

33Ga walalanydja ŋunhi yolŋu'-yulŋuyunydja ṉirryurrunana ŋanya ŋäkula dhikana, liŋgu ŋayi yukurrana marŋgikuŋalanydja ḻatju'kuŋala warray dhika.

Ḻakarama yukurra ŋurruŋu wal'ŋu dharrpal rom

34-35Ga walalanydja gonha ŋäkula warray Rom-dharraymirriyunydja yolŋu'-yulŋuyu, ŋunhi ŋayi Djesuyu walalanha Djatutjinha yäkunha dhä-mukmaraŋala ŋuriŋiyi nhanukala dhärukthu, bala walalanydja ŋunhi Rom-dharraymirrinydja walala waŋgany-mana'-manapanminana, bala waŋanhamina bitjanminana, “Ŋilimurruna marrtji yurru ŋi', märr ŋilimurrunydja ŋanya yurru gaṯmarama ŋilimurruŋgalay dhärukthu.” Bala waŋgany ŋuliŋuruyi malaŋuru marrtjina Rom-marŋgikunharamirri yolŋu, 36bala dhä-wirrka'yurruna ŋanya bitjarra, “Way Garray, wanhaka dhika rom dharrpalnydja wal'ŋu ŋurruŋunydja?”

37Ga ŋayi Djesunydja waŋana buku-wakmaraŋala ḻakaraŋala bitjarra, “Dhuwala gam' ŋunhi dharrpalnydja wal'ŋu rom. Nhuma yurru märryu-ḏapmaraŋanydja yuwalkkuŋa wal'ŋu Garraywalanydja nhumalaŋgalaŋuwala Waŋarrwalanydja, märr-ŋamathiyanydja nhanŋu bukmakthu yana nhokalay nhe, ŋayaŋuyu ga walŋayu ga ḻiyayu. 38Dhuwalayina wal'ŋu ŋurruŋunydja ga dharrpalnydja rom. 39Ga wiripunydja dharrpal rom munguyun yukurra ŋunhi ŋurruŋunhanydja, dhuwala gam': Märryu-ḏapmaraŋa ga märr-ŋamathiya wiripuŋuwunydja yolŋuwu biyaka bitjan nhe yukurra märr-ŋamathirri nhuŋuway nhe gal'ŋu. 40Yo, bukmaktja rom malanha ŋunhi Mawtjitjthu yukurra ḻakarama, ga dhäruk ŋunhi dhäwu'-gänharamirriyu ŋuli yukurra ḻakarama, bukmaktja yukurra ŋunhiyi rom malanha ŋal'marama yukurra ŋunhimalayina ŋurruŋuwalana romgala maṉḏakala.” Bitjarra ŋayi Djesuyu ḻakaraŋala balanydja.

Yolku ŋunhi ŋayi Christtja gäthu'mirriŋu?

41Yo, ŋuriŋiyi Rom-dharraymirriyu yolŋu'-yulŋuyu yaka ŋanya galkinyamaraŋalanydja gaṯmaraŋala ŋuriŋiyi dhärukthu, bala ŋayinydja ŋunhi Djesuyunydja dhuwalayi walalanha dhä-wirrka'yurruna bitjarra warray, 42“Nhaltjan nhuma yukurra guyaŋirrinydja Godkuŋunydja djuy'yunarawuynha ŋunhi yolŋunha dhawu'mirrinhanydja? Yolku ŋunhi ŋayi gäthu'mirriŋunydja?”

Ga walalanydja waŋana buku-ruŋinyamaraŋala bitjarra, “Daypitkuŋu ŋunhi ŋayi mala-wunharanydja.”

43Bala ŋayi Djesunydja waŋana bala walalanhanydja bitjarra, “Ŋuli ŋayi be Daypitkuŋunydja mala-wunhara yolŋu, nhäkuna ŋayi ŋunhi Daypitthu yäku-ḻakaraŋala ŋanya ‘Garray ŋarraku,’ bitjarranydja? Liŋgu ŋayi ŋunhi Daypittja waŋana yukurrana Garrkuḻukthunydja Birrimbirryu bitjarra warray,

44‘Gunhuny'tja waŋana ŋarrakalaŋuwala Garraywala bitjarra,

“Nhiniyanydja dhiyalana ŋarrakalana gali'ŋura wal'ŋu,

yana liŋgu ga ŋarra yurru miriŋunhanydja nhuŋu ŋunhi galkinyamarama warrpam'nha,

bala nhe yurru ḻuku-ŋal'yunna yukurra gorrumana ŋunhiliyinydja nhokalayŋuwala ŋurikala miriŋuwalanydja walalaŋgala.” ’ 45Ŋe, Daypitthunydja ŋunhi bitjarrayi Garray-ḻakaraŋala ŋunhinhayi dhawu'mirrinhanydja. Ŋuli ŋayi bini Christ gäthu'mirriŋu Daypitkunydja, nhäkuna ŋayi ŋunhi Daypitthu ŋanya ḻakaraŋala ‘Garray ŋarraku’ bitjarranydja?” Bitjarra ŋayi Djesuyu walalanha dhä-wirrka'yurrunanydja.

46Bala walalanydja ŋunhiyinydja walala yolŋu'-yulŋu yakana waŋgany ŋula dhäruk buku-ruŋinyamaraŋala, yana walala yukurrana ḏäpthurruna mukthurrunana. Ga ŋuliŋurunydja dhäŋuru walala ŋanya yakana biyapulnydja dhä-wirrka'yurruna, liŋgu walala beyaṉiyinana nhanŋu ŋurikiyi, ŋunhi ŋayinydja yukurrana buku-ruŋiyinyamaraŋala walalaŋgunydja djambatjnha wal'ŋu dhäruk balanydja.