gnnNTOTPO

Mathuyu 15

Yolŋu ŋuli rom-yätjthirrinydja ŋuriŋina yätjthu ŋunhi yukurra ŋorra ŋayaŋuŋura nhanukala

1Ga ŋuliŋuruyinydja dhäŋuru yolŋu walala Rom-dharraymirri ŋunhi ga Rom-marŋgikunharamirri walala marrtjina beŋuru Djurutjalamŋuru, bala withiyarana ŋanya Djesunha, bala walala yukurrana dhä-wirrka'yurruna ŋanya bitjarra, 2“Nhäku warray nhokalanydja ḻundu'mirriŋuyu walalay yaka ŋayathama ŋuli yukurra ŋunhiyinydja rom ŋunhi märi'muyu walalay ŋilimurruŋgala ḻakaraŋala yukurrana marŋgikuŋala? Walalanydja ŋilimurruŋgala ŋunhi rom ḻakaraŋala, ŋilimurru yurru goŋ-rurrwuyunmirri yana bitjandhi, ga yurruna ŋathanydja ḻuka. Yurru ŋunha nhuŋunydja ḻundu'mirriŋu walala rom-yätjmirrina yanana, yaka walala ŋäthilinydja goŋ ŋuli rurrwuyunmirri.”

3Ga ŋayi Djesunydja waŋana buku-wakmaraŋala bitjarra, “Ga nhäku warray nhumanydja ŋuli rom ŋunhi bakmarama Godkunydja?... liŋgu nhumanydja ŋuli yana romdja ŋunhi märrama yolŋu'-yulŋuwuŋuna. 4Liŋgu Godkalanydja romdhu yukurra ḻakarama bitjan warray, ‘Nhuma yurru märr-ŋal'yurra nhokalaŋuwala bäpa'mirriŋuwala ga ŋäṉḏi'mirriŋuwala.’ Ga biyapul ŋunha Godkala dhärukthunydja yukurra ḻakarama bitjan, ‘Ŋunhi yukurra yurru ŋula yolthu ḻakarama ŋäṉḏi'mirriŋunha ga bäpa'mirriŋunha yätjkuma, ŋanyanydja yurru ŋunhiyinydja yolŋunha buma murrkay'kumana yana.’ 5-6Bitjandhi ŋuriŋi Godkala Romdhunydja yukurra ḻakarama, yurru nhumanydja ŋuli yukurra dhuwala marŋgikuma ḻakarama wiripukuma warray, bitjan warray gam', ‘Ŋunhi nhuma yurru waŋa ŋäṉḏi'mirriŋuwu ga bäpa'mirriŋuwu bitjan, “Ŋarranydja yurru dhuwala wekama Godkuna yana, nhanŋuwaynha dhulŋuŋuna mundhurrnydja,” ŋunhi nhuma ŋuli waŋa bitjandhinydja, ŋunhinydja ŋamakurru warray ŋunhi nhe ŋuli yaka guŋga'yun nhuŋuway ŋäṉḏi'mirriŋunha ga bäpa'mirriŋunha.’ Bitjandhina nhuma ŋuli Godkunydja ŋunhi dhäruk gurrunhan ŋunha gali'lilina, ga djarrpi'kuma warray yana marŋgikumanydja wiripu-guḻku'wunydja yolŋu'-yulŋuwu, märr yurru nhuma malthun nhumalaŋgalaŋuwuna wal'ŋu ŋurikina romgu.

7“Nhumanydja dhuwalanydja yay'-wulanharamirrina yolŋu'-yulŋu. Dhunupa ŋuriŋiyinydja yolŋuyu yäkuyu Yitjayayunydja yukurrana ḻakaraŋala nhumalanhanydja be ŋäthilinydja, ŋunhi ŋayi waŋananydja bitjarra gam',

8‘Godthunydja yukurra ḻakarama bitjan,

Dhuwalanydja yolŋu walala yukurra waŋa bitjanmirri, “Ŋarranydja dhuwala Godku warray, nhanŋuway warray yolŋu galkiwuy,” bitjanmirri,

yurru dhäruktja ŋunhiyi walala ŋuli waŋanydja ŋula nhäna yana, mayali'miriwnha,

liŋgu ŋayaŋunydja ŋunha walalaŋgu be-wala barrku ŋarrakalanydja,

yaka walala ŋarranha yuwalk yukurra märryu-dapmarama.

9Yakana walala ŋuli yuwalkkumanydja buku-ŋal'yun ŋarraku,

liŋgu walala yukurra ŋayathama baṯ bitjanna yanana ŋunhiyina rom malanha ŋunhi yolŋuwuŋuna guyaŋinyara,

ga ḻakarama walala ŋuli marŋgikuma ŋunhiyi rom wiripu-guḻku'wu yolŋuwu bitjan,

yanapi ŋunhiyinydja Godkuŋuna rom wekanhara.’ ”

10Bala ŋayi Djesu bilyurruna ŋunhinydja, ga waŋana wiripu-guḻku'wuna wäthurruna, walala yurru marrtji galkithirri nhanukala, bala ŋayi waŋana walalanha bitjarrana, “Ŋäka walala ŋarranha, ga marŋgithiyana. 11Yolŋunydja yurru yaka ŋayaŋu-yätjthirri ŋuriŋi ŋula nhäyunydja ŋunhi ŋuli nhanukala dhäkurru gulŋiyirri; rom-yätjthirrinydja ŋayi yurru yana ŋuriŋina ŋunhi yurru nhanukalaŋukurru dhäkurru dhawaṯthun.”

12Ga walalanydja nhanŋu ḻundu'mirriŋunydja walala marrtjina, ga waŋana galkiŋuruna ŋanya bitjarra, “Way Garray. Dhiyaŋuyinydja dhärukthu nhe yukurra ŋayaŋu-wutthunna ŋunhanydja walalanha ŋurru'-ŋurruŋunhanydja ya'.”

13Ga ŋayi Djesunydja bilyurruna ga waŋana bitjarra, “Ŋuriŋina djiwarr'wuyyuna ŋarrakala Bäpayu yurru marrtji yana ḏulŋurr'-ḏulŋurryunna, bala djalkthunna nhä malanha rom ŋunhi yolŋu'-yulŋuwuŋunydja nherraṉara. 14Gonha'yurrana walalanha ŋunhayi ŋurru'-ŋurruŋunhanydja, liŋgu walala bambaymirrina ŋunhayi walala. Ga ŋunhi yolŋu'-yulŋu ŋunhi walala yukurra malthun walalambala romba, bambaymirriyi walalanydja yana, bala maṉḏanydja yurru yana rrambaŋina galkirrinydja, ŋarŋgalilinydja gulŋiyirri, ŋunhiyi goŋ-gulanharamirri yolŋu ga ŋunhi malthunaramirri nhanŋu.”

15Ga ŋayinydja dhä-wirrka'yurruna Betayunydja bitjarra, “Way Garray, ḻakaraŋa mak ŋanapurruŋgala dhuwaliyi mayali' dhäruknha, ŋunhi nhe waŋana bitjarra, ‘Yolŋunydja yurru yakana ŋayaŋu-yätjthirri ŋuriŋi ŋula nhäyunydja ŋunhi ŋuli nhanukala dhäkurru gulŋiyirri.’”

16Bala ŋayi Djesuyunydja walalanha waŋana bitjarra. “Nhä dhuwala nhumanydja?... baḏak yana dhuŋamirri?... bitjan ŋunha wiripu-guḻku' yolŋu'-yulŋu? 17Yaka nhuma yukurra marŋgithirrinydja ga dharaŋandja? Ŋunhi yolŋuyu ŋuli ŋathanydja ḻuka, ŋunhinydja ŋathanydja ŋuli marrtji bala guḻunlili warray wal'ŋu yana gulŋiyirri, bala ŋuliŋurunydja dhawaṯthunna ŋuli ŋayi; yakana ŋuli ŋunhiyi ŋatha marrtji bala ŋunha ŋayaŋulilinydja wal'ŋu. 18Yolŋu yurru yätjthirrinydja ŋuriŋina bili ŋunhi ŋuli nhanukala dhäkurru dhawaṯthun, ŋuriŋiyina yätjthu bili ŋunhi yukurra ŋorra nhanukala ŋayaŋuŋura. 19Ŋunhi yurru yolŋuyu ŋayathama baṯ bitjandja nhanukalay ŋayi ŋayaŋuyu yätjtja, bala ŋayi yurru ŋuriŋiyi yolŋuyu guyaŋirrina djarrpi'kumana, bala ŋayi yurru djämana yätjnha wal'ŋu, bitjanna gam': Ŋayi ŋuli ŋäthilinydja ŋaramurryirri yolŋuwu, bala ŋayi yurru marrtjinydja bala bumana yana murrkay'kumana ŋunhiyi yolŋunha, ga guyaŋirri ŋayi ŋuli miyalkkuna ḏukṯukthirri, bala ŋayi yurru marramba'thirrina djaw'yunna ŋunhiyi miyalknha. Ga djäma ŋayi ŋuli wiripuna ga wiripuna yätj malanha, liŋgu ŋäthili yana ŋayi guyaŋinanydja yätjkuŋala bitjarrayi. Yo, wiripunydja ŋayi ŋuli yana manaŋirrina, ga djawukirrina ḻakarama, ga gupa-waŋa ŋunha wiripuŋunha yolŋunha. 20Yo, bukmak dhuwalayi yätjtja malanha dhawaṯthun ŋuli yukurra yolŋuwala ŋayaŋuŋuruna, ga dhiyaŋuyina ŋuli ŋunhiyi yolŋu rom-yätjthirrinydja. Yuwalk dhuwala yulŋunydja, yolŋu yurru yakana rom-yätjthirri ŋuriŋinydja ŋunhi ŋayi yurru ŋatha ḻuka yukurra goŋ-rurrwuyunamiriwyunydja.”

Mulkuru miyalk märr-nherraṉmina Djesuwala

21Ga ŋuliŋuruyinydja dhäŋuru ŋayi Djesuyu gonha'yurrunana ŋunhiyinydja wäŋa, bala ŋayi yukurrana marrtjinana wäŋakurru ŋulawitjarrana yäkukurru Däyakurruna ga Djäytangurruna. 22Ga ŋunhiliyi wäŋaŋura miyalk yukurrana nhinana, yurru ŋayi ŋunhi mulkuru yulŋunydja, yaka Djuw, ŋurukuy wäŋawuy Gaynanbuy.

Marrtjinydja ŋayi yukurra Djesu dhukarrkurrunydja, bala ŋayinydja ŋunhi miyalktja marrtji bala, yatjunna nhina bitjanna gam', “Way Garray, Gäthu'mirriŋu Daypitku, wuyurra ŋarraku. Ŋarraku yothu ŋunha mokuywalaŋumirri birrimbirrmirri, ga yätjkuma ŋayi ŋuli yukurra nhina.” 23Ŋayinydja Djesuyunydja ŋäkula ŋanya dhäruk, yurru bäyŋu ŋayi gulyurrunanydja, yana dhärukmiriw marrtjina nhinana bala, mukthurruna yana. Ga ŋunhiyi miyalk bitjarrayi liŋgu malthurruna nhinana bala, mukthurruna yatjurruna marrtjina bala.

Ga walalanydja nhanukala ḻundu'mirriŋuyunydja walalay waŋana bitjarra warray Djesunha, “Djuy'yurrana ŋanya. Nhäku ŋayi nhina dhuwala lili malthundja, ga yatjundja marrtji lili?”

24Yurru Djesunydja waŋana bitjarrana, “Ŋarranhanydja dhuwala djuy'yurruna lili ŋuriki walalaŋgu maḻŋ'thunarawu ga walŋakunharawu ŋunhi walala winya'yunarawuy yolŋu'-yulŋu, ŋuriki yana walalaŋgu liŋgu Yitjuralpuyŋuwu bäpurru'wu, ŋarrakalaŋuwu yana malawu.”

25Ga ŋuriŋi mulkuruyunydja miyalkthu ŋäkula ŋanya dhäruknha Djesunha, bala marrtjinana, ga bun'kumu-djipthurruna nhanukala gumurrlilina, ga waŋana bitjarrana, “Garray, guŋga'yurrana ŋarranha yulŋunydja go.”

26Bala ŋayi Djesuyunydja waŋana buku-ruŋinya-maraŋala nhanukala mayali'kurruna yana balanydja, yaka ŋayi waŋana warraŋulkuŋalanydja, ga bitjarrana ŋayi Djesu waŋananydja gatjarr'yurruna yukurrana ŋunhiyi mulkurunha dhäykanha. “Way, ŋäthilinydja ŋarra yurru dhuwala maranhu wekama ŋarrakuway yumurrku'nha, ŋarrakuway ŋathili yolŋu'-yulŋunha. Yaka dhuwala ŋamakurru' ŋunhi ŋuli yolŋuyu märrama djamarrkuḻi'wunydja ŋatha, bala warrkuḻuma wuŋganguna,” bitjarra.

27Ga ŋayi ŋunhiyi dhäykanydja buku-wakmaraŋala bitjarra, “Yo Garray. Ga ŋunhi ŋuli yolŋuyunydja buŋgawayunydja ḻuka yukurra ŋatha, bala muṉguynydja ŋatha ŋuli burrul'yunna marrtji munatha'lilina, bala ŋayi yurru wuŋgandhunydja ŋuriŋiyi ḻuka ŋunhiyina bäythinyarana ŋatha. Ga muṉguyyunydja ŋuriŋi bäythinyarawuyyunydja nhokala ḏukmaramana yurru yana ŋarraku yothu'nhana.” Bitjarra ŋayi ŋunhi mulkurunydja dhäyka waŋana.

28Bala ŋayinydja Djesunydja waŋana nhanukala bitjarrana, “Nhäna nhuŋunydja dhuwala märr-yuwalkthinyara?... biyapulnha wal'ŋu ŋiniya? Liŋgu nhe dhuwala mirithinana märr-nherraṉminanydja ŋarrakala, nhuŋunydja yurru maḻŋ'thunna yanana nhäku nhe yukurra ḏukṯukthirri.”

Ga dhunupana yana ŋayinydja ŋunhi waku'mirriŋunydja ŋurikiyi miyalkku walŋathinana ḻatju'thinana dhikana, liŋgu yätjtja birrimbirr nhanukala ŋunhi dhawaṯthurrunana.

Djesuyu ḏukmaraŋala wiripuwuy ga wiripuwuy rerriwuy yolŋu'-yulŋunha

29Ga ŋuliŋuruyinydja dhurrwaraŋuru ŋayi Djesuyu gonha'yurrunana ŋunhiyinydja wäŋa, bala marrtjina yukurrana raŋikurruna gali'kurru, galki gapukurruna yäkukurru Galalikurru. Marrtjinanydja ŋayi bala-a-a, bala nhinana bukulilina, 30ga walalanydja guḻku'yuna yolŋu'-yulŋuyu gäma rerrimirrinhana walalanha nhanukala Djesuwala, balanyaranhana gam', yalŋgi'mirrinha, ga bunhdhurrnha, ga bambaynha, ga dhärukmiriwnha, ga ŋula nhänha wiripumirrinha ga wiripumirrinha rerrimirrinha. Gämanydja walala marrtji bala-a-a, bala yana rarr'yun gumurrlilina nhanukala Djesuwala, bala ŋayi walalanha ḏukmaramanydja yukurra bukmakkumana.

31Ga walalanydja yolŋu'-yulŋunydja mirithirrina wal'ŋu ṉirryunmirri nhäma ŋunhi bunhdhurrnhanydja ga yalŋgi'nhanydja marrtjinyamirrinhana, ga bambaynhanydja yolŋunha maŋutjimirrinhana, ga dhärukmiriwnhanydja rirrakaymirrina, bala yana mirithirrina buku-wurrpandja Gunhu'nha, bitjanna gam', “Ḻatju'na dhuwalanydja ŋiniya, Gunhu'wunydja rom.” Bitjanna walala waŋanydja wokthunna yukurra Gunhu'wu.

Djesuyu maranhu-wekaŋala 4,000-nha yolŋu'-yulŋunha

32Bala ŋayi ŋuliŋurunydja Djesu wäthurruna nhanukalaŋuwu ḻundu'mirriŋuwuna walalaŋgu, ga waŋana walalanha bitjarra, “Way, ŋayaŋu-wuyurrunana ŋarra dhuwala dhiyakunydja walalaŋgu bay', yolŋu'-yulŋuwunydja, liŋgu ŋathana dhuwala walalaŋgu dhawar'yurrunanydja. Dhiyalanydja walala dhuwala ḻurrkun'nha walu ŋarrakalanydja, ŋäkula walala ŋarranha yukurrana dhäruk. Ŋuli ŋarra yurru walalanha djuy'yundja dhuwala ŋoy-ŋathamiriwnhanydja walalanha, walala ŋuli bäynha ŋunhala gandarrŋuranydja yalŋgithi, bala buku-wirwiryurruna ŋathawuna ḻarruŋu.”

33Ga ŋanapurrunydja ŋunhi buku-ḏuwaṯthurruna ḻundu'mirriŋunydja walala nhanŋu bitjarra, “Way, dhuwalanydja dhuwala gawarrka warray wäŋa, ŋathamiriw warray. Wanhaŋuruna dhika ŋanapurru yurru ŋathanydja märrama dhiyaku walalaŋgu maranhunydja?... liŋgu guḻku' warray ŋunha yolŋu'-yulŋunydja.”

34Ga ŋayinydja ŋanapurrunha dhä-wirrka'yurruna waŋana. bitjarra, “Nhämunha' dhikayi ŋathanydja nhuma yukurra ḏälkuma?” Ga ŋanapurrunydja ḻakaraŋala bitjarra, “Djapin dhuwala bay' ŋathanydja, ga märr-ḻurrkun' ŋarririny'tja yumurrku' malanha.”

35Bala ŋayi Djesuyu waŋanana walalanha nhinanharawuna marrtjinyarawu, bala walala nhinanana marrtjina ŋula nhämunha'na miṯtjinydja. 36Bala ŋayi ŋunhiyi ŋathanydja ga ŋarrariny'tja märraŋala, bala buku-wurrpara ŋäthilinydja Gunhu'nha, bala ḏaw'yurrunanydja marrtjina, bala weka'-wikaŋala nhanukalaŋuwala ḻundu'mirriŋuwalana walalaŋgala, ga ŋanapurrunydja marrtjina, bala rarr'yurrunana ŋuripana yolŋu'-yulŋuwana bala. 37Yo, guḻku'yuna mirithirrina yolŋuyunydja walalay ḻukana, yana liŋgu ga bukmak maranhuyinana ŋuriŋiyi ŋathayu. Bala ŋanapurru ŋunhiyi ḻundu'mirriŋunydja walala marrtjina, bala wapmaraŋalana ŋunhiyi marrtjina bäythinyarawuynydja ŋatha, ga dhaŋaŋguŋalanydja ŋanapurru ŋunhi 7-nha bathinydja malanha. 38Yo, guḻku'na mirithirrina yolŋunydja walala maranhuyina ŋuriŋiyi ŋathayu 4,000-nha ḏarramuwurrunydja, ga balanyarayi yana dhaŋaŋ miyalktja walala ga yumurrkuny'tja.

39Bala ŋayi Garrayyu Djesuyu djuy'yurrunana ŋunhi yolŋu'-yulŋunhanydja wäŋalilina yukurrana, bala ŋayipinydja marrtjina ga wapthurruna mitjiyalilina, bala marrtjina wiripulilina buḏapthurruna wäŋalili yäkulili Makatanlilina.