gnnNTOTPO

Djon 1

Djesunydja dhuwala Dhäruk Walŋamirri

1Baman'tja ŋurrunaŋgalnydja wal'ŋu ŋunhi yaka muka yana dhuwalanydja wäŋa maḻŋ'thurruna, ŋäthilinydja wal'ŋu waŋgany yolŋu yukurrana nhinana ŋunhala Gunhu'wala Godkalanydja wanydji'ŋura, yäkunydja ŋayi ŋunhiyinydja Dhäruknha, yurru Waŋarrnha Godnha wal'ŋu ŋayi ŋunhi yulŋunydja. 2Yo, Dhäruktja ŋunhala Gunhu'wala ŋäthilinydja, ga yurruna nhä malanha yukurrana maḻŋ'thurruna, 3yurru ŋuliyina yäkuwala Dhärukkalana ŋunhi nhä malanha maḻŋ'thurrunanydja warrpam yana; yakana ŋula meṉgunharanydja nhanukuŋu waŋgany. 4yo, ŋayipinydja ŋunhi Dhäruktja Walŋamirri warray; ŋuriŋi nhanukala walŋayunydja ŋilimurru yolŋu'-yulŋunydja ŋuli yukurra nhina djarraṯawun'ŋurana, 5liŋgu ŋuriŋiyi djarraṯawun'thunydja ŋuli yukurra yana räkukumana buku-munha'nhanydja, ga yakana yurru buku-munha'yunydja djuḻkmarama yukurra ŋunhinhayi djarraṯawun'nhanydja.

6Yo. Waŋgany yolŋu yukurrana nhinana dhiyala, nhanukuŋu Gunhu'wuŋu djuy'yunara, ga yäkunydja ŋayi ŋunhi Djon. 7Marrtjinanydja ŋayi ŋunhi dhäwu'-gänharamirrinydja yolŋu, ḻakaranharawu ŋurikiyinayi djarraṯawun'kuna, märr nhanukala Djongala yolŋunydja walala yurru bukmak märr-yuwalkthirri yukurra ŋurikiyi djarraṯawun'kunydja. 8Djondja ŋunhi ŋayipinydja yaka ŋunhiyi djarraṯawun'; ŋayinydja ŋunhi marrtjina yana dhunupamirriyanharawu ḻakaranharawu ŋurikiyi djarraṯawun'ku. 9Liŋgu yuwalkŋunydja wal'ŋu djarraṯawun' ŋunhiyina marrtjina lili dhipala munatha'lilinydja wäŋalili, ga ŋayina ŋuli yukurra djarraṯawun'kumanydja yolŋuwu ŋayaŋunydja.

10Yo, nhinananydja ŋayi yukurrana dhiyala munatha'ŋuranydja wäŋaŋura ŋunhiyi Dhäruktja yäku. Dhuwalanydja wäŋa nhanukuŋuway yana djämawuy, ga bitjarrayi liŋgu ŋayina djäma ŋunhi yolŋunha walalanha bukmaknhanydja, yurru walalanydja yaka warray dharaŋara ŋanya. Nhäŋalanydja walala yukurrana ŋanya ŋamuŋalana yana, yanapi ŋayi ŋula yolnha yolŋu. 11Ŋayi marrtjina lilinydja nhanukalaynha ŋayi wäŋalili, yurru nhanukalaynha yana yolŋu'-yulŋuyunydja yakanydja märraŋala ŋanya. 12Yurru wiripu-guḻku'yunydja märraŋala warray ŋanya, bala walalanhana ŋayi goŋdhu märraŋalanydja, walalanydja yukurra yurru nhina nhanŋuna, Gunhu'wuna walala yumurrku'. Yo, ŋunhiyinydja walala märr-yuwalkthinyamirrinydja walala nhanŋuwaynha walala yumurrku', liŋgu walala ŋunhi walŋana märraŋala nhanukuŋu Gunhu'wuŋuna, gupaḏalŋuna ga yuwalkŋuna wal'ŋu walŋa. 13Yaka warray ŋayi ŋula yolthu märraŋala ŋunhiyi ŋayaŋu-walŋathinyamirrinydja wal'ŋu walŋa ŋunhi ŋayi dhawal-wuyaŋina ŋäthili ŋäṉḏi'mirriŋuwalanydja ga bäpa'mirriŋuwalanydja; ŋuriŋina yana ŋayi ŋayaŋu-'walŋathinanydja ŋunhi ŋayi biyapul dhawal-wuyaŋina Gunhu'walana Walŋayu, ŋuriŋiyina liŋgu ŋunhi ŋayi märr-yuwalkmirriyina märraŋala ŋunhiyinhayi Dhäruknha, ŋunhi ŋayinydja ŋunhala wal'ŋu ŋäthili Gunhu'wala.

14Yo, Dhäruktja ŋunhi yolŋuthinana wal'ŋu, yolŋana yana rumbal ŋayi nhinananydja yukurrana ŋilimurruŋgala dhiyalana munatha'ŋurana wäŋaŋura, ga ŋilimurrunydja yolŋuyunydja walalay nhäŋalana yukurrana nhanŋu ḻatjuny'tja dhikanydja wal'ŋu rom, liŋgu ŋayipina ŋulaŋuruyinydja, Gunhu'wuŋunydja ŋunhi waŋganynha walkur-märranhara Gäthu'mirriŋu. Ŋanapurru nhäŋalanydja ŋanya yukurrana, ŋayi yukurrana romdja nhanŋu marrtjina ŋamakurru' warray ga märr-ŋamathinyamirri warray, ga yuwalk warray, märr-yunupa warray wal'ŋu. 15Djondhunydja ŋunhi ḻakaraŋala yukurrana wirrkina dhika wal'ŋu, dhunupamirriyaŋala ŋanya bitjarra, “Dhuwalana ŋunhi yolŋunydja gay', dhiyakalaŋuwuynha ŋunhi ŋarra yukurrana ḻakaraŋalanydja bitjarra, ‘Yolŋu yurru ŋunhi marrtji dhuḏikurrunydja ŋarranhanydja munguyun. Ŋayinydja ŋunhiyinydja yolŋu biyapulnha wal'ŋu dharrpal, djuḻkmaramana yukurra ŋarranhanydja, liŋgu ŋayinydja beŋuru warray bili, ŋurruŋuru warray nhinana yukurrana walŋa warray ŋäthili, ga yurruna ŋarra dhawal-wuyaŋina, märr-ŋuli gandarrkurru warray.’” Ga bitjarra ŋayi Djondhu ŋanya ḻakaraŋalanydja Djesunha.

16Yo, ŋayinydja ŋunhi märr-ŋamathinyaramirri warray, ŋamakurru warray wal'ŋu, bala ŋayi wekanhaminanydja ŋilimurruŋgu beŋuruyina nhanukalaynha ŋayi märr-ŋamathinyaraŋurunydja, ga wekamanydja ŋayi ŋuli yukurra ŋilimurruŋgu nhanŋuwaynha ŋunhi märr-ŋamathinyaranydja, bitjanna liŋguna ŋayi ŋuli wekamanydja yukurra, bitjanna bitjan ŋuli gapu dhaŋarr galkirri yukurra raŋilili. 17Gunhu'yu romdja wekaŋala yolŋu'-yulŋuwu Mawtjitjkala warray, yurru märr-ŋamathinyaranydja ŋunhi ŋamakurruny'tja wal'ŋu ga yuwalktja maḻŋ'thurruna ŋilimurruŋgu ŋuliwitjarra Garraywala Djesu-Christkalana. 18Yakana ŋula yolthu waŋganydhu yolŋuyu nhäŋalanydja Gunhu'nha, yurru ŋayipina Djesuyu ŋilimurruŋgu warraŋulkuŋalanydja ḻakaraŋala Gunhu'nha, ŋuriŋina bili ŋunhi ŋayi Gunhu'wuŋu walkur-märranhara waŋgany ŋayipi, ŋunhina ŋunhi ŋayi yukurra nhina wanydji'ŋura nhanukalayŋuwala Bäpa'mirriŋuwala, ŋayipina ŋuli yana warraŋulkuma maḻŋ'maramanydja wal'ŋu ŋanya Gunhu'nha Godnha.

Dhäwu' ŋunhi Djonguŋu ḻakaranhara

19Yo, ŋayinydja ŋunhi Djondhunydja yukurrana ḻiya-ḻupmaraŋala yolŋu'-yulŋunhana ŋunhili mayaŋ'ŋura Djodan yäkuŋura, ga walala Djuwskala ŋunhi ŋurru'-ŋurruŋuyu yolŋu'-yulŋuyu djuy'yurruna wiripu-guḻku'nha yolŋu'-yulŋunha, ḏalkarra'mirrinha walalanha ga wiripuwurrunhanydja yolŋu'-yulŋunha Lepayitnha yäkunha, walala yurru marrtji beŋuru Djurutjalamŋuru bala Djongalana, märr walala yurru maḻŋ'marama ŋanya Djonnha, yol ŋayi ŋunhi yolŋu.

Marrtjinanydja walala bala-a-a, bala dhä-wirrka'yurruna ŋanya Djonnha bitjarrana. “Way, yol dhuwala nhe yolŋunydja? Dhuwalayina nhe Walŋakunharamirrinydja?... wäwungunhara Gunhu'wuŋunydja?”

20“Yäääw, yaka ŋarra dhuwala ŋunhiyi wäwungunhara Christ,” bitjarra Djondja buku-wakmaraŋala walalaŋgu, dhunupana yana dhäruk.

21“Bay', yol dhuwala nhe yolŋunydja?... ŋunhiyi baman'puy dhäwu'-gänharamirri Yelatja yäku?” bitjarra walala dhä-wirrka'yurruna biyapul.

“Yaka dhuwala ŋarra Yelatja,” bitjarra ŋayi Djondja.

“Bay', yolnha dhuwala nhe yolŋunydja? Dhuwalana nhe ŋiniya?... ŋunhiyinydja dhäwu'-gänharamirrinydja?... ŋunhi ŋanapurru yukurra galkun nhanŋu ŋuli?” bitjarra walala dhä-wirrka'yurrunanydja.

“Yaka dhuwala ŋarra ŋunhiyi,” bitjarra ŋayi Djondja waŋana walalaŋgu.

22Ga biyapul walala ŋanya waŋana bitjarra, “Bay', yol dhuwala nhe yolŋunydja? Ma' ḻakaranhamiyana ŋanapurruŋgala nhunapinyay nhe, märr ŋanapurru yurru gäma ŋuriki walalaŋgu ŋunhi walala djuy'yurruna ŋanapurrunha lili.” Bitjarra walala Djonnha dhä-wirrka'yurruna.

23Bala ŋayinydja Djondja waŋana buku-wakmaraŋala walalaŋgu bitjarra, “Ŋäthili waŋganydhu yolŋuyu dhäwu'-gänharamirriyu, Yitjayayu yäkuyu ḻakaraŋala bitjarranydja, ‘Waŋgany yolŋu yurru buna dhiyala, bala djawarrkthunna ŋayi yurru yukurra ŋunhala ŋanhdharkŋuranydja wäŋaŋura, ga waŋanydja ŋayi yurru ŋuriŋiyi bitjan gam', “Dhunupakuŋa yäkthurra dhukarr Garraywu,”’ bitjan yurru. Ga ŋarranydja dhuwala ŋunhiyi yolŋu, ŋunhi ŋayi Yitjayayu yukurrana dhunupamirriyaŋala ḻakaraŋala ŋarranha ŋäthili; ŋarranydja yukurra yana dhukarr ŋäthilimirriyama ŋurikiyina ŋunhi ŋayi yurru galki bunana.”

24Ga walala ŋuriŋiyi yolŋu'-yulŋuyunydja, ŋunhi walala djuy'yunara buŋgawawuŋu walalaŋguŋu, Rom-dharraymirriwuŋu walalaŋguŋu, biyapul walala dhä-wirrka'yurruna Djonnha bitjarra, 25“Ŋuli nhe yakanydja ŋunhiyi wäwungunhara Walŋakunhamirri, ga yakanydja nhe Yelatja, ga yakanydja nhe ŋunhiyi dhäwu'-gänharamirri, bala nhäkuna nhe ŋuli yukurra ḻiya-ḻupmarama yolŋu'-yulŋunhanydja?”

26Ga ŋayi Djondja waŋana walalaŋgu buku-wakmaraŋala bitjarra, “Ŋarranydja ḻiya-ḻupthunmarama ŋuli yukurra gapuyu waŋganydhu yana, ga ŋayinydja ŋunhiyinydja yolŋu dhiyalamina yulŋunydja ŋilimurruŋgalana, ŋunhi yakana nhuma ŋanya yukurra dharaŋandja. 27Yolŋunydja ŋayi ŋunhiyina ŋarranhanydja yurru ŋapa-munguyun, yurru ŋayinydja ŋunhi bulu warray barrku ŋarrakalanydja; yaka ŋarranydja dhuwala dhunupa nhanukalaŋuwu djapathuŋ'ku yupmaranharawu.” 28Yo, ŋayi ḻakaraŋala Djondhu bitjarrayinydja ŋunhala wäŋaŋura Bithinina yäkuŋura, galkina yana mayaŋ'nha yäku Djodannha, liŋgu ŋunhalayi ŋayi yukurrana mayaŋ'ŋura yolŋu'-yulŋunhanydja ḻupmaraŋala Djondhu.

Djesunydja dhuwala Läm Gunhu'wu Godku

29Ga wiripuyunydja waluyu, ŋayi Djondhu nhäŋala Djesunhana, ŋayi nhinana marrtjina lili withiyara ŋanya Djonnha. Bala ŋayi Djondhunydja ḻakaraŋala ŋurikala yolŋu'-yulŋuwalana bitjarrana, “Nhäŋa ya', ŋunhana ŋunhi yolŋunydja ŋunhi ŋayi Gunhu'yu ŋanya wekaŋala; ŋayina ŋunhi Läm Gunhu'wuŋunydja, liŋgu ŋayina yurru gäma bitjan buwayakkuma yätjtja dhuwurr dhiyakuy munatha'wuynydja wäŋawuy. 30Ŋarra ḻakaraŋalanydja nhumalaŋgala ŋunhiyinhayi yolŋunhanydja ŋäthilinydja, bitjarra ŋarra waŋananydja gam', ‘Ŋarranhanydja yurru munguyun yolŋu buna, yurru ŋayinydja ŋunhiyinydja yolŋu mirithirrina dharrpal ga buḻaŋgitj ga dhuwurr-dhunupa, biyapulnha wal'ŋu ŋarrakala ŋayinydja, liŋgu ŋayinydja nhinana yukurrana ŋäthili warray wal'ŋu walŋa yana, ŋunhala Gunhu'walanydja, yurruna ŋarra dhawal-wuyaŋina.’ 31Yaka ŋarra marŋgithina nhanŋu ŋäthilinydja, yurru ŋarranydja ŋuli yolŋu'-yulŋunha ḻupmarama yukurra gapuyu, märr yurru Godthu ŋanya maḻŋ'maramana Yitjuralwunydja bäpurru'wu.” Ga bitjarra Djondhu ḻakaraŋalanydja.

32Ga ḻakaraŋalanydja ŋayi yukurrana Djondhu bitjarra, “Ŋarranydja dhuwala nhäŋala Gunhu'wu Godku Garrkuḻuknha Birrimbirr, ŋayi marrtjina dhuryurruna djiwarr'ŋuru, balanyara bitjan murryilyinyara rumbal, bala nhinanana ŋayi nhanukala Djesuwalana. 33Ŋarranydja yakaŋga yana marŋgi nhanŋu Garraywu ŋäthilinydja, yana ŋayi Gunhu'yunydja ŋanya ŋarrakala maḻŋ'maraŋala ḻakaraŋala, ŋuriŋiyina ŋunhi ŋayi ŋarranha djuy'yurruna, märr yurru ŋarra yolŋu'-yulŋunha ḻupmarama gapuyu, ga waŋananydja ŋayi Gunhu'yu ŋarranha bitjarra, ‘Nhe yurru nhäma ŋarraku Garrkuḻuknhanydja Birrimbirrnha, ŋayi yurru marrtji dhuryun djiwarr'ŋuru, ga nhinanydja ŋayi yurru waŋganygalana ḏarramuwala, ŋurikalayina ŋunhi ŋayi yurru ŋuriŋiyina yolŋuyu ḻupmarama yolŋu'-yulŋunha Garrkuḻukthunydja wal'ŋu Birrimbirryu.’ 34Bitjarra ŋayi Godthu ḻakaraŋala ŋarrakala ŋäthilinydja, ga liŋguna ŋarra nhäŋalana, bala ŋarra marŋgithinana nhanŋu. Ga dhuwalanydja ŋarra yukurra ḻakarama nhumalaŋgu yuwalknha ga dhunupana. Ŋayinydja ŋunhiyina yolŋu walkurnydja ŋunhi nhanŋu Godku Gunhu'wu.” Bitjarra ŋayi Djondhu ḻakaraŋalanydja.

Wanduruyu gäŋala nhanŋuway wäwa'mirriŋunha bala Djesuwala

35Ga wiripuŋuyuna waluyu, märrma' yolŋu maṉḏa yukurrana dhärrana nhanukala Djongala, yurru maṉḏa ŋunhi Djongu malthunaramirrinydja maṉḏa. 36Ŋayi Djondhu nhäŋala ŋanya Djesunha, ŋayi yukurrana marrtjina dhukarrkurru, bala Djondja waŋana ŋurikala yolŋuwala maṉḏakala bitjarra. “Nhäŋa ya'. Ŋunhana ŋunhi Godku Lämdja, walŋakunharamirri ŋayi ŋunhi Gunhu'wuŋu wekanharanydja.” 37Bala maṉḏa ŋuriŋi maṉḏathu ŋäkulana Djonnha dhäruknha, bala yana Djesunha munguyurrunana.

38Ŋayi Djesunydja waṯthurruna ga nhäŋala maṉḏanha, maṉḏa yukurrana malthurruna nhanŋu dhukarrkurru, bala ŋayi waŋana bitjarrana, “Way maṉḏa, nhäku nhuma djälnydja?”

Bala maṉḏanydja waŋana nhanukala Djesuwala, yäku ḻakaraŋala ŋanya ‘Rabay’ bitjarra, yurru ŋunhiyinydja yäku mayali' yukurra ḻakarama Marŋgikunharamirri bitjan. “Way Rabay, wanhami nhe ŋuli yukurra nhinanydja dhuwala?” Bitjarra maṉḏa dhä-wirrka'yurruna ŋanya Djesunha.

39Ga Djesunydja waŋana maṉḏakala bitjarra, “Go marrtjiya, ga nhumapi yurru nhäŋa.” Bala maṉḏa malthurrunana nhanŋu Djesuwu, bala nhäŋalana. Yo, walala bunananydja ŋunhimalayi wäŋalili gurrŋan-waḻ'yunarayuna, bala nhinanana walala yukurrana ŋunhiliyina nhanukala, ga yana liŋgu ga makarr-munhamirriyina.

40Ga waŋganydja ŋunhi yolŋu yäku Wanduru, gutha'mirriŋu Djäyman-Betawu, ŋunhi ŋayi ŋuriŋiyi ŋäkulanydja Djonnha dhäruk, bala malthurrunana Djesuwana. 41Ga dhunupana yana Wandurunydja waṉḏina, ga ḻakaraŋala Djäymangu bitjarra, “Way wäwa! Go marrtjiya. Liŋguna ŋilinyu maḻŋ'maraŋala ŋunhiyinydja yolŋunha Masayanhanydja,” bitjarra. (Ŋunhiyinydja Masayanydja yäku bitjan Garraynha Christnha, ŋunhiyina wäwungunharana Gunhu'wuŋu.)

42Bala ŋayi Wanduruyu gäŋala ŋanya Djäymannhanydja bala Djesuwalana. Ga dhunupana Djesuyunydja nhäŋala ŋanya rumbi'yurrunana, bala waŋana Djäymangala bitjarrana, “Nhenydja dhuwala Djäymannha, gäthu'mirriŋu Djonguna, yurru yuṯanydja nhe yäku yurru Djepatjnha,” bitjarra. (Ŋunhiyi Djepatjtja yäku mayali' balanyara bitjan Beta, ga yäkunydja ŋunhiyi maṉḏanha märrma' mayaliny'tja guṉḏana.)

Djesuyu garr'yurruna Bilipnha ga Nathanyulnha

43Ga wiripuŋuyuna waluyu, bala ŋayi Djesuyu ḻiyayuna djarr'yurruna, ŋayi yurru marrtji balayi roŋiyirri wäŋalili yäkulili Galalilili, bala ŋayi maḻŋ'maraŋala waŋganynha ḏarramunha yäkunha Bilipnha, bala waŋana nhanukala bitjarrana, “Go, malthurra ŋarrakuna,” bitjarra. 44Yurru Biliptja ŋunhi ŋurikiy wäŋawuy Bitjaydawuy, ŋurikiy bili ŋunhi maṉḏa Wanduru ga Beta ŋuli yukurranha nhinanha ŋunhili wäŋaŋura. 45Ga ŋayi Biliptja dhunupana marrtjina, bala maḻŋ'maraŋala yolŋunha yäkunha Nathanyulnhana, bala waŋana bitjarrana nhanukala, “Way. Ŋanapurrunydja liŋguna maḻŋ'maraŋala ŋunhiyinhanydja yolŋunha ŋunhi ŋayi yukurra Djorra'yu Rombuyyu ŋuriŋi ḻakarama, Mawtjitjkala ŋuriŋiyi wukirriwuyyu, ga bitjanayi bili walalanydja dhäwu'-gänharamirriyu walalay yukurranha ŋuli ŋanya ḻakaranhayi. Ŋunhiyina yäku ŋayina Djesunydja, gäthu'mirriŋu Djotjipku, ŋurukuy Natjurippuynydja wäŋawuy.”

46Ga Nathanyulnydja waŋana buku-wakmaraŋala bitjarra, “Yäääw? Yaka warray yurru ŋula nhä ŋamakurruny'tja maḻŋ'thun ŋulaŋuru wäŋaŋuru Natjuripŋurunydja.” Bala Biliptja waŋana nhanŋu Nathanyulwu bitjarra, “Go marrtjiya. Nhe yurru nhämana.” Bala maṉḏa marrtjinana bala Djesuwalana.

47Ŋayi Djesuyunydja nhäŋala Nathanyulnha, ŋayi nhinana marrtjina lili, bala ŋayi ḻakaraŋala waŋana Nathanyulnha bitjarrana, “Nhäŋana ya'. Dhuwalinydja yuwalknha Yitjuralwuy yolŋu, dhuwurr-dhunupa yana, yaka bothinyaramirri.”

48Ga ŋayi Nathanyulnydja waŋana Djesuwala bitjarra, “Way. Yolthu nhuŋu ḻakaraŋala ŋarranhanydja?” Ga Djesunydja waŋa nhanukala bitjan, “Ŋunhi muka ŋarra nhuna nhäŋalanydja, ŋunhi nhe yukurrana nhinana ŋunha dhuḏiŋura dharpaŋura, ḏawuŋura ŋunhi, yurruna ŋayi Bilipthu garr'yurrunanydja nhuna, ga gäŋala lili ŋarrakalana.”

49Ga Nathanyulnydja waŋana nhanukala Djesuwala bitjarrana, “Marŋgikunharamirri, nhenydja dhuwala Gäthu'mirriŋu Godku, ga ŋurruŋu nhe dhuwala ŋuruku Yitjuralwu bäpurru'wu.”

50Bala Djesunydja waŋana Nathanyulwu bitjarra, “Nhenydja dhuwala märr-yuwalkthinana ŋarranha ŋi?... liŋgu ŋarra nhuŋu ḻakaraŋala ŋäthili, ‘Ŋarra nhuna nhäŋala ŋunha dhuḏilili ḏawulili,’ bitjarra. Yalalanydja nhe yurru nhäma mirithirrina dharrpalnha rom. 51Yuwalk ŋarra yukurra dhuwala ḻakaramanydja. Nhuma yurru nhäma djiwarrny'tja ḻapthunara, ga nhämanydja nhuma yurru djiwarr'wuynhanydja walalanha dhäwu'mirrinha, walala yurru yukurra marrtji ḏuwaṯthun ga yarrupthun lili ŋarrakala ŋulaŋuru djiwarr'ŋurunydja, ŋunhi ŋarranydja yuwalkŋuna wal'ŋu dhuwala Gäthu'mirriŋu Yolŋuna.”