gnnNTOTPO

Mark 1

Djondhu gatjaḻ yäkthurruna Garraywu

Mathuyu 3:1-12; Luk 3:1-18; Djon 1:19-28

1Dhuwalanydja ŋarra yurru wukirrina djorra'lilina dhäruktja, ḻakarama nhumalaŋgu ŋunhiyi ŋamakurru' wal'ŋu mirithirri dhäwu' Garraywalaŋuwuy Djesu-Christkalaŋuwuynha, ŋunhi ŋayi Gäthu'mirriŋunydja Godku.

2Ŋäthilinydja baman'tja dhäwu'-gänharamirriyu yolŋuyu yäkuyu Yitjayayu wukirri dhuwala dhäruk gam',

“Godtja waŋana bitjarra,

‘Dhuwala gay' ŋarraku dhäwu'mirrinydja yolŋu,

Djuy'yundja ŋarra yurru ŋanya ŋäthili dhuwalanhayi, märr yurru ŋayi ŋäthilimirriyama wäŋa nhuŋu.

3Ŋunha ŋanhdharkŋura wäŋaŋura gawarrka'ŋura yolŋu yukurra djawarrkthun ḻakarama,

waŋanydja ŋayi yukurra bitjan ŋunhayi.

Girri'-ŋamathiya ga yäkthurra gatjaḻ Garraywu,

liŋgu galki ŋayi yurru bunana,

Dhunupakuŋa biyaka dhukarr nhanŋu marrtjinyarawu.’ ”

4Ga ŋunhiyinydja yuwalkthi yana maḻŋ'thurruna. Ŋunhiyinydjayi ḏarramu Djonnha, ŋayi yukurrana ŋunhi waŋananydja ḻakaraŋalanydja ŋunhalayi ŋanhdharkŋuranydja, ga bitjarrayi ŋayi yukurrana buku-ḻupmaraŋala yolŋu'-yulŋunha mayaŋ'ŋura, ga ḻakaraŋalanydja ŋayi yukurrana yolŋu'-yulŋuwanydja bitjarra, “Way bilyurrana walala nhumalaŋgalaŋuŋuru yätjŋurunydja, bala ḻiya-ḻupthurrana, bala ŋayi yurru Godthunydja nhuŋu yätjpuynydja bäy-ḻakaramana.”

5Guḻku'na mirithirrina yolŋu walala marrtjina wäŋaŋuru ga wäŋaŋuru ŋänharawunydja nhanŋu Djongu, ŋulaŋuru Djudiyaŋuru makarrŋuru, ga ŋulaŋuru wäŋaŋuru Djurutjalamŋuru. Ga ŋunhi walala ŋäkula mäkiri'-witjurruna Djonnhanydja dhäruk, bala walala ḻakaranhamina bitjanmina, “Yuwalk muka ŋarra dhuwala dhuwurr-yätjtja yolŋu.” Bala dhunupana walala bilyurruna walalaŋgiyingalay yätjŋurunydja dhuwurrŋuru, bala ŋayi Djondhunydja walalanha yukurrana ḻiya-ḻupmaraŋalana ŋunhili mayaŋ'ŋura gapuŋura yäkuŋura Djodanŋura.

6Yo, ŋunhiyi Djondja yolŋu, yaka ŋayi rrupiya-guḻku'mirri; ŋayi ŋuli dhaṯthunminyanydja girri'yunydja wäyingala barrwan'thu, ga ḏapmaranhaminyanydja ŋayi ŋuli barrwan'thuyi yana biralyunydja, ga ḻukanhanydja ŋayi ŋuli ŋathanydja ḏiltjiwuynydja, bitjan ḏetjthinyara ga guku. 7Ga bitjanana liŋguna ŋayi yukurranha ŋuli dhäwuny'tja ḻakaranha, bitjanana gam', “Ŋarranydja dhuwala gali'wuy yolŋu, märr ŋuli ya', ga ŋunhi waŋganydja yolŋu yurru marrtji dhuḏitjtja ŋarrakalanydja, ŋunhiyinydja yolŋu biyapulnha wal'ŋu ŋayinydja. Ŋarranydja dhuwala yaka dhuwurr-dhunupa djämawunydja ŋula nhäku nhanukalaŋuwu, balanyarawunydja bitjan dhapathuŋ'ku yupmaranharawu ga gänharawu nhanukalaŋuwu. 8Ŋarranydja nhumalanha ŋuli yukurra ḻiya-ḻupmarama yana gapuyu warray, yurru ŋayinydja ŋuriŋiyinydja yolŋuyu ŋunhi ŋayi yurru marrtji dhuḏikurru ŋarrakalanydja, ŋayinydja yurru nhumalanha ḻupmarama Godkalana wal'ŋu ŋuriŋina Garrkuḻukthuna Birrimbirryu.” Bitjarra ŋayi Djondhu yukurrana ḻakaraŋala ŋanya Djesunha.

Djesunha ḻiya-lupmaraŋala ga ŋuliŋuruyinydja ŋayi Satandhu ŋanya gur'yurrunana

Mathuyu 3:13-17; Luk 3:21-22

9Yo, ŋulinyaramirriyunydjayi ŋayinydja Djesunydja yukurrana nhinana ŋunhala Natjurip wäŋaŋura, makarrŋuranydja ŋunhiyi Galali, yurru marrtjinanydja ŋayi ŋuliŋuruyinydja nhanukalaynydja wäŋaŋuru, balayina ŋunha Djongalana, bala ŋayi Djondhuna ŋanya ḻiya-ḻupmaraŋalanydja ŋunhili mayaŋ'ŋura Djodannha gapuŋura. 10Ga ŋunhi ŋayi Djesu ḻiya-ḻupthurrunanydja, ga beŋuru gapuŋurunydja ŋayi walmana, dhunupana ŋayi nhäŋala djiwarrny'tja ḻapthunarana, ga biyapul ŋayi nhäŋala Godkunydja ŋunhi Garrkuḻuknhanydja Birrimbirrnha, ŋayi marrtjina lili beŋuru djiwarr'ŋuru, rumbalnydja bitjan wäyin murryil, bala yana nhinanana nhanukala Djesuwala. 11Ga dhunupana ŋayi Godtja waŋana ŋulaŋuru djiwarr'ŋurunydja, ŋayi waŋananydja bitjarrana, “Nhenydja dhuwala ŋarrakuwaynha wal'ŋu Gäthu'mirriŋu marrkapmirrina, ga mirithirrina yana ŋarra nhokala yukurra goŋmirriyirrinydja,” bitjarra.

12Ga dhäŋuru ŋuliŋuruyinydja ŋayi ŋuriŋiyi Garrkuḻukthunydja Godkalanydja Birrimbirryu ŋanya Djesunha gäŋala bala ŋunhana ŋanhdharklilina wäŋalili ŋayilpililina, 13ga nhinananydja ŋayi yukurrana ŋunhiliyinydja weyinŋumirrina, 40-na munha-ŋupara. Ga ŋayinydja marrtjina ŋuriŋi buŋgawayunydja wal'ŋu Mokuyyunydja, Satandhunydja yäkuyu, withiyara ŋanya Djesunha, bala gur'yurrunana yukurrana ŋanya, yana ŋayi bini Djesunha bilmaranha malthunarawu nhanŋuway ŋayi. Yo, nhinana ŋayi yukurrana Djesu ŋunhilina yolŋumiriwŋurana wäŋaŋura, ŋunhi yukurrana yana wäyinnha wakinŋumirrina ŋal'yunmina ŋunhili, ga walala ŋunhi djiwarr'wuynydja yolŋu walala marrtjinana, bala djäkana nhanŋu yukurrana.

Djesuyu garr'yurruna ḏämbumiriwnha ŋarirri'-djämamirrinha

Mathuyu 4:12-17; Luk 4:14-15

14Ga ŋuliŋuruyinydja dhäŋuru yolŋu walala miriŋunydja marrtjina, bala mulkanana ŋanya Djonnha, bala galkara ḻoḻulilina, ga ŋuliŋurunydja dhäŋuru ŋayi Djesunydja dhunupana marrtjina roŋiyinana balayi yulŋunydja Galalililina makarrlili, ga ŋunhalayina ŋayi yukurrana marrtji'-marrtjinanydja ḻiw'maraŋala dhika, ḻakaraŋala marrtjina Godku dhäwu'na. 15Ga dhuwalana ŋayi ŋunhi dhäwuny'tja ḻakaraŋala yukurrana yolŋu'-yulŋuwunydja gam', “Walunydja dhuwala liŋguna bunana. Godkunydja Rom yuwalkŋunydja wal'ŋu ŋurukuy djiwarr'wuynydja dhuwala dhiyalaŋumina liŋguna. Bilyurra walala. Gonha'yurra nhumalaŋguway ŋunhi yätjtja rom, ga märr-yuwalkthiyana biyakana dhiyakuyi ŋamakurru'wunydja wal'ŋu romgu.”

16Waŋganymirri ŋayi yukurra Djesu marrtji raŋikurru bala, gali'kurru Galalikurru guḻun'kurru gapukurru, bala “ŋayi nhäma märrma'nha gutha'manydjinha, ŋarirri'-djämamirrinha maṉḏanha, Djäymannha, ga wiripunydja ŋayi yäku Beta, ga Wandurunha, maṉḏa yukurra ŋarirri' dhiṯthu'-dhiṯthun ganybuyu. 17Bala ŋayi Djesunydja gulyun, ga waŋa bitjanna, “Way maṉḏa, go malthurra maṉḏa ŋarrakuna. Ŋarranydja yurru nhumalanha marŋgikuma dhuwala djämawu, nhuma yurru gaṯmarama märrama yolŋunhana, ŋarrakuna ḻuŋ'marama.” 18Ga dhunupana maṉḏanydja ŋunhi gonha'yurrunana ganybunydja, bala malthurrunana maṉḏa yana Djesuwu.

19Marrtjina walala bala ga-ga-ga-ga-a-a, ga biyapul ŋayi nhäŋala märrma'nhayi wäwa'manydjinha, Djayimnha ga Djonnha, ŋunhiyinydja gäthu'mirriŋu maṉḏa Djipitiwuna, yurru djämanydja maṉḏa yukurrana bapa'mirriŋuwala galki, girri'-ŋamathaŋala walala yukurrana ŋunhiyi ganybunha ŋarirri'wuna räkunharawu. 20Ga ŋunhi ŋayi Djesuyu nhäŋalanydja maṉḏanha, dhunupana ŋayi gawaw'yurrunana maṉḏaku, “Way maṉḏa, malthurrana lili ŋarrakuna go,” bitjarra. Ga dhunupana maṉḏanydja gonha'yurrunana bäpa'mirriŋunha ŋunhimalayina mitjiyalilina, ŋurikalana wiripu-guḻku'walana djämamirriwala walalaŋgala. Bala maṉḏa malthurrunana nhanŋuna Djesuwuna.

Djesuyu dhawaṯmaraŋala mokuynha yolŋuwala

Luk 4:31-37

21Yo, wäŋgaŋala walala marrtjina ŋunhiyi, yana liŋgu ga bunana walala Gapaniyamnha wäŋaŋura, bala nhinanana yana ŋunhiliyinydja. Bala ŋayi ŋuriŋinydja Buku-ŋal'yunaramirriyu Waluyu, Djesunydja marrtjina balayi ŋunhimalana buku-ŋal'yunarawuylili buṉbulili, ga ŋunhalayina ŋayi ŋurru-yirr'yurruna ḻakaraŋala dhäwu', marŋgikuŋala yolŋu'-yulŋunhanydja. 22Bala walala yolŋu'-yulŋuyunydja ŋunhinydja yukurra wirrkina dhikana mäkiri'-witjurruna ŋäkulanydja, borrk-ṉirryurrunana bitjarrana, liŋgu ŋayinydja ŋunhinydja waŋana yukurrana dhäruk ŋuriŋiyi ganydjarrmirriyuna wal'ŋu dhikana, warraŋulkuŋalana bitjarrana ŋayi yukurrana Godnhanydja maḻŋ'maraŋalana. Yaka warray walalanydja yukurrana ŋunhi bitjarrayi ḻakaraŋala, ŋuriŋi Rom-marŋgikunharamirriyunydja walalay; ganaŋ'thurrunana yukurrana ŋunhi ŋayinydja Djesunydja.

23Ŋulinyaramirriyunydja yolŋu marrtjina ḏarramu mokuywalaŋumirri birrimbirrmirri, gulŋiyinanydja ŋayi ŋunhimalayi buṉbulilinydja, bala yatjurrunana wirrkina dhikana, waŋana bitjarra, 24“Way Djesu, wäŋawuy Natjurippuy, nhaltjan dhika nhe ŋanapurrunha yurru yulŋunydja? Nhenydja dhuwala marrtjina lili, märr yurru nhe ŋanapurrunha baḏuwaḏuyunna? Ŋarranydja nhuŋu marŋgi dhuwala, nhenydja dhuwala dhäwu'mirri ŋunhiyi djuy'yunara Godkuŋu, ŋulaŋuru djiwarr'ŋuru.”

25Bala ŋayi Djesunydja dhunupana waŋanana ŋunhiyinha mokuynhana, “Ma' mukthurrana. Gatjuy dhawaṯthurrana dhipuŋuruyi yolŋuwalanydja,” bitjarra.

26Bala ŋayi ŋuriŋi birrimbirryu yätjthunydja rurr'rurryurrunana ŋanya ŋunhiyi yolŋunhanydja, bala ŋayi yatjurruna wirrkina, bala yana dhawaṯthurrunana. 27Bala walala ŋunhiyi yolŋu'-yulŋuyunydja nhäŋalana borrk-ṉirryurrunana, bala walala yukurrana waŋanhamina bitjanminana, “Way nhä dhuwalanydja?... yuṯana rom? Yanana ŋayi yukurra waŋanydja dhuwala dhäruknha ŋuriki mokuywunydja birrimbirrwu, ga walalanydja ŋuli ŋämana ŋanya dhäruktja yana, bala dhawaṯthunna.”

28Bala dhäwuny'tja baḻaka'yurrunana ŋunhi Djesuwalaŋuwuy, monyguŋalana warrpam'nha wäŋanhanydja Galalinydja makarr.

Djesuyu ḏukmaraŋala guḻku'nha yolŋu'-yulŋunha

Mathuyu 8:14-17; Luk 4:38-41

29Ga ŋunhi walala gonha'yundja ŋunhiyi buku-ŋal'yunaramirri wäŋa, bala dhunupana walala wäŋgamanydja bala Betawalana ga Wanduruwalana wäŋalili, ga maṉḏa ŋunhi Djayim ga Djon malthurrunayi maṉḏanydja walalambala. 30Ga ŋunhili wäŋaŋuranydja waŋgany yolŋu yukurrana ŋorrana rerrimirri dhäyka, Djäyman-Betawu mukul'mirriŋu rumaru, ŋayi yukurrana rirrikthurrunanydja gorrmuryu rerriyunydja. Ga ŋunhi ŋayi Djesu gulŋiyinanydja ŋunhimalayi wäŋalilinydja, bala walalanydja ḻakaraŋalana nhanbala, “Yolŋu dhuwala rerrimirri,” bitjarra. 31Ga ŋayinydja ŋunhi Djesunydja marrtjina, baṯnha mulkana goŋnha ŋanya, bala gaŋgathinyamaraŋalana ŋanya, ga dhunupana yana ŋuriŋiyi rerriyunydja ŋanya gonha'yurrunana. Ga gaŋgathinanydja ŋayi dhunupana, bala galŋa-warrakarrayurrunana yukurrana ŋathawuna walalaŋgalaŋuwu, djäkana ŋayi.

32Ga ŋunhi ŋayi marrtjina munhakuyinanydja, bala walalanydja dharrana rerrimirrinhana walalanha gäŋala nhanukala Djesuwala, ga wiripuŋuyunydja gäŋala yolŋu'-yulŋunha ŋunhi mokuywalaŋumirrinha birrimbirrmirrinha walalanha. 33Guḻku'na mirithirrina yolŋu walala ŋurikiynydja wäŋawuy ḻuŋ'thurruna marrtjina ŋunhimalayina wäŋalili, 34bala ŋayi Djesuyunydja ḏukmaraŋalana walalanha yukurrana ŋunhiyi yolŋu'-yulŋunhanydja guḻku'nhana, bawala'mirriŋuruna dhikana rerriŋuru malaŋuŋuru. Ga bitjarrayi ŋayi dhawaṯmaraŋalayi guḻku'nha yätjnhanydja birrimbirrnha walalanha yolŋu'-yulŋuwalanydja, yurru ŋäthili ŋayi dhä-mukmaraŋalanydja ŋunhiyi yätjmirrinhanydja birrimbirrnha walalanha, yakana ŋayi dhayuŋara walalanha waŋanharawunydja, liŋgu walalanydja ŋunhi mokuynydja walala marŋgithina nhanŋu, yol ŋayi ŋunhi Garraynydja.

Djesu gaŋgathina munhakumirri yana bukumirriyanharalili

35Ga wiripuŋuyuna waluyu ŋunhiyinydja djaḏaw'yurruna, Djesu gaŋgathina, bala gonha'yurrunana ŋunhiyi wäŋanydja, bala ŋayi marrtjina ŋunha gänaŋuwalana wäŋalili, märr ŋayi yurru bukumirriyama Gunhu'wala ŋunhalayi gäna, ŋayipi wal'ŋu.

36Bala walalanydja ŋunhalanydja bala'ŋuranydja bira'yurrunana, Djäymandja ga wiripu-guḻkuny'tja nhanŋu ḻundu'mirriŋu walala, bala walala yukurrana ḻarruŋalana nhanŋu Djesuwu. 37Warrya'yurruna walala yukurrana, yana liŋgu ga maḻŋ'maraŋala walala ŋanya, bala walala ḻakaraŋalanydja nhanukala bitjarrana, “Way Garray, ḻarruma nhuŋu yukurra dhuwala yolŋu'-yulŋunydja. Bukmak walala nhuŋu ḏukṯuktja ŋunha.”

38Ga ŋayinydja waŋana balanydja bitjarra, “ŋilimurrunydja yurru dhuwala marrtji be muka wiripulili ga wiripulili wäŋalili. Ŋarranydja yurru dhuwala be muka ḻakarama dhäwu' wäŋakurru ga wäŋakurru, liŋgu dhiyakuyi muka ŋarra ŋunhi bunananydja.”

39Bala walala marrtjinanydja, Djesu ga nhanŋu ḻundu'mirriŋu walala, buku-ḻiw'maraŋalana Galalikurrunydja, ga bukmakŋura wäŋaŋura malaŋuŋura ŋayi ḻakaraŋala Gunhu'wu dhäruktja yolŋu'-yulŋuwu buku-ŋal'yunarawuyŋuranydja buṉbuŋura malaŋuŋura, ga bitjarrayi bili ŋayi yukurrana dhawaṯmaraŋalayi yana yätjnhanydja birrimbirrnha walalanha yolŋu'-yulŋuwala, bala yana ḏukmaraŋalana walalanha yolŋu'-yulŋunhanydja.

Djesuyu ḏukmaraŋala burrpuymirrinha

Mathuyu 8:1-4; Luk 5:12-16

40Waŋganymirri waluyu ŋayinydja marrtji burrpuymirri warray yolŋu buna nhanbala Djesuwa, bala ŋayi ṉepaḻ-nyilŋ'thundja, ga bitjanna waŋa, “Garray guŋga'yurra ŋarranha. Ŋuli nhe djälnydja, nhe ŋarranha yurru ḏukmaramana.”

41Bala ŋayi Djesu wuyunna nhanŋu, bala goŋ-djarryundja ga mulkana ŋanya, ga bitjanna ŋayi waŋanydja, “Djäl ŋarra dhuwala nhuŋu. Ma', ḏukthurrana yana.” 42Bala dhunupana yana ŋayi ŋunhiyi ḏarramunydja ḏukthunna, liŋgu rerriyunydja ŋanya ŋuriŋinydja gananna, winya'yunna-wala yana.

43Bala ŋayi ŋuliŋurunydja Djesu bilyun, ga waŋa ŋanya ḏälyuna dhärukthu, djuy'yunna-wala bitjanna ŋanya, 44“Way, yaka ḻakaraŋa guḻku'wanydja ŋi! Marrtjiya yana dhunupa ŋunhimala buku-ŋal'yunarawuylili Buṉbulili, märr nhuna ŋayi yurru ḏalkarra'mirriyunydja yolŋuyu nhäma'-nhama yukurra ŋunhiliyina. Ga ŋunhi ŋayi yurru manymak-ḻakaramanydja nhuna, bala nhenydja yurru wekama mundhurrnha batharra Gunhu'wu buku-wekaŋanydja, biyakana bitjarra ŋunhi Mawtjitjthu rom nherrara ŋäthili, märr yurru bukmakthirri yolŋunydja walala marŋgithirri nhuŋu, ŋunhi nhenydja liŋguna dhuwali ḏukmaranharana.”

45Yurru ŋayinydja ŋunhi ḏarramunydja mirithina warray goŋmirriyina, bala ḻakaraŋalanydja baḻaka'yunmaraŋala warray dhäwuny'tja ŋurikiyi; yakana ŋayi märraŋala Djesunhanydja dhäruk ŋunhi ŋayi waŋana yakaŋuwu ḻakaranharawu. Bala ŋayi Djesunydja yakana marrtjina biyapulnydja balayi ŋunhimalayinydja yolŋu'-guḻku'mirrililinydja wäŋalili, yana ŋayi yukurrana nhinananydja Djesu ŋunhilina bäymana, ŋayilpiŋurana wäŋaŋuranydja, ga walalanydja marrtjina yolŋu'-yulŋunydja wäŋaŋuru ga wäŋaŋuru, withiyaranydja ŋanya bala.