PITJ

Acts 7

Stephentu Tjukurpa Wangkanytja

1Ka wati tjukurtjara puḻkangku Stephennga tjapinu, “Mulapantaya nyangantu tjukaṟurungku wangkanyi?”

2Ka Stephentu tjanala wangkangu Jewku kantjula tjuṯangka, “Walytja tjuṯa kulilaya! Panya nyuntumpa nganampa tjamu Aipuṟamanya ngura Aaṟanku ankunytja kuwaripangka ngura panya Mitjupu-taimiyala nyinangi. Ka nyara palula Godanya pitalytji witulya puḻka mulapa palula utiringu. 3Munu wangkangu palula, ‘Nyuntumpa nyanga ngura wantikati walytja tjuṯa kuḻu, munu pakaṟa ara kaṉanta ngayulu ngura kutjupa nintilku nyuntu nyinanytjaku.’

4“Ka mulapaṯu paluṟu palumpa ngura wantikatira anu Papilaniyalanguṟu, munu parari mulapa ankula nguṟurpaṯu nyinangi ngura panya Aaṟanta wirkaṟa. Ka palumpa mama ilunyangka Godalu palunya piṟuku wituṉu ngura nyanga kuwari nganaṉa nyinanytjalakutu. Ka mulapaṯu paluṟu anu. 5Palu Godalu palunya wirkankunyangka manta ungkunytja wiyaṯu ngura walytjangku tjunkula nyinanytjaku, ka paluṟu tjanampa ngurangka unytju nyinangi. Palu Godalu palunya kalkuṉu ngura walytja ngula ungkunytjikitjangku paluṟunku walytjangku palyaṟa nyinanytjaku. Munu palumpa walytjapiti maḻatja maḻatja kuḻu nyinanytjaku kalkuṉu ngura nyara palula. Palu nyara palula-aṟa panya Godalu kalkuntja-aṟangka Aipuṟamanya tjitji wiya nyinangi.

6“Ka Godalu palula alatji wangkangu, ‘Ngula nyuntumpa walytjapiti maḻatja maḻatjaya ngura malikitjakutu ankula nyinaku rawa mulapa kuḻi tjuṯa. Kaya ngura nyara palunya nguraṟa tjuṯangku tjananya pauntjingaṟa puḻkaṟa waṟkamilalku unytjungku kutju. Munuya tjananya rawangku kanyiṟa waṟkamilalku kuḻi tjuṯa mulapa nampa nyangatja 400. 7Palu ngayulu ngura nyara palunya nguraṟa tjuṯangka kura kutjupa kutjupa puḻka tjuṯa utilku, kaya paluṟu tjana nyuntumpa walytjapiti maḻatja maḻatja wantir'iyalku, kaya pitjala ngura nyangangka wirkaṟa ngayunya pupakatira waḻkulku.’ Alatji Godalu Aipuṟamala tjakultjunangi ngula panya utiringkunytja.

8“Munu palulanguṟu paluṟu Aipuṟamala wangkara kalkuṉu alatji, ‘Ngayuku tjukurpa kulinma munu tjukurpa nyanga palulawanungku nyuntumpa katjapiti watiringkunytjaku palyanma. Munu tiṯutjarangku palyanma aṉangu kutjupa tjuṯangku nyuranya kulintjaku alatji, “Mulapa nyanga paluṟu tjana Godaku walytjapiti nyinanyi.” ’ Ka ngula Aipuṟamalu palumpa katja Isaacanya iṯi ngarinyangka mulapaṯu mapalku watiringkunytjaku palyaṉu, ka ngula Isaacalu ngapartji palumpa katja Jacobanya palu puṟunymanuṯu iṯi ngarinyangka, ka ngula Jacobalu ngapartji palumpa katja panya 12 palu puṟunypaṯu palyaṉu uwankaraṯu iṯi ngarinyangka.

9“Ka panya Jacobaku katja tjuṯa kuraringu tjanampa maḻanypa maḻatjaku Josephaku, panya Jacobanya palumpa kutju puḻkaṟa mukuringkunyangka. Munuya ungkul'iyaṉu wati malikitja tjuṯa ngura Itjipitalakutu parari katinytjaku. Palu Godanya palula tjungu alatjiṯu nyinangi. 10Munu palunya wankaṟu alatjiṯu kanyiningi aṉangu kutjupa tjuṯangku palunya kurannyangka. Munu palunya nintiningi nintipuka nyinara tjukaṟurungku ngurkantaṟa wangkanytjaku. Munu panya Itjipitaku mayatja puḻkaku maḻparingkunytjaku kuḻu palyaṉu, wati panya Piiṟaku. Ka mayatja paluṟu panya Josephanya mayatja tjunu palula itingka nyinara ngura puḻka Itjipitanya aṯunymaṟa kanyintjaku, palumpa waḻi kuḻu.

11“Ka panya ngula ailuru puḻkaringu ngura nyara palula, kaya ngura winkingka aṉangu tjuṯa paḻtjatjiratja nyinangi ngura panya Kainanta kuḻu. Ka tjamu Jacobaku tjanampa kuḻu mai wiyaringu. 12Ka tjiḻpi paluṟu kulinu mai puḻka kunyu ngura Itjipitala ngarinyi, munu palumpa katja tjuṯa wituṉu paluṟu tjana ankula mai mantjiṟa ngalya-katinytjaku. Kaya paluṟu tjana ankula mai puḻka mantjiṟa ngalya-katingu. 13Munuya ngula mai paluṟu wiyaringkunyangka piṟuku anu, ka nyara palula-aṟalta Josephalu paluṟunku papulangka wangkara utinu palumpa panya kuṯa tjuṯangka. Ka mayatja panya Piiṟalu kuḻu kulinu Josephaku panya walytja tjuṯa pitjanyangka.

14-15“Ka palula maḻangka Josephalu tjananya wituṉu ankula palumpa tjanampa walytja uwankara aḻṯira ngalya-katinytjaku Itjipitalakutu palumpa mama Jacobanya kuḻu. Kaya Jacobanya tjana uwankara tjunguringkula anu Itjipitalakutu aṉangu panya nampa alatjiṯu 75. Ka tjiḻpi panya paluṟu ngura nyara palula rawa mulapa nyinangi munu ngulalta ilungu, ka ngula palumpa walytjapiti maḻatja tjuṯa kuḻu ilungu ngura nyara palula nganampa panya tjamupiti. 16Kaya Jacobanya pulanya Josephanya puntu maḻakungku katingu ngura walytjakutu Tjikimalakutu munuya pulanya kuḻpi panya aṟatjangka tjunu, panya ngaṉmanytju Aipuṟamalu payamilaṟa wantingu wati Aimurkunu tjuṯangka.

17“Ka ngula mulapa tjiṉṯu ilaringu Godalu panya Aipuṟamanya ngaṉmanytju kalkuntjatjanungku ungkunytjaku manta panya Kainannga. Kaya ngura nyara Itjipitala rawa mulapa nyinara tjuṯa mulararingu, nganampa panya walytjapiti. 18Ka ngula mulapalta ngura Itjipitaku mayatja kutjupa nyinakatingu panya paluṟu Josephaku ngurpa munu iriti mulapa nyinanytjitja kulintja wiyaṯu. 19Munu paluṟu nganampa walytjapiti ngunti kuraningi munu tjananya pauntjingaṟa puḻkaṟa pakuningi. Munu panya palumpa tjaultji tjuṯa wituningi ankula tjanampa iṯi tjuṯa tjulyaṟa tjanalanguṟu waṉinytjaku uṟilta ngarira ilunytjaku.

20“Ka panya nyara palula aṟangka Mosenya iṯi ngaringu tjitji wiṟu mulapa, ka ngunytjungku palunya ngurangka kanyiningi piṟa maṉkurtu. 21Munu palulanguṟu karukutu katira uṟungka katu tjunu pitingka tjuṉa-tjuṉa tjaṯangka, ka panya mayatja Piiṟaku uṉṯaltu pitjala nyakula mantjinu uṟungka ngarinyangka munu paluṟu ngunytjuringkula kanyiṟa puḻkaṉu. 22Ka paluṟu puḻkaringkula Itjipitanya nguraṟa tjuṯaku aṟaku nintiringkula palunya tjananya puṟunypa nyinangi. Munu paluṟu watiringkula wiṟuṟa rapangku wangkapairingu, munu paluṟu pakuringkunytja wiyangku wiṟu tjuṯa rawangku palyalpai.

23“Munu palulanguṟu wati puḻkaringkula yiya nampa nyangatja 40-ringu, munu paluṟu kuliningi palumpa walytjapiti ankula nyakunytjikitjangku aṉangu panya Israelkunu tjuṯa. 24Munu ankula nyangu palumpa walytja kutju wati Itjipitanya nguraṟangku pungkunyangka munu walytja-tjiratjangku pungkula iluntanu wati panya Itjipitanya nguraṟa. 25Munu paluṟu kuliningi, ‘Tjinguṟuya nyanga palulanguṟu ngayuku walytja tjuṯangku kulilku panya Godalu kuwari ngayulawanungku tjananya wankaṟunanyi.’ Palu wiya, tjana watarku nyinara puṯu kuliningi.

26“Ka mungawinki Mosenya piṟuku anu munu nyangu Israelkunu kutjarangku pulanku pikangku pungkunyangka. Munu palula pulala nguṟurpa ngaṟala kitikitiṟa angatjunkula wangkangi, ‘Nyaaku nyupalinku walytjaṟarangkumpa punganyi? Pika wiyariwa pula!’

27“Ka wati kutjungku pikaringkunytjatjanungku Mosenya uṉṯuṉu munu wangkangu, ‘Nganalunta tjunu ngalinya mayatjangku paintjaku? 28Panya mungartjin wati Itjipitanya nguraṟa pungkula iluntanu, munun kuwari ngayunyalpi iluntankunytjikitja mukuringanyi?’ 29Ka Moselu kulinu, ‘Munta-uwa, tjinguṟuya uwankarangku ngayunya kulinu.’ Munu nyara palulanguṟu paluṟu nguḻu kumpiṟa anu manta kutjupakutu ngura ini Mitiyantakutu munu ngura nyara palula nyinara minyma kuri aḻṯira ma-nyinangi, munu katja kutjaratjararingu.

30“Munu panya ngura nyara palula yiya 40 kutjupa nyinangi rawa alatjiṯu. Ka palulanguṟu angelpa palula utiringu ilytjingka puḻi murpu panya Tjaniyala itingka, ka paluṟu nyangu puṉu wanka kampanyangka. 31Munu nyakula kulinu, ‘Awari! Nyaa nyangatja puṉu nyanga wanka tilingaṟanyi.’ Munu paluṟu ilangku nyakunytjikitja ma-ilaringkula wangka kulinu Mayatja Godalu puṉu kampanytjanguṟu wangkanyangka. 32Panya paluṟu alatji wangkangi, ‘Ngayuluṉa nyuntumpa tjamu tjuṯaku God, Aipuṟamaku Isaacaku Jacobaku tjanampa.’ Ka Moselu kuliṟa puḻkaṟa nguḻuringkula tjititingangi mununku yunpa tjutuṉu nguḻungku nyakunytja wiyakitjangku.

33“Ka panya Mayatja Godalu palula alatji wangkangu, ‘Tjinatja palanku araltjara! Nyangatja manta miḻmiḻpa nyanga nyuntu kuwari ngaṟanytjanya. 34Kulila! Ngayuluṉa nyangu ngayuku panya walytja tjuṯa kuraṟa pungkunyangka ngura panya Itjipitala, munuṉa ulanyangka kuḻu kuliṟa pitjangu tjananya wankaṟunkunytjikitja. Munuṉa kuwari nyanga nyuntunya wituṉi Itjipitalakutu ankula tjananya pakaltjingantjaku.’ Alatji Godalu wangkangu.

35“Nyangatja wati panya paluṟuṯu Mosenya panya, panya ngaṉmanytju Israelkunu kutjarangku papulaṟa wangkangi alatji, ‘Nganalunta tjunu nganaṉanya mayatjangku paintjaku?’ Palu wati panya palunya Godalu angeltawanungku puṉunguṟu wangkara wituṟa iyaṉu tjananya mayatjarira pakaltjingaṟa katinytjaku Israelkunu tjuṯa. 36Ka paluṟu witulya puḻkangku kutjupa kutjupa puḻka tjuṯa palyaningi ngura panya Itjipitala tjana nyakula kuliṟa nintiringkunytjaku. Munu panya paluṟu palumpa walytjapiti pakaltjingaṟa katingu Itjipitalanguṟu. Munu tjananya katira uṟu panya Tjitin-tjitinta wirkakatira puḻka mulapalta palyaṉu, kaya itipirira wankaringu. Munu piṟuku puḻka tjuṯa palyaṟinangi ilytjingka panya rawa para-pitjaliṟa kuḻi panya 40.

37“Nyangatja wati panya paluṟuṯu wangkangu Moselu Israelkunu tjuṯangka alatji, ‘Mayatja Godalu wati wangkatjara nyuralakutu iyalku aṉangu nyurampa walytjanguṟu, ka paluṟu ngayulu puṟunytju nyurala wangkaku.’ 38Palu Mosenya panya Israelkunu tjuṯangka tjungu alatjiṯu ilytjingka para-pitjalinangi nganampa panya walytjapiti ngka. Ka panya palunya angeltu puḻi panya Tjaniyala wangkangu, ka palula kuliṟa paluṟu tjukurpa wiṟu mulapa mantjinu munu nganaṉala tjakultjunu kuliṟa wankaṟu nyinanytjaku.

39“Palu panya nganampa tjamu tjuṯangkuya Mosenya kuliṟa wantingi alatjiṯu munuya mukuringangi maḻaku ankunytjikitja ngura panya Itjipitaku. 40Munuya Mosenya puḻi panya Tjaniyala tatiṟa ma-nyinanyangkaya palumpa panya kuṯangka tjapinu wati panya Aaronta, ‘Nyuntumpa panya maḻanypampa yaaltjiringu? Panya paluṟu nganaṉanya ngura Itjipitalanguṟu pakaltjingaṟa ngalya-katingu ngura nyangakutu. Kala puṯu kulini yaaltjiringu paluṟu. Wanyulampa nyuntu god tjuṯa palyala nganaṉanya kuranyurira katiṟinkunytjaku.’ 41Munuya nyara palula aṟa paluṟu tjana puluka kuḻunypa puṟunypa palyaṉu tjanampa god. Munuya palulanguṟu palyantjatjanungku pukuḻarira palulakutu mai kuka kuḻukuḻu ngalya-katingu palunya ungkula waḻkuntjikitjangku.

42“Palu Godalu tjananya nyakula wantingu paluṟu tjana walytjangku kililpi piṟa tjiṉṯu kuḻu pupakatira waḻkuntjaku. Ka tjukurpa panya wangkatjara tjuṯangku iriti walkatjuṟa wantinytjanya panya utiringu, panya alatjiya ngaṉmanytju nyiringka walkatjunu Godalu wangkanytja,

‘Aṉangu Israelkunu tjuṯa, kulilaya! Nyura panya ilytjingka yiya 40-aṟa para-ngaṟala kuka pungkula tiliwakantja wiyaṯu ngayulu nyakula pukuḻarinytjaku.

43Palu nyura panya god ngalypa-ngalypa ini Malikaku tiinta miḻmiḻpa katiṟinangi palunya waḻkuntjikitjangku.

Munu panya nyura puḻi kililpi puṟunypa palyantja kanyiningi god ngalypa-ngalypa ini Ripannga waḻkuntjikitjangku.

Kaṉa nyanga palulanguṟu nyuranya ngura walytjanguṟu ma-iyalku ngura kutjupa tjuṯakutu parari mulapa ngura panya Papilanta munkarakutu.’

44“Ka panyaya nganampa tjamu tjuṯangku iriti Godaku tiinta miḻmiḻpa ilytjingka katiṟinangi. Panya tiinta pala palunya Godalu Mosenya nintinu palyantjaku, kaya Moselu tjana tjukaṟurungku palyaṉu Godalu panya nintintjitja alatjiṯu. Munuya tiinta pala palula tjarpara Godanya waḻkulpai munuya kulilpai, ‘Mulapa Godanya nganaṉala tjungu nyinanyi.’ 45Ka ngula Mosenya tjana ilunyangka palumpa tjanampa katjapitingku ngapartji tiinta panya palunya kanyiningi Tjatjuwalu tjana panya nganampa tjamu ngaṉmanyitja tjuṯangku. Munuya paluṟu tjana tiinta panya palunya winkilta wirkanu ngura panya kalkuntjitjangka. Ka panya Godalu nguraṟitja tjuṯa ngura nyara palulanguṟu pakaltjingaṉu ka Tjatjuwanya tjana ngapartji nyara palula nguraṟaringu aṉangu panya Israelkunu tjuṯa. Kaya tiinta panya palunya ngura palulaṯu tjunkula kanyiningi, ka tiinta panya paluṟu nyara palula tiṯutjara ngaṟangi wati panya Davidanya tjanampa mayatjarira nyinanytjitjakutu alatjiṯu. 46Ka Godanya panya Davidaku puḻkaṟa pukuḻaripai. Ka paluṟu Godala tjapinu alatji, ‘Jacobaku God! Wanyuṉi wangka, kaṉa nyuntumpa waḻi wiṟu palyanma aṉangu tjuṯangku nyuntunya tjarpara waḻkuntjaku.’ 47Palu Davidalu puṯu tjapiningi, ka panya palumpa katjangku Tjalamantu waḻi panya palumpa palyaṉu Godaku.

48“Palu kulilaya! Godanya panya mayatja puḻka mulapa uwankarangka waintarinytja munu paluṟu waḻi watingku palyantjitjangka nyinapai wiya. Panya wangkatjarangku nyiringka iriti walkatjunu Mayatja Godalu wangkanytja nyanga alatji,

49-50‘Ngayuluṉa ilkaṟingka mayatja puḻka mulapa nyinanyi,

munuṉa uwankara kanyini, ilkaṟitja mantatja kuḻukuḻu.

Ka nyura waḻi wiṟu ngayulu tjarpara nguraṟarira nyinanytjaku puṯu alatjiṯu palyalku.

Panya ngayulu uwankara mulapa palyaṉu.

Ka ngura ngayulu nyinara pakuwiyaringkunytjaku mantangka ngaṟanytja wiya alatjiṯu.’ ”

Alatji Stephentu tjanala wangkangi Jew tjuṯaku kantjula tjuṯangka.

51Munu alatji piṟuku tjanala wangkangi, “Nyura Godala tungunpungkupai tjuṯa nyinanyi palumpa tjukurku mulamularingkupai wiya nyurampa panya walytjapiti ngaṉmanyitja tjuṯa puṟunypa. Panya tjana Kurunpa Miḻmiḻṯa tungunpungangi munu panyaya kuliṟa wantingi, palu puṟunypa nyura ngapartji tungun-tungunpaṯu nyinanyi palula kulintja wiya. 52Panya iriti nyurampa tjamu tjuṯangku Godaku wangkatjara uwankara kuraṟa pungangi munu panyaya iluntanangi tjananya. Panya wangkatjara paluṟu tjanaya ngaṉmanytju tjakultjunangi ngula kutjupa pitjanytjaku wati tjukaṟuru mulapa. Ka panya paluṟu pitjanyangka nyura ngapartji palumpa mirpaṉarira palunya iluntankunytjaku intjanungku ma-ungu. Munu panya nyura kuḻu palula tjanala tjunguringkula miri pungkupai tjuṯa nyinanyi. 53Uwa, Godalu panya tjukurpa puḻka mulapa nyurampa tjamupiti ungu, panya paluṟu angelpa iyaṉu Mosela nintintjaku, ka panya paluṟu kulintjatjanungku tjanala tjakultjunu. Ka nyura kuwari tjukurpa panya palunya kanyini nyiringka, munu nyura kuliṟa wantinyi wangaṉarangku kuliṟa palyantja wiyangku.” Alatji Stephentu tjanala wangkangi.

Stephennga Atuntja

54Kaya wati panya Jew tjuṯaku kantjula tjuṯangku paluṟu alatji wangkanyangka kuliṟa puḻkaṟa alatjiṯu palumpa mirpaṉarira tjaḻinypa patjaṉu. 55Palu wati nyara palunya Kurunpa Miḻmiḻṯu kanyiṟa witulyanangi ka paluṟu ilkaṟikutu ira-nyakula nyangu Godanya pitalytji witulya puḻka nyinanyangka, munu Jesunya kuḻu nyangu palula kampa wakungka mayatja puḻka nyinanyangka. 56Munu paluṟu nyakula wangkangu, “Awari! Nyawaya! Kuwariṉa ngayulu nyanganyi ilkaṟi aḻaringkunyangka, ka nyara Godala wakungka Watiku Katjanya mayatja puḻka nyinanyi.”

57Kaya wati panya kantjula tjuṯangku nyangatja kuliṟa puḻkaṟa alatjiṯu mirara maṟa tjananku angatjunu pinangka paluṟu wangkanyangka kulintja wiyakitjangku, munuya palulakutu wala puḻka ngalya-pakaṟa palunya witiṉu. 58Munuya uṟilkutu ilaṟa iṯarikatira aṉṯawaṉingu ngura Jerusalemala uṟilta, munuya mirpaṉtjarangku mantara tjananku katutja araltjaṟa mantangka waṉingu wati yangupala ini Saulala itingka. Munuya puḻi tjuṯa mantjiṟa Stephennga rawangku puḻkaṟa atuningi iluntankunytjikitjangku. Ka Saulalu tjanampa mantara tjuṯa ngaṟala aṯunymanangi. 59Ka tjana atunnyangka Stephentu Godala tjapiningi alatji wangkara, “Mayatja Jesu, Kurunpaṉi mantjila!” 60Munu paluṟu tultjungaṟakatira mirara wangkangu, “Mayatja! Nyanga tjananya ngayunya iluntankunyangka ngapartji pungkunytja wiyangku wantima!” Munu alatji wangkanytjatjanu ilungu.