gup2018

Romans 11

Yikahwi Bininj Nawu Israel Benkebmawahmeng Bedda Birridjalwoybukwong Christ

Romans 11:1-10

1Kunubewu ngudda nawu ngurriburrbun bu ngurriyime yimankek God benbodmekenhwong nuyeni bininj. Dja burrkyak duninjh! Israel dja Abraham wanjh mawahmawah ngardduk, dja mak kore ngarranginj bu ngabornayinjdanj kore Benjaminj nuye birrimud. 2Burrkyak, God minj munguyh benmarnemirrkborledmeninj kore nawu bininj nuye. Nungka benmarneyingkihkarremarnbom bu kunkare duninjh. Kunubewu ngudda kunu ngurrbengmidjdanj kore kabimbuyindi manbu kabiyolyolme nawu prophet Elijahkenh bu nungka bidjawan God bu kabidyikarrmekenh, kaluk bininj nawu Israel benkebmawahmeng nawu bedda birriwarnyakminj dja mak birridjaldungi nungka. 3Nawu Elijah mulewarrinj yimeng, “Ngudda nawu Yiwohrnan Rowk, naninjnanu nawu bininj wanjh nakka bindibom bindikukkurrmeng nawu ngudda ke prophets, dja warridj birribakbakkeng dja birriwarrewong manbu ngudda ke altar. Dja ngaye wanjh ngadjalkudji ngahdarrkiddi. Wanjh ngayemanwali kunubewu ngandibun bolkkime.” [1 Kings 19:10-18] 4Dja yiddok ngurriburrbun baleh kab God bimarneyimeng bu biwokmey nungka Elijah. Nungka bikangerayekwong bu yimeng, “Ngaye ngabenkarrme ngayeman ngardduk nawu 7000 bininj nawu minj birrimarneboddangimeninj bu birrimarnediwirrinj yiwarrudj nahni nabuyika god kangeyyo Baal.” [1 Kings 19:18] 5Mah, bolkkime wanjh kadjalrohrok. Bolkkime wanjh kabirridjaldi birridjalkudji yikahwi bininj nawu Israel benkebmawahmeng nawu God nuye duninjh. God nawu wernhmimkongiwern duninjh dja kunmekbekenh kunu nungka bendjarrngbom. 6Nungka wanjh bendjalmarnedjareminj bu djalburudjang, wanjh kunu bendjarrngbom. Minj benkayhmeninj bu birrimarnedurrkmirrikenh bedberre bu birrikurduyimeninj kunmak. Burrkyak. Nungka wanjh bendjalmarnedjareni, wanjh kundjalmekbekenh kunu benkayhmeng bu birriyimerranj nuye bininj.

7Adju, yiddok kuhni kunmak? Bininj nawu Israel benkebmawahmeng wanjh birriwernhyawarreni bu birridjareni bu God kabenmakwan, dja larrk, minj birrimayi! God wanjh bendjalmey yikahwi bininj nawu djareminj bu benkarrmeng. Kaluk nungka benmarnbom nawu birribuyika bu birrikangerayekminj kore nungka. 8Bu kuhni wanjh kabimbuyindi, kayime, “God benmarnbom bu yiman birribengwarrminj yerreh. Dja mak benmarnbom kunmim bedberre minj birriwernhnayi. Mak kunkanem bedberre benkanemdubbewong ba bu minj birribekkayi. Wanjh yiman bolkkime kuninjkunu kabendjalkurduyimerran.” [Isaiah 29:10] 9-10Ngurriburrbun kore David bu yiwarrudj dingihdi, bu benyolyolmi nawu birriwarre bininj. Kuhni bu kabimbuyindi bu nungka bidjawam nawu Kawohrnan Rowk, “Ngaye wanjh ngadjare yingan yibendarrkidmang kore mulil kabirridjarrkdi, yiman kayime mayh yimang bu yimarnbun kunyarl manbu yiman kayime walabbi rerrih bu djenj karrihdurrkmang. Dja mak ngadjare yibenbungkarrkbun ba bu kabirrimankan. Kuninjkunu wanjh God kakurduyime bu kunwarrekenh bedberre, bu kabenbun. Dja mak ngadjare kabirrimimburlerran ba bu minj kabirriwernhbolknan, dja mak ngadjare kabirriwernhdurrkmirri kore kunrayek duninjh bu munguyh.” [Psalm 69:22-23]

Baleh Nungan God Benmarneyingkihkarremarnbom Nawu Israel Benkebmawahmeng Nuye

Romans 11:11-15

11Mah, bu ngad karridjaldjawarren, yiddok nawu Israel benkebmawahmeng kabirridjalyo kore birrimankang, ba minj mak kabirriyawoyhdolkkan? Burrkyak duninjh, dja God yingkihkarremarnbom bedberre. Kandibekka. Bu Israel nuye bininj birriwarrewong, wanjh kunu God benngehkeng birribuyika bininj nawu minj Jews, ba bu kabenmarnbun nawu Israel nuye bininj wanjh kabirrikirndangen. 12Adju, dja njalekenh God kakurduyime? Ngurriburrbun bu kuhni. Israel nuye mawahmawah birrikurduyimi kunwarre, dja ngaleng God bendjalmarnekurduyimi kunmak duninjh bedberre birriwern birribuyika bininj nawu minj Jew. Kunmekbekenh nawu Jew birrimankani, wanjh God yiman bendjalkukenwong bedberre bininj nawu minj Jews. Wanjh kamak! Dja ngaleng, kaluk bu Israel nuye mawahmawah kabirriwoybukwon nawu Christ, wanjh kundjalmak duninjh kadberre rowk.

13-14Mah, dja bolkkime ngaye marnehmarneyime ngudberre ngudda bininj nawu minj Jews. Nawu Kawohrnan Rowk nganmarnbom apostle, dja nganmunkeweng bu marneyime ngudberre ngudda bininj nawu minj Jew ngawokmulewan ngudberre nuye kunwok. Dja mak ngahdjalburlumerrinj bu kuhnikenh ba bu ngaye ngardduk bininj ngarrimud wanjh ngabenmarnbun kabirrikirndangen ba bu kunubewu bedmanwali kabirriwoybukwon nawu Jesus Christ, ba kabenngehke bedberre. 15Kuhni nawu God kayime benburriweng nawu ngayekenh bininj. Dja kunu benmarnbom birribuyika bininj nuye kabirridabbolk kore nungka nawu kubolkwarlahkenh kabirrini rowk. Bu ngayeman ngayime bu yiman God kabendurndiwe nawu Israel nuye bininj kore nungka kabirridjarrkdi, wanjh kunukka nungka kabendjalmarnbun birribuyika bininj nawu minj Jews bu kabirriyawoyhdarrkidmen.

God Yingkihkarremarnbom Kadberre Bu Karrikukbelbmerren Rowk Kore Jesus

Romans 11:16-24

16Ngaye kab wohmarneyime ngudberre manbuyika kore ngad karrihburrbun bu kuninjkunukenh. Bu bininj kamarnbun buriddi, dja kabimarnekurrme kunyahwurd kore God, wanjh manbu buriddi rowk yerre nuye wanjh kahloddjamunmen bu nuye nawu Kawohrnan Rowk. Dja mak kunbuyika bu manbu mandedjmad kundulk makka nuye God, mak manbu mandulkyende kore maninjhmanu kundulk, wanjh makka mak God nuye warridj.

17Ngaye wanjh ngahyolyolme ngudberre bu ngudda minj Jews. Ngudda wanjh kayime mankerrngehkerrnge manbu bu manyende manbu namerrinj kore kundulk. Ngudda yiman mankolhdebuyikabeh, dja bolkkime wanjh ngurriraworrinj nawu manyendekare, dja ngurridjarrkbongun manbu mandedjmadkenh mandjalkudji. Dja bininj nawu Israel benkebmawahmeng, wanjh bedda yiman kayime manyendekarehkare manbu God yendebakkeng. Wanjh ngudda yiman ngurrbenmarnebolkmang birrimekbe bininj nawu minj birriwoybukwoyi Jesus. 18Dja ngudda nawu minj Jews, yuwn bu ngurriburlumerren bu yimankek ngurriyime ngudda ngurrimak dja ngurrbenmarneyime birribuyika nawu yiman kayime kundulk manyenyende warridj. Burrkyak, dja ngurridjalburrbu ngudda minj mandedjmad manbu kore kundulk ngarre manbu wanjh ngunkarrme bu kaddum ngurridi dja ngurridjordmen. Yuwn bu ngudda ngurriyurrhke manbu mandedjmad. Ngudda minj ngurrbenkarrme birrimekbe bininj ba kabirrini. 19Kunubewu ngudda ngurriyime, “God bakkeng manekke manbu manyende dja ngad wanjh kankurrmeng kumekbe kore kundulk ngarre ngarribelbmerrinj.” 20Wanjh woybukkih benbakkabakkeng bedberre nawu minj birriwoybukwoyi nawu Christ. Dja ngaleng ngudda wanjh ngurriwernhwoybukwon, wanjh kunmekbekenh ngudda yiman ngurridjalmalngbelbmerrinj nungka. Dja ngaleng yuwn bu ngurribalburlumerren ngudmandeleng. Dja ngaleng ngurridjalmarnekelenin nungka God. 21Ngurriburrbu bu God benbakkeyi benkukburriweyi birrimekbe bininj nawu Israel benkebmawahmeng, nawu nuyeni birriyungkih bininj. Wanjh bu ngudda minj ngurrimarrkbaworren dja minj ngurriwoybukwon, wanjh ngudda warridj ngunbalkukburriwe ngudberre.

22Mah. Wanjh bolkkime ngurriburrbu God nungka wanjh kandjalmarnedjare, dja warridj kadjalrayek kore mandjad kandjadme. Yiman bu nungka benmarnewokrayekworrinj bedberre nawu birriwokweyi dja birrimunkebawong. Kaluk nungka mimkongiwern dja ngunbidyikarrme ngudberre. Dja wardi ngurridjalnahnarrimen ngudmandeleng ba bu minj kunukka ngurrimarnemirrkborledmen kore nungka. Dja bu burrkyak, wanjh ngudda warridj ngunkukburriwe yiman kayime kayendebakke. 23Dja bu birrimekbe bininj nawu Israel benkebmawahmeng kabirriyawoyhdedjingmang bu kabirriyawoyhwoybukwon nawu Christ, wanjh kunukka God kabenyawoyhbelbme kore kundulk nuye. God wanjh dulkarrekimuk bu kuhni kakurduyime. 24Yoh. God ngaleng ngunmey ngudda nawu yiman kayime manyende ngarre kundulk kore kurralkbeh, dja ngunbelbmeng ba ngurriyimerranj manyende ngarre kundulk manbu manmak yiman kayime olive kundulk. Minj nakka ngudberre, dja wanjh nuye. Ngudda minj ngurrimrawinj kore kundulk manbu manmak bu kerrngehkenhni. Wanjh kunukka kamak duninjh bu God kabendurndiwe manyende kore kundulkkare kore birribakmeng ba bu kabirriyawoyhbelbmerren. Wanjh ngaye kunu ngabenhyolyolme birrimekbe Israel nuye bininj.

Kaluk God Kabenngehke Bininj Rowk Nawu Israel Benkebmawahmeng

Romans 11:25-32

25Ngudda nawu karridangerrinj, ngaye ngadjare bu ngudda ngurriwernhburrbun kuninjkunu rowk ba bu minj ngurriburlumerren. Dja ngadjare kab marneyime ngudberre bu kunmekbe kunwok manbu warlkkayindi. God benmarnbom yikahwi nawu Israel benkebmawahmeng bu birrikangerayekminj duninjh ba bu kaluk yerreh bininj nawu minj Jews kabirrimre rowk kore God. 26-27Wanjh kalukburrk nungka wanjh kabenngehke nawu Israel benkebmawahmeng rowk, kore kabimbuyindi, yimeng, “Nawu ngunbebke ngudberre wanjh nakka kamdolkkan kore kunred Zionbeh. Nungka wanjh kabenmarnbun bininj nawu Jacob ngunkebmawahmeng ba bu kabirrikangeborledkerren kore God nuye. Ngaye wanjh ngamarnbom mankarre ngardduk bu ngawernhwokrayekworren bu ngahkurduyime kunmak bedberre. Wanjh ngaye ngabenmarneburriwe kunwarre bedberre bu ngahbendjalmarnebengmidjdan.” [Isaiah 59:20-21; Jeremiah 31:33-34]

28Yoh, bedda nawu Israel benkebmawahmeng wanjh birridjalwidnani God nuye kunwok manmak. Wanjh kunmekbehkenh kunu bu God ngudda ngunmarnbom ngudberre ngurridabbolk kore nuye. Dja ngaleng God bolkkime kabenmarnedjare nawu Israel bininj warridj, dja bendjarrngbom warridj, kunmekbekenh kunu bu nungka bendjalmarnedjareni bu kunkare nawu mawahmawah bedberre nawu Israel. 29Yoh, ngudda bininj nawu minj Jews, wanjh ngurriburrbu kuhni. Bu God yimeng nungka kakurduyime kunwern kunmakmak, dja minj kamayaliborledme. Dja mak bu kabenkahyme bininj kuhni wanjh nungan God kadjalkurduyime bu kadjalkurduyimerran rowk. Nungka minj kamayaliborledme bu kunmekbekenh. 30-31Ngudda korroko ngurriwokweyi minj ngurriwokmarrkmayi kore God yiman kayime mak bininj nawu Jews birriwokburriweyi yerreh. Wanjh kunmekbe kunu nungka benbawong dja mak ngunkongibun ngudberre nawu minj Jew. God kuninjkunu kurduyimeng ba bu bedda kabirriburrburren bu birriwarre bininj, dja wanjh kabirriborledkerren kore God ba bu kabendjalwernhkongibun bedmanwali. 32Kaluk birriwarlahkenh bininj rowk kabirridjalwokburriwe God. Nungka wanjh kadjare kabenkongibun bedberre rowk. Wanjh kunmekbekenh kunu kabenbongkarrme ba bu kabirriburrbun kunwarre bedberre.

Bu Ngad Karridjalburlume God

Romans 11:33-36

33Mah wanjh, baleh karriyime? God nungka namakkaykenh duninjh. Nungka kaburrbun yehyeng rowk. Nungka kahkarrme kunmayali bu kunmakkaykenh duninjh. Dja ngad kunu djal bininjwi, kaluk minj njale karriburrkburrkbekkan kore nungka kaburrbun bu nungka kandjadme djal kamak kore ngad bininj. Nungka wanjh kebrokbuyika duninjh dja mak kebrokkudji, dja minj nangale kaburrbun kore nungka kahre. 34-35Kunmekbeh bimbuyindanj nuye, kahyime, “Nangale kab kaburrbun kore God nuye kunmayali? Nangale kab nanu kabimayaliwon nuye bu kabibengdayhke nawu God? Nangale nanu kabiwon God nawu namak bu kabimarnbun kabimarnekarremulewan nuye?” [Isaiah 40:13, Job 41:11]

36Minj nangale bininj kabimarnekurduyime kore God, dja nungan nuye rowk nawu njalehnjale. Nungka wanjh yehyeng marnbom rowk. Nungka kanwon kadberre nawu njalehnjale, dja mak yehyeng rowk wanjh djal nungan nuye. Ngad kunu bininj wanjh nakka nanu karridjalburluburlumen nungka bu munguyh munguyh. Amen.