gup2018

Luke 22

Judas Kodjdukmeng Kabikukweykan Jesus

Luke 22:1-6

(Matthew 26:1-5,14-16; Mark 14:1-2,10-11; John 11:45-53)

1Kaluk bu darnkih kumhrey ngarre mulil mandulmuk kandidjdjawa manbu minj kakarrme mannguklurlmikenh. Kaluk manmekbe mulil bu birriburrbuni bu korroko God bendarrkidbawong nawu mawahmawah bedberre. 2Wanjh nawu birrikihkimuk priest dja bininj nawu bindibukkani mankarre, birrikarreyawani baleh birrikurduyimeninj birribuyi Jesus, dja med, bindikengemi bininj nawu birriwern birrimirnderri. 3Wanjh nawu Satan bimarnengimeng Judas nawu mak ngeyyoy Iscariot, nawu nungka dorrenghni Jesus nuyeni twelve bininj. 4Kaluk nungka Judas wam kore birrikihkimuk priest, dja bininj nawu birriwohrnani bedberre djamun nawu birribolknahnani kore Temple. Bedda dja nungka birriwokdanj bu baleh kurduyimeninj bikukweykayi Jesus kore bedda. 5Bedda birriwarnmakminj, dja birriberrebbom kabirriwon kunwardde. 6Wanjh Judas kodjdukmeng dja yawani bu baleh kab bolkyimeninj bibalkukweykayi Jesus benwoyi manmolk, ba bininj nawu birrimirndewern minj birriburrbuyi.

Jesus Benbenemunkeweng Kabenemarnbun Mulil Manbu Bendarrkidbawongkenh

Luke 22:7-13

(Matthew 26:17-25; Mark 14:12-21; John 13:21-30)

7Kaluk wanjh kumwam kunbarnangarre ngarre mandulmuk kandidjdjawa, bu mankarre yoy birribuyi lamb dorrengh ngarre bu birriburrbuni bu kunkare God bendarrkidbawong nawu mawahmawah bedberre. 8Wanjh Jesus benbenemunkeweng Peter dja John, benbenemarneyimeng, “Nguneray, nguneyingkihmarnbu manbu mulil ngarre Bendarrkidbawongkenh ba karringun.” 9Bedda benemarneyimeng, “Baleh kunu yidjare nganeyingkihmarnbun?” 10Nungka benbenemarneyimeng, “Kandibekka, benbenemarneyime, bu ngunebalre ngunebalngimen kumekbe kubolkkimuk Jerusalem, kumekbe ngurrimirrknarren bininj nawu kahbongorrkan kukku dorrengh budjdjurlung, ngunebalmunkekadju kore kururrk kangimen. 11Ngunemarneyimen nawu nuye kunrurrk, ‘Nawu nganbukkabukkan ngudberre kayime, “Baleh kunu kunrurrk ngaye dja bininj ngardduk nawu ngabenhbukkabukkan ngarringun mulil manbu Bendarrkidbawongkenh?” ’ 12Nungka ngunbenerurrkbukkan kunkimuk kaddum kore kayingkihyo yehyeng ngarre mulil, kumekbe nguneyingkihmarnbu mulil.” 13Wanjh bedda benewam benengalkeng rowk bu Jesus benbenemarneyimeng berrewoneng. Wanjh bedda beneyingkihmarnbom mulil manbu Bendarrkidbawongkenh.

Jesus Dja Bininj Nuye Birridjarrknguneng Mulil

Luke 22:14-23

(Matthew 26:26-30; Mark 14:22-26; 1 Corinthians 11:23-25)

14Wanjh bu kumwam ngarre mulil kabirringun, Jesus dja bininj nuye nawu apostle bedda dorrengh birridjarrkyerrkang birrineyhneykendi. 15Nungka benmarneyimeng, “Ngaye ngadjareni bulkkidj duninjh bu bolkkime karridjarrkngun manih mulil manbu bendarrkidbawongkenh nguddah dorrengh. Karringun werrk, rerre wanjh ngawelengdjakbekkan. 16Dja ngayime ngudberre, ngaye mak minj rerre ngayawoyhngun manih manbu mulil, dja kaluk yerrekah bu mankarre kamarnbuyindan kore God kadjalwohrnan rowk, wanjh kunmekbe kabolkyime ngayawoyhngun dja mahni mulil warridj kamarnbuyindan.”

17Kaluk Jesus mey banikkin, bimanjbom Kornkumo, wanjh welengyimeng, “Ngurrima, ngurribolarlmihlarlmirra, 18dja ngayime ngudberre, ngaye minj mak ngayawoyhbongun manih manme mankalkkid kore manrakelbeh, kaluk yerrekah ngabongun bu kamre bu kamarnbuyindan bu God kadjalwohrnan rowk.” 19Dja nungka lodmey kandidjdjawa, bimanjbom God, welengbakkeng, benwong, wokkihyimeng, “Mahni yiman ngardduk kunburrk bu ngaburrkweykarren ngudberre, wanjh kuhni ngurringu munguyh ba kandiburrbun.” 20Kunmekbe kunkudjiwi kurduyimeng, mey banikkin benwong bu birriyakwong manme, yimeng, “Nahni banikkin kayolyolme bu Ngabbard God wokkurrmerrinj kunwok kunkerrnge ngunberrebbun, dja kawokrayekwon kunkurlba dorrengh ngardduk bu kayakburren ngudberre. 21Dja kandibekka, marneyime ngudberre, nawu ngankukweykan nanu wanjh nungka dorrengh bolkkime nganedjarrkngun manme kondah kore karrihneykendi. 22Dja bonj, ngaye nawu Bininj Duninjh ngarrowen bu Ngabbard yingkihdjedjenkurrmeng. Dja kunrayek duninjh kambebme nuye nawu ngankukweykan.” 23Wanjh bedmandeleng birrihdjawarreni, bu nangale kab nanu nawu kaluk kunmekbe kakurduyime kabikukweykan.

Jesus Nuye Bininj Birridangwerreni Bu Birridjawarrinj Nangale Kabenmarnekukdokme

Luke 22:24-30

24Wanjh bedda birridedjingmey birridangwerreni birridjawarreni bu nangale mak kore bedda bininj kabirriyime kabenmarnekukdokme nawu birribuyika. 25Wanjh Jesus benmarneyimeng, yimeng, “Kings nawu kabirriwohrnan bedberre bininj nawu minj Jews, bedda wanjh kabirrimarnburren birrikihkimuk, kabindikelehme bininj bedberre, dja nawu kabirriwohrnan bedberre kabirridjare bininj kabindiburlume, kabirriyime bu bedda kamak rowk kabindinahnan. 26Dja ngudda yuwn yiman kunmekbe ngurrikurduyime. Dja kuhni ngurrikurduyimen kunbuyika. Ngurrikurrme nawu nayahwurd duninjh ngudberre bu kakukdokme, dja nawu kawohrnan ngudberre, wanjh nungan yimerra yiman ngunmarnedurrkmirri ngudberre. 27Dja bu ngudda ngurrbenbenenan bininj bokenh, nakudji kani kangun dja nabuyika kabimarnedurrkmirri kabiwon manme. Yiddok minj ngurriyime bu nawu kani kangun nungka wanjh kabimarnekukdokme nabuyika? Yoh wanjh kunmekbe ngurriyime, dja ngaye wanjh ngamwam karridjarrkraworren, dja ngaye yiman nawu marnedurrkmirri ngudberre.”

28“Ngudda wanjh minj kandibawoyi dja karrihdjarrkrey bu bininj nganhdjurrkkani dja nganhrohrokmi, 29wanjh bu Ngabbard ngayekenh ngankurrmeng ngaye bu ngawohrnan, wanjh ngayemanwali kurrme ngudberre bu ngurriwohrnawohrnan, 30ba ngudda kaluk karridjarrkngun dja karridjarrkbongun kore ngaye ngawohrnan rowk. Kaluk mak ngurriyerrkan ngurrini kubolkkuken ngurriwohrnankenh dja ngurrbendjadme nawu twelve birrimirndebubuyika nawu ngurridjarrkyime Mawah Israel.”

Jesus Biyingkihbengdayhkeng Simon Bu Kabimarneyakwarren

Luke 22:31-34

(Matthew 26:31-35; Mark 14:27-31; John 13:36-38)

31Jesus yimeng, “Simon, Simon, kanbekka marneyime, nawu Satan ngundjanwohmeng ngudberre, ba ngunrohrokme ngudberre yiman rerrih bu bininj kamimkarrhkarrhme manmim manbu wheat. 32Dja ngaye ngahdi yiwarrudj ngudda ke, ngahdjaldjawan Ngabbard God ba minj yiwarnyakmen kore kanwoybukwon, dja kaluk bu yiyawoyhborledme kore ngaye, wanjh yibenkangerayekwon nawu ngurrihdangerrinj.” 33Wanjh Peter bimarneyimeng, yimeng, “Ngudda nawu Yiwohrnan, ngaye bonj nganjilngbekkarrinj bu ngarrdjaldjarrkre madjamku kandidjarrkdangbalhme kore prison, dja mak kandidjarrkbun ngarrdjarrkdowen.” 34Jesus yimeng, “Ngayime ke Peter, minj nakudji rooster kabangmekayhme bu bolkkime kuninjkunu kumunun, dja ngudda yiyakwarren ngardduk werrk, wanjh danjbikkah kanwaralkukwakwan.”

Jesus Benbengdayhkeng Bu Kabirriyingkihmarnburren Kunyidkenh

Luke 22:35-38

35Dja Jesus benmarneyimeng, “Bu ngaye munkeweng ngudberre bu korroko, ngudda minj ngurrikayi nawu kunwarddekenh ngurrikukdahkendong, dja minj mak ngurrikayi baladji, dja minj ngurrikayi nabuyika nawu ngurridengedjongburrenkenh. Adju, yiddok yehyeng ngurriwohyawarreni?” Wanjh bedda birriyimeng, “Burrkyak. Minj njale ngarriyawarrimeninj.” 36Dja nungka benmarneyimeng, “Kunu bonj, dja wanjh bolkkime, bu ngurrikarrme kunwarddekenh ngurrikukdahkendong wanjh ngurrika, dja warridj baladji. Dja nawu minj kakarrme mandjawak, weyka kunmadj nawu kaddum kadjongburren dja mandjawak mak. 37Dja ngayime ngudberre bu kawokbimdi kore God nuye kunwok, bu yimeng, ‘Dja bininj birriyimeng bu nungka warridj nawarre, yiman bedda nawu birriwarre kabirribakke mankarre God nuye.’ [Isaiah 53:12] Wanjh kunmekbe kunwok kamdjalmarnbuyinda kore ngaye, dja mak kunwok rowk nawu ngaye nganyingkihmulewani, ngokko darnkih kawoybukkendan rowk.” 38Wanjh Jesus nuye disciples birriyimeng, “Yina, nawu Yiwohrnan, nanih mandjawak bokenh.” Dja nungka benmarneyimeng, “Bonj.”

Jesus Wam Danginj Yiwarrudj Kore Mandulum Kabolkngeyyo, “Karrulkmirnderri Manbu Olives.”

Luke 22:39-46

(Matthew 26:36-46; Mark 14:32-42)

39Wanjh Jesus bebmeng bolkbawong Jerusalem dja wam yiman berrebboyen yimihyimi kore kawarddengeyyo Olives, dja disciples nuye wanjh birrikadjungi. 40Dja bu birribolkmey Jesus benmarneyimeng, “Ngurridin yiwarrudj ba minj Namarnde ngundjurrkkan.” 41Wanjh Jesus benwohbawong balwam djarrehwurd, barddurrukkurlhdanj dja dingihdi yiwarrudj, yimeng, 42“Ngabba, ngawarnyak duninjh bu ngadjakbekkan kunkimuk, yiman kayime ngabongun kore manbu kunyidkenh banikkin, dja bu ngudda yidjaremen wanjh yimang nahni banikkin nawu kanwong. Kunu wanjh bonj, yuwn kakurduyimerran bu ngaye ngahdjare, dja kurduyimerra bu yingan yidjare.” 43Wanjh bimarnebebmeng angel nawu kore heavenbeh dja bidjalkangerayekwong. 44Jesus wanjh kangewarreminj duninjh, kunu wanjh wernkih duninjh danginj yiwarrudj, wanjh kurrngirnkimukminj yimerranj yiman kunkurlba rerrih bu djeledjelhmi kore kurorre.

45Wanjh bu yakwong yiwarrudj nungka dolkkang benyikang nawu disciples, dja benngalkeng birrihkeyoy bu kunnjilngwarre benngudjwarrewong. 46Dja nungka benmarneyimeng, “Njale ngurrihkeyo? Ngurridolkka dja ngurridin yiwarrudj, marndi Namarnde ngundjurrkkan.”

Djamun Nawu Templebeh Birriberlmey Jesus

Luke 22:47-53

(Matthew 26:47-56; Mark 14:43-50; John 18:3-11)

47Bu Jesus nungka balhwokdi wanjh birrimirndewern bininj birrimbebmerrinj, dja nawu ngeyyoy Judas nawu nungka dorrenghni nawu twelve bininj nuyeni Jesus, nungka wanjh dokmidokmi bedberre. Wanjh Judas bimyikang Jesus kabibunjhmangkenh. 48Dja Jesus bimarneyimeng, yimeng, “Judas, yiddok woybukkih ngudda kanbunjhmang ba bu kankukweykan ngaye nawu Bininj Duninjh?”

49Wanjh bu bininj nawu Jesus birrikadjungi birrinang baleh kaluk kakurduyimerran, wanjh birrimarneyimeng Jesus, birriyimeng, “Ngudda nawu Yiwohrnan, yiddok yidjare ngarrbendulubun mandjawak dorrengh?” 50Dja wanjh nakudji bikanemdjobkeng kunkanemkun nuye nakudji bininj nawu bihmarnedurrkmirri bininj nawu kabenmarnewohrnan priests. 51Dja Jesus yimeng, “Bonj, ngurribawo!” Wanjh bikanemkarrmeng bikanemmarnbom.

52Wanjh Jesus benmarneyimeng nawu birrikihkimuk priests, dja bininj nawu birriwohrnani bedberre djamun ngalengngarre templekenh, dja mak nawu dabborrabbolk nawu birrimdjarrkwam kabirrimang. Wanjh yimeng bedberre, “Yiddok nguddanu ngurrimwam ngurrimkang mandjawak dja kundulk dorrengh bu ngaye kandimang, yiman bu ngaye ngabenhbengbuyikahmi birriwarlahken bininj ba kabirrikarrebakke ngudberre mankarre? 53Ngurriburrbun ngaye karrihdjarrkni kunbarnangarrabubuyika munguyh kore temple kuberrkkah, dja ngudda minj kumekbe kandimayi. Dja wanjh bonj, bolkkime wanjh ngudberre bu kuhni ngurrikurduyime, kore kumunun wanjh kakimukmen dja yiman kanmarnewohrnan.”

Peter Bimarneyakwarrinj Jesus

Luke 22:54-62

(Matthew 26:57-58,69-75; Mark 14:53-54,66-72; John 18:12-18,25-27)

54Wanjh bedda birrimey Jesus dja birrikang birringimowong kore kunrurrk nuye nawu kabenmarnewohrnan priests. Peter bibalhmunkebuni Jesus djarrehbeh. 55Wanjh yikahwi bininj kunak birriworrhmeng kubulkayh kuberrkkah kore bininj birribalhngimi, wanjh birridjarrkyerrkang, dja Peter yerrkang kore bedda birrihni.

56Kaluk ngalkudji ngalyawk ngalbu bininj bihmarnedurrkmirri, wanjh binang Peter bu ni kore kunak bikukwolkani, wanjh ngaleng bidjalkuknani dja yimeng, “Nanih nawu bininj nungka warridj Jesus birrihdjarrkrey.” 57Dja nungka yakwarrinj, yimeng, “Ngudda ngalbu daluk, ngakukwakwan namekbe bininj.” 58Kaluk wurd nabuyika binang dja yimeng, “Ngudda warridj nanu nawu ngurrihraworreni.” Dja Peter yimeng, “Ngudda minj yiyime, dja ngaye ngawid!” 59Kaluk yerrekah bu darnkih one hour, nabuyikawali bidjalrayekwong, yimeng, “Woybukkih wanjh nanih nawu bininj nungka warridj Jesus birrihdjarrkrey, dja nungka wanjh nakang Galileebeh.” 60Dja Peter yimeng, “Ngudda yuwn bu yiyime, dja ngaye ngawakwan bu baleh ngudda yihyolyolme!” Wanjh kundjalburrikudji rerrih bu nungka balhwokdi wanjh rooster kayhmeng.

61Dja Jesus nawu Kawohrnan borledmeng wanjh djurrmud binang Peter. Wanjh Peter burrbom kunwok nuye nungka nawu Kawohrnan bu bimarneyimeng, “Bu minj kabangmekayhme rooster bu bolkkime kuninjkunu kumunun, wanjh ngudda werrk yiyakwarren ngardduk danjbikkah.” 62Wanjh Peter bebmeng kuberrk dja wernhkuknalkbom duninjh.

Djamun Birridjekmiwoni Jesus Dja Birriwidjbihkeyi

Luke 22:63-65

(Matthew 26:67-68; Mark 14:65)

63Wanjh bininj nawu birrimey birrihkarrmi Jesus, wanjh birridjekmiwoni, birriwidjbihkeyi, 64dja warridj birrimimdukkang burudjang dja birridjawam, birrimarneyimeng, “Mah yimulewa yiman prophet duninjh ngadberre, dja kanmarneyimen nangale ngunbom?” 65Dja mak kunbubuyika kunwern kunwok kunwarre birrimarneyimi bu birrimarnbuyinj yemengalmeninj.

Nawu Birriwohrnawohrnani Birridjadmeng Jesus

Luke 22:66-71

(Matthew 26:59-66; Mark 14:55-64; John 18:19-24)

66Kaluk bu kukabel wanjh nawu dabborrabbolk bedberre bininj nawu Israel benkebmawahmeng, kaluk birrikihkimuk priest dja mak bininj nawu birribukkabukkani mankarre, bedda wanjh birridjarrkmirndemornnamerrinj. Wanjh djamun bedda birrikang Jesus kore kumirrk bedberre nawu council bininj. 67Wanjh birridjawani Jesus bu birriyimeng, “Bu ngudda wanjh nungka nawu Christ nawu God kanberrebbom wanjh kanmarneyimen ngadberre.” Dja Jesus benmarneyimeng, “Bu ngaye marneyime ngudberre, ngudda minj kandiwoybukwon. 68Dja bu ngaye djawayi ngudberre, ngudda minj kandiwokmang bu kandimulewayi. 69Dja ngaleng bu bolkkime ngarredjingmang bu munguyh ngaye nawu Bininj Duninjh ngayerrkan kore kubolkkuken kukun nuye God nawu Dulkarrekimuk Duninjh.” 70Wanjh bedda nawu birriwern rowk birriyimeng, “Wanjh yiddok ngudda kaluk Beywurd nuye God?” Wanjh nungka benmarneyimeng, “Yoh. Nguddabu kunmekbe ngurrihyime!” 71Wanjh bedda birriyimerreni, “Minj nangale mak karridjare kamre kabiyolyolme. Dja ngadman karribekkang bu nungan naweleng yimeng.”