gup2018

Matthew 21

Bininj Birriburlumeng Jesus Bu Ngimeng Kore Jerusalem.

Matthew 21:1-11

(Mark 11:1-11; Luke 19:28-38; John 12:12-19)

1Bu Jesus dja nawu benbukkabukkani nuye birrihbebmi darnkih kore Jerusalem, bedda wanjh birriwohdanginj kore kunred Bethphage kaluk kore kurrulum kabolkngeyyo Olives. Wanjh kumekbebeh Jesus benbenemunkeweng benebokenh nawu benbenebukkabukkani nuye. 2Dja benbenemarneyimeng, “Nguneray kore kurrurrkwern, dja bu ngunengimen, kumekbe ngurrbenbenengalke donkey bokenh, kaluk ngalbadjan dja yaw kore kabenehdukkayindi. Wanjh ngurrbenbeneyerrkkemen dja ngurrbenbenemka kore ngaye. 3Dja bu nangale ngundjawan ngurrewoneng bu njalekenh ngurrbenbenehkan nawu donkeys, wanjh nguneyimen bu nawu kawohrnan kadjare berrewoneng, kaluk nungka ngunyimunkewe werrkwerrk.”

4Kuhni kurduyimerranj ba bu kore God wokkurrmerrinj makka wanjh woybukkenhdanj bu kore prophet yimeng, 5“Ngurrbenmarnemulewa bininj nawu kabirrihni kunbolk Zion, ‘Ngurrina! Nahni king nawu kawohrnan ngudberre kamhre ngunhyikan ngudberre. Kaluk nungka minj nabang, dja kamhmorneni kore donkey, nawu mayh yaw.’ ” [Zechariah 9:9]

6Wanjh nawu benbenebukkabukkani benewam benekurduyimi kore Jesus benbenemarneyimeng. 7Benekang donkey dja mak yaw ngalengngarre, dja benebarrkbom kunmadjwi bedberre, dja Jesus mornedanginj. 8Kaluk birridjalmirndewern bininj birriyerrkkerrinj kunmadj nakuyeng bedberre dja birrikurrmi kore manbolh. Birribuyika wanjh birridulkdadjkeng manyende dja birrikurrmeng birribolkbarrkbom manbu manbolh. 9Birridjalwern wanjh birrimarnedokmi, dja yikahwi birrimirndewam birrimunkekadjungi, wanjh birrikayhmirey, bu birriyimi, “Mah, karriyime Hosanna nuye nahni nawu Beywurd nuye David! Nahni nawu kamhre kore kunngey nuye nawu Kawohrnan Rowk, wanjh nakka God bidjalkurduyime kunmak rowk! Karriyimen Hosanna God nuye nawu kaddum kahni!” [Psalm 118:26]

10Bu Jesus ngimeng kore Jerusalem, wanjh bininj rowk nawu birrihni birrikangebarrhmeng dja birridjawarreni, “Nangale nakka bininj?” 11Dja birriwern bindiwokmangi bu birriyimi, “Nahni wanjh Jesus, nawu prophet nakang Nazareth kore kubolkkimuk Galilee.”

Jesus Benburriweng Yikahwi Bininj Kore Templebeh.

Matthew 21:12-17

(Mark 11:15-19; Luke 19:45-48; John 2:13-22)

12Wanjh Jesus djalwohngimeng kore Temple kuberrkkah, dja benburriweng bininj nawu birriweykani dja birribayahmi kumekbe. Nungka wanjh benmarnewayhkeng manbalabala bedberre bininj nawu money birriweykani, dja mak bininj nawu birriweykani dorddorok mayh. 13Nungka yimeng, “Kabimbuyindi kore kayime, ‘Ngaye kunrurrk ngardduk, makka kunrurrk yiwarrudjkenh,’ dja ngudda ngaleng ngurrimarnbom yiman kunwardderurrk kore ngudda nawu ngurrihdjirdmahdjirdmang ngurrihni.” [Isaiah 56:7; Jeremiah 7:11]

14Wanjh birriwern bininj nawu birrimimbunje, dja mak nawu birribirlni, wanjh birriwam kore Jesus bu dingihdi kore Temple, dja Jesus benmarnbuni rowk. 15Dja nawu birrikihkimuk priests dja nawu bindibukkabukkani mankarre bedberre birrikurdunani kunmak rowk kore Jesus kurduyimi, dja mak bindibekkang kore wurdwurd birrikayhmi kore Temple, dja birriyimi, “Hosanna nuye Beywurd nuye David!”. Wanjh bedda birriyiddungi. 16Birridjawam Jesus, birriyimeng, “Yiddok ngudda yibenbekkan nahni wurdwurd bu ngundimulewan ngudda?” Wanjh Jesus benwokmey yimeng, “Yoh. Dja yiddok minj ngurribimngeybuyi kore kabimbuyindi, kayime, ‘Ngudda God yibenmarnbun wurdwurd bu ngundidjalburluburlume.’ ” [Psalm 8:2] 17Wanjh Jesus benbawong, bolkbawong Jerusalem dja wam kore kubolkyahwurd Bethany, dja yonginj kunkakkuyeng kumekbe.

Jesus Dulkwarrewong Manbu Fig Kundulk.

21:18-22

(Mark 11:12-14,20-24)

18Bu malaywibuyikani, bu dungbebmi, wanjh Jesus yawoyhdurndeyi kore Jerusalem. Nungka wanjh marrwedoweni. 19Wohrnang wanjh nang manbu fig kundulk darnkih kore manbolh. Wanjh darnhwam, dja burrkyak, minj karrmeninj manme manbu figs, dja djal kunmalaworrwi djahdjaldi. Wanjh Jesus yimeng, “Ngayime bu minj yiyawoyhkarrme manme kamkukbarndangen munguyh.” Wanjh kundjalburrikudji mahni kundulk wanjh dulkdoweng, darlehminj rowk. 20Dja bu nawu benbukkabukkani birrinang kore kurduyimerranj, wanjh birrikangebarrhmeng, dja birridjawam Jesus, “Djal werrkwerrkni duninjh kundulk dulkdarlehminj, dja nuk baleh yikurduyimeng?” 21Jesus benwokmey, yimeng, “Ngaye marneyime djal kunwoybuk duninjh, ngudda bu kandiwernhwoybukwon, dja minj ngurrikewkme, ngudda warridj ngurrikurduyime kundulkarre dorrengh, yiman ngaye ngamarneyimeng mahni kundulk. Ngudda warridj ngurrimarneyime maninjmanu mandulmuk mankimuk, ‘Mah! Yiray, yikukburriwerrimen kore kurrula!’ Dja kakurduyimerran ngudberre. 22Bu kandiwoybukwon, wanjh ngurridjalmang njalehnjale kore ngurridjawadjawan kore ngurridi yiwarrudj.” Kuhni wanjh Jesus benmarneyimeng.

Balehbeh Jesus Kundulkarre?

Matthew 21:23-27

(Mark 11:27-33; Luke 20:1-8)

23Kaluk bu nungka Jesus benbukkabukkani bininj kore kunrurrk manbu temple, wanjh nawu birrikihkimuk priest dja mak dabborrabbolk birrikihkimuk, wanjh birrimarnebebmeng. Dja birridjawayhmeng Jesus, “Ngudda kanmarneyimen ngadberre balehbeh ngudda yiwohrnan bu kuhni yarrkka yihkurduyime, dja nangale ngunmarnbom bu kuhni yihwohrnan?” 24Wanjh Jesus benwokmey, yimeng, “Ngaye mak wohdjawan ngudberre bu kundjalkudji, kaluk bu kandimarneyimen, wanjh ngaye mak marneyime kore ngudda kandidjawan. 25Bu John benkukdjuhkeyi, yiddok ngurriyime nungka nuye kaddumbeh dja nuk ngurriyime bininjbeh?” Wanjh bedman birrihdjawarreni, birriyimerrinj, “Bu karriyime, heavenbeh, wanjh kunu nungka kayime, ‘Wanjh njalekenh ngudda minj ngurriwoybukwoyi?’ 26Dja bu karriyime, ‘Bininjbeh’, wanjh kunu karrikele, bu birriwern rowk ngad bininj nawu Israel kankebmawahmeng, dja bedda kabirriyime bu woybukkih John nakka wanjh prophetni.” 27Wanjh kunu birriwokmey Jesus, birriyimeng, “Ngad ngarriwakwan bu balehbeh John benhkukdjuhkeyi.” Wanjh Jesus yimeng bedberre, “Wanjh ngaye minj mak marneyime ngudberre bu balehbeh ngaye ngawohrnan bu kuhni yarrkka ngahkurduyime.”

Jesus Bendjawam Nangale Kabiwokmarrkmang God Bu Woybukkih?

Matthew 21:28-32

28Jesus yolyolmeng bedberre. Yimeng, “Mah, kandibekka dja kandimarneyime kore baleh ngurriyime. Nakudji bininj benbenebornang bininj bokenh. Wanjh kunkudjikenh bimarneyimeng nawu nawernwarre, yimeng, ‘Korlonj, yiray kanmarnedurrkmirri kore vineyard bolkkime’. 29Nahni beywurd nuye yimeng, ‘Ngawarnyak!’ Kaluk yerrekah, wanjh mayaliborledmeng, dja wam durrkmirri. 30Dja nawu kornkumo wam bidjawam nawu nawalawalak bu nungka kahdurrkmirri, dja nahni beywurd yimeng, ‘Mah, Ngabba. Wanjh ngare.’ Dja med, nungka minj rawinj bu durrkmirrangimeninj.” 31Wanjh Jesus bendjawam, “Nangale bininj biwokmarrkmey kornkumo benewoneng?” Wanjh birriyimeng, “Nawu nawernwarre.” Wanjh Jesus benbengdayhkeng, yimeng, “Woybukkih marneyime ngudberre. Bininj nawu tax kabirrikukmang, dja birridjalwarre daluk, wanjh bedda kabirringime werrk kore God kawohrnan, dja ngudda wanjh yerre. 32Bu kuninjkunukenh, John bebmeng ngudberre dja ngunbukkang kunmakkenh, dja ngurridjalwokweng nuye. Dja nawu birriwarre bininj dja daluk birriwoybukwong John. Ngudda ngurrbennang warridj, dja minj ngaleng ngurrimayaliborledmeninj kore kunwarrekenh bu ngurriwoybukwoyi.” Kuhni bu Jesus benmarneyimeng.

Jesus Yolyolmerrinj Kore Manbu Parable

Matthew 21:33-46

(Mark 12:1-12; Luke 20:9-19)

33Wanjh Jesus yimeng, “Kandibekka, dja ngaye ngayolyolme manih manbuyika parable manbu kunwarlkkaykenh kunwok. Nakudji bininj nawu karrmi kunbolk, wanjh dudji manrakel manwern kore kabbal nuye, dja marnbom fence mankimuk, bolkkaruy kudjorlok kore bininj birrimelmi manbu grapes, dja mak marnbom kunrurrk kunkuyeng ba bininj kabarndi kabolknahnan kaddumbeh. Bonj. Wanjh benkurrmeng bininj bu birrimarnedurrkmirri kore birribolknahnani nuye ba bu birrikarremulewayi. Wanjh nungka wam kubolkbuyika, kaluk kunkuyeng bu ningihni. 34Kaluk bu darnkih ngarre manme kadjolengmen, wanjh namekbe bininj benmunkeweng birridanjbik nawu birrimarnedurrkmirri, ba birrimayi manme mandjoleng manbu manrakelbeh. 35Dja bedda nawu birribolknahnani wanjh bindidarrkidmey. Nakudji birriwidjbihkeng, nabuyika wanjh birribom doweng, dja nawu nabadbuyika birridongi kunwarddewi. 36Wanjh nawu wohrnawohrnani benmunkeweng birribuyika bininj nuye ba bu birrimoyhmayi manbu mandjoleng, dja birriwern. Dja bonj, birriwarre bininj wanjh bindibom bedda warridj.

37Bonj. Kaluk yerreh duninjh, wanjh nawu wohrnawohrnani bimunkeweng nuye beywurd nuye. Nungka burrbuni bu yimerrinj, ‘Woybukkih, bedda birriwarre bininj wanjh kabirriwokmarrkmang ngaye ngardduk beywurd duninjh.’ 38Dja birrimekbe bininj nawu birrihmarnenahnani kabbal bu birrinang nawu beywurd, wanjh kunu birrihdjawarreni, kaluk birriyimeng, ‘Nanih nawu wanjh beywurd, kaluk kamang maninjmanu kabbal bu nuye kornkumo karrowen. Wardi karribu ba ngadman karrimang nawu nuyeniwirrinj.’ 39Wanjh bedda birridarrkidmey, birrikukburriweng kuberrkkah kore manrakel kahdudjihdudjindi, wanjh kumekbe birribom birrikukkurrmeng. 40Kaluk baleh kabenmarnekurduyime nahni nawu nuye kabbal bu kabenmarnebebme?”

41Wanjh nawu birribekkani Jesus birriyimeng, “Nungka kabenbularrbun rowk nawu birriwarre duninjh bininj. Dja mak birribuyika kabenwon manmekbe kabbal kore manrakel kahdudjindi ba kabirriwon mandjoleng bu kadjolengmarnburren.”

42Wanjh Jesus yimeng, “Bolkkime wanjh kunbuyika marneyime bu ngayolyolmerren. Yiddok ngurribimnayi kunwok kore kawokbimbuyindi kore God nuye kunwok bu kayime, ‘Yikahwi bininj birrirurrkmarnbuni, birriwarreweng mankudji manbu kunwarddekimuk, wanjh mandjalmekbe manbu kaluk yimerranj bu manwernhkuken kawernhdokme dja birrikurrmeng kore kaddum kururrk. Nawu Kawohrnan rowk kuhni kurduyimeng, dja karridjalburlume nuye bu karrikurdunang.’ [Psalm 118:22-23]. 43Mah, dja marneyime ngudberre, bu kunmekbekenh wanjh God kabenbawon birribuyika bininj ba bu kabirrimngimen kore nungka kawohrnan rowk. Ngudda bonj, minj ngurriyawoyhbolkkarrme. Nungka kabenwon bininj nawu kabirribolkmarnbun ba kadjolengmen. 44Dja maninjmanu kunwardde ngayolyolmeng, wanjh bininj nawu kabirrimankan kore manmekbe kunwardde, wanjh kabenkukdjalkdjalkmang, dja bu kunwardde ngalengman kamankan bininj kabenngerrehme, wanjh kabenkukdjubulhme duninjh.” Kuhni Jesus benmarneyimeng.

45Dja bu kuhni birribekkang bininj nawu birrikihkimuk priest, dja nawu Pharisees, wanjh birriburrbom bu Jesus bedda benyolyolmeng. 46Wanjh birribolkyawani birridjareni birriberlmayi bu kundjalmekbe rerrih, dja birribawong, bu kunmekbekenh kunu bindikengemeng bininj rowk nawu birriyimi bu Jesus nungka prophetni.