gup2018

Matthew 22

Jesus Yolyolmi Mulil Manbu God Kadjare Kankimang

Matthew 22:1-14

(Luke 14:15-24)

1Kaluk Jesus yawoyhyolyolmeng bedberre kore parable manbu kunwok menwarlkkayindi. Nungka yimeng, 2“Kandibekka. Ngaye ngayolyolme ba ngundibukkan. Kore God kawohrnan rowk, wanjh nakka yiman kayime king nawu manme yingkihkurrmeng manwern, kaluk beywurd kabimulilmang bu daluk kabenemarren. 3Wanjh ngokko benkimey birriwern bininj bu kabirrimre kore mulil manbu kabenemarrenkenh. Kaluk bu kunmekbe manbu manme yingkihyoy, nungka wanjh benmunkeweng nawu kabirrihmarnedurrkmirri bu kabindikayhme birrimekbe bininj. Dja nawu bininj minj birridjareniwirrinj bu birrimrawinj.

4Wanjh nawu king benmunkeweng birribuyika nawu kabirrihdurrkmirri nuye, dja benmarneyimeng, ‘Ngurrbenmarneyimen birrimekbe nawu ngabenkimey bu manme ngokko kahyingkihyo. Ngabom bulikki dja yaw bulikki nawu burrkkimuk, mak njalehnjale nawu ngokko kahyingkihyo. Dja birrimray kore mulil. Mah, ngurrbenmarneyimen.’ 5Kaluk nawu bininj minj bindimarrkmayinj nawu king kabirrimarnedurrkmirri dja birribalwam kunbubuyika birribalhdurrkmirri bedman. Yikahwi nawu birriwam birribalhdurrkmirri kore kabbal bedberre, dja birribuyika nawu nakka birribalwam kunbuyika birribalhdurrkmirri. 6Dja nawu birribuyika nakka bindidarrkidmey nawu birrimarrkinjwam, wanjh kunmekbe bindidungi, bindibom dja bindikukkurrmeng.

7Wanjh nawu king wernhyidduy bu bekkang bindibom nawu benmunkeweng, wanjh benmunkeweng nuye soldiers ba bedmanwali bindibuni nawu birriwarre bininj, dja bindimarnerurrkwurlhkeng bedberre rowk kore birriyoy. 8Kaluk bu yerrekah, nawu king yimeng bedberre nawu kabirrimarnedurrkmirri, ‘Mah, manbu manme wanjh ngokko kayingkihyo, dja ngabenkimey birrimekbe bininj, wanjh bedda birridjalwarreni. 9Dja wanjh ngurriray kore manbolh, kaluk kore kurrihdirrid, kumekbe ngurrbenkima nawu ngurrbenngalke djal birringale bu kabirrimre kabirringun kore mulil manbu kabenemarrenkenh.’ 10Wanjh nawu kabirrihdurrkmirri nuye nawu king birriwam bindikimangi nawu bindinani kore manbolh birrihdi, nawu birriwarreni dja nawu birrimakni bininj rowk. Wanjh birrimirndengimeng kore kururrkkimuk, wanjh nakka bininj birribarlmeng.

11Kaluk nawu king bu kumngimeng benhnani nawu bininj birrihmirnderri, wanjh kumekbe binang nakudji bininj nawu minj djongbuyindiwirrinj ngalengngarre kunmadj kabenemarrenkenh. 12Wanjh nawu king bimarneyimeng, ‘Nawu ngarrdabbolk, kaluk baleh ngudda yimngimeng kondah? Ngudda minj yidjongbuyindi kunmadj manbu ngalengngarre kabenemarrenkenh’ Dja nawu bininj minj baleh mak yimeninj. 13Wanjh nawu king benmarneyimeng nawu kabirrihdurrkmirri, ‘Ngurriberldukka nanihnjanu bininj, dja ngurridengedukka. Dja ngurrikukburriwemen kuberrk kore kubolkmunun, kore bininj kabirrinalkbun dja mak kabirriyidmebayerren bu kabirridjakbekkan.’ Kuhni yimeng nawu king.”

14Wanjh Jesus yawoyhyimeng, “God kabenkimang birriwern bininj, dja nakka birridjalmirndeyahwurd bu kabendjarrngbun.”

Bu Karrikarremulewan Government

Matthew 22:15-22

(Mark 12:13-17; Luke 20:20-26)

15Wanjh nawu Pharisees birribolkbawong kumekbe dja birriwam birrihkarremarnbuni kore birrikowemeninj Jesus bu yimeninj kunwarre. 16Wanjh bedda bindimunkeweng nawu bedberrekih bindibukkabukkani dja yikahwi bininj nawu birringeyyoy Herodians. Wanjh birrimarneyimeng Jesus, “Nawu kanhbukkabukkan, ngad ngarriburrbun bu ngudda yiwoybuk bininj dja mak yibenhbukkan kunwoybuk dorrengh kore God kadjare bininj kabirrikurduyime. Dja minj yimayaliborledme bu bininj ngundidjurrkwon, dja minj yinjilngwarre bu bedda birrikihkimuk. 17Wanjh kunu kanmarneyimen ngadberre kore ngudda yihburrbun. Yiddok kamak bu ngarrikarremulewan Caesar dja kunubewu burrkyak?”

18Dja Jesus ngokko benmayaliburrbuni bu kunwarre birridjareni, wanjh yimeng, “Ngudda nawu munguyh ngurrikurrehkurren! Njalekenh kandirohrokme yimankek ngudda kandidarrkidmang? 19Wanjh kandibukka coin nawu ngurrihkarremulewan tax.” Dja wanjh birrikang nawu coin. 20Wanjh Jesus djawayhmeng, “Kaluk nangale kahbimdi dja kahngeydi kore coin?” 21Bedda birriyimeng, “Caesar nuye.” Wanjh Jesus yimeng bedberre, “Wanjh ngurriwo Caesar njalehnjale nawu Caesar nuye, dja njalehnjale nawu God nuye, wanjh ngurriwo God.”

22Kaluk nawu bininj bu kunmekbe birribekkang kore Jesus yimeng, bedda birrikangebarrhmeng wanjh birribawong birriwam.

Yiddok Karridolkkan Kore Kundowikenh?

Matthew 22:23-33

(Mark 12:18-27; Luke 20:27-40)

23Bu kunmekbe kunbarnangarra rerrih, yikahwi Sadducees birrimyikang Jesus dja birridjawam. Kaluk nawu Sadducees birriwoybukwoni bu bininj minj kabirriyawoyhdolkan kore kumidjbeh. 24Dja birriyimeng, “Nawu Kanhbukkabukkan, Moses yimeng bu bininj kakarrme daluk wanjh karrowen bu manembeywurdyak, wanjh nawu benedanginj namekbe wanjh kabenemarren kabibalkamarrdjukun nuye, ba bu kabalmarneyawbornan wurdyaw nuye bininj nawu doweng. 25Mah, dja baleh ngudda yiyime. Kunkudjikenh kumekbe birrihdi seven nawu birridanginj. Kaluk nayungki nawu daluk mey wanjh nungka doweng. Dja mak manembeywurdyakni minj wurdyawbornayi. Kaluk nawu nungka benedanginj bikamarrdjukunmey ngalmekbe daluk. 26Wanjh namekbe bininj nawu bikamarrdjukunmey ngalbu daluk wanjh nakka mak doweng. Mak kunkudjiwi kurduyimerranj bedberre birrimekbe nawu birridangerrinj bu birridowerrinj rowk. 27Yerre wanjh daluk wali baldoweng. 28Kaluk bu God kabenyawoyhdolkayhwe bininj kore kumidjbeh, kaluk baleh nawu bininj ngalbininjkobeng duninjh nuye?”

29Wanjh Jesus yimeng, “Ngudda yiddok minj ngurrikodjkulubayhme bu kunmekbekenh ngudda minj ngurribimnan kore baleh kahyime, dja mak minj ngurriburrbun manbu God nuye kundulkarre. 30Kaluk bu bininj kabirrimyawoyhdolkkan kore kumidjbeh, bedda minj kabirrimarren. Dja kabirriyimerran yiman angels kore heaven kabirrini.

31Dja kore bininj kabirrimdolkkarren kore kumidjbeh, yiddok minj ngurrimbimnayi kore djurra bu nakka God ngudda ngunhmarneyimi ngudberre bu yimeng, 32‘Ngaye nawu God nuye Abraham, nawu God nuye Isaac, dja nawu God nuye Jacob.’ [Exodus 3:6] Nungka minj God bedberre nawu birridowerrinj dja nakka God bedberre nawu kabirrihdarrkiddi.” Kuhni bu Jesus yolyolmeng bedberre.

33Wanjh bininj birriwern rowk nawu birribekkang kore Jesus yolyolmeng, wanjh birrikangebarrhmeng.

Manbu Mankarrekuken Duninjh

Matthew 22:34-40

(Mark 12:28-34; Luke 10:25-28)

34Wanjh nawu Pharisees birriburrbom nawu Sadducees minj birridangwerrimeninj Jesus dja nungka burrbuni bu benwokdurndiweyi, wanjh birrimekbe Pharisees birrimornnamerrinj Jesus dorrengh bu birridjawayi. 35Wanjh nakudji Pharisee burrbuni rowk kore mankarre nuye Moses, wanjh nungka bidjawam Jesus bu birohrokmeng, yimeng, 36“Nawu kanhbukkabukkan, baleh manbu mankarre manwernhkarrekuken duninjh?”

37Jesus biwokmey, yimeng, “Ngurrimarnedjarenin nawu Kawohrnan Rowk nawu ngudberre God, bu kunkange ngudberre dorrengh, kunmalng dorrengh, dja kunmayali dorrengh. [Deuteronomy 6:5] 38Mahni wanjh manmekbe manyungkih dja manwernhkarrekuken duninjh. 39Dja mak manbadkarrebuyika manbu karohrok yiman manyungkih, bu kayime, ‘Yimarnedjarenin nawu nguneredbo bininj, karohrok yiman kayime yingandeleng yimarnedjaremerren.’ [Leviticus 19:18] 40Manmekbe bokenh makka mankarrekihkimuk. Manbubuyika mankarre manbu nuye Moses bimbom dja mak nawu kore prophets korroko birribimbuni, makka mankarrekilehkilelk.”

Jesus Bendjawam Pharisees Bu Kuhnikenh David Nuye Beywurd.

Matthew 22:41-46

(Mark 12:35-37; Luke 20:41-44)

41Bu kunmekbe nawu Pharisees birrimornnamerrinj, wanjh Jesus bendjawam, yimeng, 42“Ngudda baleh ngurriyime bu namekbe Messiah? Dja nangale bibornang?” Wanjh bedda birriyimeng, “Nungka Messiah, nakka wanjh nawu Beywurd nuye David.” 43Wanjh Jesus benmarneyimeng, “Mah. Dja njalekenh nawu Namalngmakkaykenh bimarneyimeng David bu kabingeybun nawu Messiah ‘Nawu Kawohrnan’ kore kabimbuyindi, 44‘Nawu Kawohrnan Rowk bimarneyimeng nawu ngardduk kawohrnan, “Yiyerrka kore ngaye ngardduk kukun dja yimadbun, kaluk ngaye ngabenkurrme nawu ngundiwidnan kanjdji kore kurrenge ke.” ’ [Psalm 110:1] 45Bu David kabingeybun nawu Christ ‘Nawu Kawohrnan’ dja kunukka mak baleh nawu Christ bu djal beywurd nuye David?” Kuhni Jesus bendjawam. 46Wanjh minj nangale mak biwokdurndiwemeninj Jesus bu biwokmayi, kaluk yerrekah bu kunmekbe kunbarnangarrani minj nangale kelebukniwirrinj bu biyawoyhdjawayi.