gup2018

Luke 7

Nakudji Soldier Nawu Minj Jew Biwoybukwong Jesus

Luke 7:1-10

(Matthew 8:5-13; John 4:43-54)

1Bu Jesus yakwong rowk nawu nungan djareni benmarneyolyolmi bedberre nawu birrihbekkani, wanjh kunu nungka wam ngimeng kore kubolkkimuk Capernaum. 2Kaluk kumekbe ni nakudji nawu benmarnewohrnani djamun nawu birrikang Rome. Dja nungka bikarrmi nakudji nawu bimarnekarremulewam bihmarnedurrkmirri, nawu nungka bimarnedjareni bulkkidj, nawu mak doweni kunkimuk, ngokko darnkih nuyeni bu ngolekdadjmeninj. 3Bu namekbe nawu djamun benmarnewohrnani, bu nungka biwobekkang Jesus, wanjh nungka benmey yikahwi dabborrabbolk nawu Israel benkebmawahmeng, dja benmunkeweng kore Jesus bu kabirridjawan bu kamre kabimarnbun bininj nuye nawu bihmarnedurrkmirri. 4-5Wanjh birriwam birrimarnebebmeng Jesus, dja birriwernhdjawam kunkange dorrengh, yiman birridjurrkkang rerrih, birriyimeng, “Dja nungka namak bu kunmekbe yimarnekurduyime yimarnemarnbun bininj nuye, dja nungka kanmarnedjare ngad bininj nawu Israel kankebmawahmeng, dja nungan kanmarnerurrknameng synagogue kunrurrk yiwarrudjkenh ngadberre nawu kondah ngarrihni.” 6Wanjh kunu Jesus birrihdjarrkrey. Dja bu ngokko darnkih birribebmeninj kore kunrurrk nuye, wanjh namekbe nawu benmarnewohrnani djamun, benmunkeweng yikahwi nawu nuye birridabbolk, birrimwam kore Jesus birrimarneyimeng nawu namekbe benwokwong, “Ngudda nawu yiwohrnan, bonj yibawo, minj djurrkkan yimre, dja ngaye ngawarre, minj ngamak bu yimankek yimre kore ngaye ngardduk kunrurrk. 7Kunmekbekenh kunu ngaye minj mak ngamrawinj kore ngudda, dja ngaye ngayeng. Dja ngudda yidjalwokdin dja kanmarnemarnbu nahni bininj ngardduk. 8Kaluk ngaye wanjh nabuyika nganmarnewohrnan, dja ngayemanwali ngabenmarnewohrnan djamun. Bu ngamarneyime nakudji ‘Yiray!’ wanjh kare, bu nabuyika ngamarneyime, ‘Yimray!’ wanjh kamre, dja ngardduk bininj nawu nganhmarnedurrkmirri, bu nungka ngamarneyime, ‘Kuhni yikurduyimen!’, wanjh kadjalkurduyime.”

9Bu kunmekbe Jesus bekkang wanjh mayahmeng nuye, dja nungka balborledmeng bedberre nawu birrimirndewern nawu birrihkadjungi, dja yimeng bedberre, “Ngayime ngudberre, minj baleh ngangalkemeninj nakudji nawu yiman nungka kayime nganwernhwoybukwon, kondah mak kore Israel minj ngangalkemeninj.” 10Wanjh bedda nawu bininj benmunkeweng nawu djamun benmarnewohrnani, bu bedda birridurndi kore kunrurrk nuye, wanjh birrinang namekbe nawu nuye bihmarnedurrkmirri, birrinang makminj rowk.

Jesus Birrolkkayhweng Nayaw Nawu Kamarrdjukun Ngarreni

Luke 7:11-17

11Kaluk Jesus wam kore kubolkkimuk kabolkngeyyo Nain, dja nawu bininj nuye nawu benhbukkabukkani, dja mak birrimirndewern bininj birrihdjarrkrey. 12Kaluk bu darnkih kumbebmi kore kururrkdangmaye kabirrihngimerren kunmekbe kubolkkimuk, wanjh kumekbe birribebmerreni bininj nawu birridulkngorrkani, kabirrikukdudjeng bininj nawu nadjalkudji duninjh wurdyaw ngarreni ngalbu ngalbadjan, dja ngaleng mak kamarrdjukunni. Dja birrimirndewern duninjh nawu birrikang kunmekbe kubolkkimuk birrihdjarrkrey ngalmekbe daluk.

13Bu Jesus nawu Kawohrnan Rowk binang ngalmekbe daluk, wanjh biwernhkongibom dja bimarneyimeng, “Yuwn yinalkbun.” 14Wanjh nungka kumwam wohdulkkarrmeng manbu kundulk, dja nawu birridulkngorrkani wanjh birridanginj. Dja nungka yimeng, “Ngudda nawu yawurrinj, ngayime ke, yirrolkka!” 15Wanjh namekbe nawu doweng dolkkang ni, dja dedjdjingmey wokdi. Wanjh Jesus biwong ngalbadjan nuye.

16Wanjh birrikeleminj rowk dja wanjh birriburlumi God, birriyimi, “Nakuken prophet kanmarnebebmeng.” Dja mak birriyimi, “God kumwam kanbidyikarrmekenh ngad nawu bininj nuye.” 17Wanjh birriwobekkani bu kuhni birrimulewani kumekbe kubolkwarlahkenh rowk ngarre Judea, dja mak kubolkwernkenh rowk kore darnkih Judea.

Jesus Biyolyolmi John Nawu Benkukdjuhkeyi

Luke 7:18-35

(Matthew 11:2-19)

18Nawu John nuye benhbukkabukkani, bedda birrimarnemulewam kuhni rowk kore nungka. 19Dja nungka benbenekayhmeng bokenh nawu nuye benhbukkabukkani, benbenemunkeweng kore Jesus nawu Kawohrnan Rowk bu kabenedjawan, “Yiddok ngudda namekbe nawu ngarriburrbun kamre? Dja ngudda yiddok yiwid, dja yiddok nabuyika karridjalmadbun?” 20Wanjh bu benemarnebebmeng Jesus wanjh beneyimeng, “John nawu kabenkukdjuhke bininj, wanjh kanbenemunkeweng kore ngudda, bu ngundidjawan, ‘Yiddok ngudda namekbe nawu ngarriburrbun kamre? Dja ngudda yiddok yiwid, dja yiddok nabuyika ngarridjalmadbun?’ ”

21Wanjh bu kunmekbe rerrih Jesus benmarnbom birriwern nawu kundjakbubuyika birridoweni, yikahwi nawu birridjakbekkani bulkkidj, dja warridj benmarnbom nawu namalngwarre bindikarrmi, dja birriwern nawu birrimimdubbeni, nungka benmarnbom kabirribolknan. 22Wanjh Jesus benbenewokmey nawu John benbenemunkeweng, yimeng, “Nguneray, ngunemarneyimen John bu baleh bolkkime ngunenang dja ngunebekkang. Nawu birrimimdubbeni, bedda wanjh kabirrihbolknan, nawu birriburriwarreni, bedda wanjh kamak kabirrihre, nawu kundjak birrikarrmi birrikulahwarreni, bedda wanjh birrimakminj. Nawu birrikanemdubbeni, bedda wanjh kabirrihbekkan, nawu birrihdoweng, bedda wanjh ngabendolkkayhweyi kumidjbeh kabirrihdarrkid, dja nawu birrimarladj, bedda wanjh ngabenbengdayhke kunwok kunmak bedberre. 23Dja kanjilngmak bininj nawu minj ngankukmidjbun mak minj ngankewkme dja nganbawon.”

24Bu benemekbe bininj nawu John benbenemunkeweng benebolkbawong, wanjh Jesus dedjdjingmey benmarneyolyolmi bedberre nawu birrihmirnderri, kaluk Johnkah bihyolyolmi, yimeng, “Njale yimankek ngudda ngurridjareni ngurrinayi bu ngurriwam kore kubolkdarleh? Yiddok ngurridjareni ngurrinayi nawu yiman mandalkkuyeng manbu kunmayorrk karokayhwon? 25Dja bu burrkyak, wanjh djawan njale ngurriwam ngurridjareni ngurrinayi? Yiddok ngurridjareni ngurrinayi bininj nawu djongburrimeninj namak? John nakka nawid, dja marneyime ngudberre, bininj nawu medjmakkaykenh kabirrihdjongburren, dja mak yehyeng nawu namakmak kabirrihkarrme, bedda wanjh kabirriyo kore kunrurrkmak bedberre king nawu kabirriwernhwohrnan. 26Dja njale ngurriwam ngurridjareni ngurrinayi? Yiddok ngurridjareni ngurrinayi prophet? Yoh wanjh ngayime ngudberre, nungka wanjh prophet, dja prophet nawu nakuken duninjh. 27Nahni wanjh namekbe nawu kabimarnewokbimdi kore God nuye kunwok bu kayime, ‘Kanbekka, marneyime, ngaye God ngamunkewe ngardduk bininj nawu nganmarnekan kunwok ba ngunyingkihmarnedokme, manbolh ngunyingkihmarnebolhmarnbun.’” [Malachi 3:1; Exodus 23:20] 28Dja mak Jesus yimeng, “Ngayime ngudberre, kore nawu bininj birriwarlahkenh rowk wanjh John kabenmarnedokme, bedda rowk rerre kabirrimarnedi. Dja bolkkime wanjh nangale nawu yiman nadjalyahwurd duninjh kore God kabenmarnewohrnan, kaluk namekbe yiman kakukdokme dja John rerre kabimarnedi.” 29Bu kuhni birribekkang, wanjh nawu bininj birriwern rowk, dja nawu tax kunwardde bindimarnemangi, bedda wanjh birriyimeng bu God kahkurduyime kunmak. Kuhni birriyimeng bu kunmekbehkenh bedda John benkukdjuhkeyi. 30Dja nawu Pharisees dja mak bininj nawu bindibukkabukkani mankarre, bedda yiman rerrih birridjalweng kore nawu God djareni bedberre. Kuhni birrikurduyimeng bu bedda minj birridjareniwirrinj bu John benkukdjuhkemeninj.

31Mak Jesus yimeng, “Njale ngayolyolme ngunmulewan bininj nawu bolkkime ngurrihmimbi? Njale kaluk ngurrirohrok? 32Ngudda wanjh ngurrirohrok wurdwurd nawu kabirrihni kurobbe kore bininj birriwern kabirrihbayahme njalenjale, dja nawu kabirrimarneyimerren, ‘Ngad bimarnebuhmeng ngudberre mako, dja ngudda minj ngurriborrkkemeninj, dja warridj ngad ngarriwayini yiman bininj dowimeninj rerrih, dja ngudda minj ngurrinalkbuyi.’ 33Dja John nawu benkukdjuhkeyi, bu nungka kumwam, minj buriddi nguyi, dja minj manbang bonguyi, dja ngudda ngurriyimi, ‘Nakka namarnde kabihkarrme.’ 34Dja ngaye nawu Bininj Duninjh ngamwam ngahngun dja ngahbongun, dja ngudda ngurriyime, ‘Yina, nakka nawu kawernhngun manme, dja mak kawernhbongun manbang, dja warridj nungka kamarnburren kabirridabbolkmen bininj nawu kabindimarnemang tax kunwardde, dja mak nawu birriwarre bininj.’” Mak Jesus yimeng, 35“Dja bininj rowk nawu kabirridjare God nuye kunmayali, bedda wanjh kabirrimayalimulewan bu nungka nuye kunmayali wanjh kundjalmak kabirrikurduyime.”

Jesus Yolyolmi Bu God Kanmarnebengmidjdankenh

Luke 7:36-50

36Kaluk nakudji Pharisee wanjh bikimey Jesus kabenedjarrkngun. Wanjh Jesus wam kore kunrurrk nuye dja neyhneykendi manme nguni. 37Wanjh kaluk ngalkudji daluk ngalbu ni kunmekbe kubolkkimuk, ngalbu kunwarre yimihyimi. Bu ngalmekbe daluk bekkang bu Jesus kumekbe kahngun manme kore Pharisee nuye kunrurrk, wanjh ngaleng kumwam kumkang djabbirlana mankalkkidmanjmak dorrengh. 38Wanjh ngaleng danginj kubodme nuye kaluk kore kurrenge, dja nalkbuhnalkbuni, dja mimnalkwarrahwarrhmi birrengedjuhkeyi kunnalk ngarreni, dja warridj birrengeborndungi kunngabek ngarreni, dja birrengebunjhmangi, dja mak warridj birrengebarungi mankalkkidmanjmak.

39Wanjh bu kunmekbe nang namekbe Pharisee nawu bikimey, wanjh nungan kanjdjiwi marneyimerrinj, “Bu nahni bininj wanjh woybukkih prophet, wanjh burrbuyi bu ngalngalemayh ngalmekbe daluk ngalbu kabihkarrme, dja mak burrbuyi bu ngalkka baleh kakurduyime, dja ngaleng bu kunwarre kahdjalburrbun.” 40Kunu wanjh Jesus bingeybom bimarneyimeng, “Simon, ngakarrme bu yehyeng marneyime.” Wanjh biwokmey, yimeng, “Mah, ngudda nawu kanhbukkabukkan, kanmarneyimen.”

41Jesus yimeng, “Nakudji bininj ni nawu benbenewohwoni bininj kunwardde, kaluk bedda benemarnedurndiwemeninj. Nakudji biwong yiman twenty thousand dollars, dja nabuyika biwong yiman two thousand dollars. 42Bu bedda kaluk beneyawarreni, minj benemarnedurndiwemeninj, wanjh nungka benbenedjalmarnebularrbom rowk.” Wanjh Jesus yimeng, “Kanmarneyimen, baleh nanu kaluk kabiwernhmarnedjare?” 43Wanjh Simon biwokmey, yimeng, “Namekbe nuk nawu bimarnebularrbom kunwernhkimuk.” Wanjh Jesus yimeng, “Ngudda mandjad yiyimeng.”

44Wanjh bimarneborledmeng binang ngalbu daluk dja bimarneyimeng Simon, “Ngudda yiddok yinan ngahli daluk? Bu ngamngimeng kore kunrurrk ke bu kankimey, minj ngudda kanwohbowoyi kundengekenh, dja ngaleng ngandengedjuhkeyi kunnalk ngalengngarre, dja ngandengeborndungi kunngabek ngalengngarre. 45Ngudda minj kanwohbunjhmayi, dja ngaleng minj wohngurdmeninj, bu ngamngimeng dja mak munguyh nganhdengebunjhmangi. 46Ngudda minj kanwohkodjbaruyi kunkalkkid, dja ngaleng ngandengebarungi mankalkkidmanjmak. 47Kunu wanjh ngayime ke, kunwarre ngalengngarreni, bu kunkimuk, wanjh bularrbuyindanj rowk, wanjh kunu ngaleng nganmarnedjare kunkimuk, dja nawu bininj kore kunyahwurd kabimarnebularrbuyindan kunwarre, wanjh walakkih nganmarnedjare.”

48Wanjh Jesus bimarneyimeng ngalbu daluk, “Kunwarre ke bularrbuyindanj rowk.” 49Wanjh kunu nawu birridjarrknguni birridedjdjingmey bedman birrimarneyimerreni, “Kaluk nangale nahni, nawu warridj kunwarre kabularrbun?” 50Wanjh Jesus bimarneyimeng ngalmekbe daluk, “Ngudda bu kanwoybukwong, wanjh kunu God ngunngehkeng. Wanjh bonj, yidjallay, kunmodmikenh dorrengh.”