gup2018

Exodus 21

Mankarre Manbu Kabindimarnedurrkmirrikenh Bininj Nawu Slaves

Exodus 21:1-11

(Deuteronomy 15:12-18)

1Wanjh Yawey bimarneyimeng Moses, “Mahni mankarre makka wanjh yibenkarrewon nawu Israel benkebmawahmeng. Ngurrbenmarneyimen, 2‘Bu yikukbayahme nawu Hebrew bininj, kaluk nawu ngunmarnedurrkmirri, wanjh nakka nanu kahdjaldurrkmirri ke bu kunbidkudji dja nakudji mandjewk. Dja bu kabolkyimerran seven mandjewk, wanjh ngudda yimunkewemen namekbe bininj bu kare. Nungka minj njale mak ngunkarremulewan. 3Dja bu namekbe bininj minj bikarrmeninj ngalbininjkobeng bu dedjingmang ngunmarnedurrkmirri, nakka wanjh ngunbawon kadjalre dalukyak. Dja bu yiman bikarrmeng ngalbininjkobeng bu dedjingmang ngunmarnedurrkmirri, wanjh nakka ngalbininjkobeng dorrengh kabenedjarrkre bu nungka ngunbawon. 4Nawu kabimarnewohrnan bininj nawu kabihdurrkmirri nuye wanjh kabiwon daluk kabenemarren, dja ngalbu daluk ngalka wanjh kabenyawmang narahrangem dja ngaldahdaluk, wanjh ngalmekbe daluk dja nawu ngalengngarre wurdwurd nakka wanjh kabirridi munguyh kore namekbe nawu kawohrnan. Dja bu kabimunkewe namekbe nawu kabihdurrkmirri nuye kare, wanjh nadjalkudji kare, kabenbawon ngalbininjkobeng dja nawu wurdwurd.’

5‘Dja nawu kabihmarnedurrkmirri kayime, “Ngaye ngamarnedjare nawu ngahmarnedurrkmirri, dja mak ngabenmarnedjare ngalbininjkobeng ngardduk dja mak wurdwurd ngardduk. Wanjh ngaye ngadjare ngahdi munguyh, dja minj ngare.” 6Wanjh nawu kawohrnan bininj kabikan namekbe nawu kabihmarnedurrkmirri kore nawu kabindidjadme. Dja yerre kabiname kore door kundulk dja kabikanemdulubun wirlmurrng dorrengh. Wanjh kunmekbe kakurduyimerran nuye bu kabidjalmarnedurrkmirri munguyh dja munguyh.’

7‘Bu bininj kabikukweykan ngalbeywurd nuye ba kabongdi dja kabimarnedurrkmirri nabuyika bininj, wanjh minj nawu namekbe kabimarnewohrnan kabibawon kare. Minj karohrok yiman narahrangem bu kabirridurrkmirri. 8Dja bu nawu kawohrnan kabikukbayahme ngalmekbe daluk bu kabimarnedurrkmirri bu kunmekbekenh kadjare kabenemarren, dja kamayaliborledme dja minj kabimarnedjare, wanjh nungka bidurndiwemen nawu kornkumo bu kabikukbayahme. Mak yuwn bu nawu kabimarnewohrnan kabikukweykan ngalmekbe daluk kore nawu birriwokbuyika bininj. Dja nungka minj kunmak bimarnekurduyimeninj ngalmekbe daluk.’

9‘Dja bu bininj kabikukbayahme daluk ngalbu kabihmarnedurrkmirri dja kabiwon ngahli daluk ba kabenemarren nuye nabeywurd, wanjh kabimarnbun ngalmekbe daluk yiman ngalbeywurd nuye rerrih.’

10‘Dja bu bininj kabimang ngalbuyika daluk bu kayimerran ngalkerrnge ngalbininjkobeng, wanjh kunukka minj kabidenghke ngalbu ngalyungkih bu kangun manme, dja bu kunmadj kadjongbuyindi dja bu kabeneyo nahni bininj. 11Bu maninjmanu danjbik nungka bininj minj kabiwon, wanjh kunukka nahni bininj wanjh bibawo ngalmekbe daluk bu kare, dja minj ngalka kunwardde kabikarremulewan warridj.’”

Mankarre Manbu Kabirriburrenkenh Bu Kabirrilonburren

Exodus 21:12-27

12Dja Moses yimeng bedberre kore Yawey biwokwong bedberre, yimeng, “Nangale nawu bininj kabibun nabuyika bininj bu kabibun kabikukkurrme wanjh nungka ngurribu nunganwali karrowen. 13Dja bu namekbe bininj kabibun nabuyika bininj bu djal mungu, wanjh kunukka God kadjalbawon bu kunmekbe kadjalkurduyimerran, wanjh kamak bu namekbe bininj kelerlobmen kore kunbolk ngabolkmarnbun. 14Dja bininj nawu kakarremarnburren dja kabibun kabikukkurrme nabuyika bininj, wanjh nakka nanu nunganwali ngurribu bu karrowen. Mak bu yiman kahdi kawernhkarrme kore altar ngardduk wanjh ngurridjalyerrkkemen ngurrika kubolkbuyika dja ngurribu karrowen.”

15“Nangale nawu kabibun nuye kornkumo dja nuk ngalbadjan nuye wanjh nakka ngurribu ba karrowen. 16Dja mak nangale nawu kabidjirdmang nabuyika bininj dja kabikukweykan dja yiman mak kabihdjalkarrme bu ngurridarrkidmang, wanjh nakka ngurribu, ngurrikukkurrme. 17Nangale nawu kunwarre kayime berrewoneng kornkumo dja ngalbadjan bu kadjare kabenedowe, wanjh nakka ngurribu, karrowen.”

18“Bu bininj bokenh kabenedangwerren, wardi nakudji kabikodjdong nabuyika kunwardde dja yika kunbid nuye kabirrong, dja kabimarnbun kakanjbabang dja minj kabibulkkidjmang dja wanjh nakka nanu kahdjalyo dja minj mak kabalwohre. 19Dja kaluk namekbe bininj nawu kanjbabangni, bu karrolkkan kawohrewohre kurobbe, kunkarndudj dorrengh, wanjh namekbe nawu bikodjdoy nakka nanu minj ngurriwelengname. Dja nakka bikarremulewa nawu bikodjdoy, dja mak bibidyikarrmen bu kabinahnan kaluk bu rerrikah nawu karrulkkihni kamakmen dja kayawoyhdurrkmirri.”

20“Dja bininj nawu kabenkarrme bininj dja daluk nawu kabirrimarnedurrkmirri, dja bu kabibun daluk yika mak bininj nawu kabihmarnedurrkmirri kundulk dorrengh, wanjh kunubewu nawu kabihmarnedurrkmirri karrowen kundjalmekbe rerrih. Bu kuhni kakurduyimerran, wanjh nahni bininj nunganwali ngurridong. 21Dja nawu kahdurrkmirri karrulkkihni bu kunkodjke nakudji yika bokenh, dja kamakmen, karrolkkan, wanjh nawu kabihmarnewohrnan nakka minj mak ngurribun. Dja bininj nawu kabimarnedurrkmirri wanjh nungan nuye.”

22“Bu bininj bokenh yiman kabeneburren dja kabenebun ngalbu ngalmerlemyi kumekbe kahdi, dja kabenemarnbun wurdyaw ngarre kambebmen dja kabarrkendowen, wanjh kawarre. Dja bu minj benelorrkemeninj ngalmekbe daluk kore kunburrk ngarre, wanjh namekbe bininj nawu biwarrewong wanjh nakka karremulewa kunwardde bu baleh yarrkka ngalbu daluk ngalengngarre nabininjkobeng kadjare, bu nawu kabindidjadme bininj kabirribawon. 23Dja bu yiman kundjak kangalme kunkimuk duninjh ngalengngarre kunburrk, wanjh ngurribu namekbe bininj nawu biwarrewong. Kuhni wanjh mandjadkenh ngurrirohrokmen. Bu daluk karrowen, wanjh nawu biwarrewong warridj karrowen. 24Ngurrikarremarnbu munguyh ba bu mandjaldjad. Bu bininj kawayhke yiman nakudji kunmim nabuyika nuye, wanjh nunganwali kakarremulewan nakudji kunmim nuye; bu kunyidmekudji kabimarnewarrhke, wanjh kakarremulwan kunyidmekudji nuye; bu kunbid karradjke, wanjh kunbid nuye kakarremulwan; bu kurrenge karradjke, wanjh kakarremulwan kurrenge. 25Bu kabikulahwurlhke, wanjh nunganwali kakarremulewan bu nungka kakulahrung. Dja bu kabilonbun, wanjh karohrok nunganwali kakarremulewan yiman kayime kamang kunlon.”

26“Dja nawu bininj kabenkarrme nawu kabirrimarnedurrkmirri, dja bu kabirrong nuye bininj yika daluk nawu kabihmarnedurrkmirri dja kabimimdong, dja kamimwarremen, kaluk namekbe bininj wanjh bimunkewemen nawu kabihmarnedurrkmirri kare dja bikarremulewa kunmimenh. 27Dja bu kabirrong dja kabiyidmebakke dja kabiyidmewarrhke namekbe nawu kore kabihmarnedurrkmirri yiman daluk yika bininj, wanjh namekbe bininj nawu kawohrnan bimunkewemen kare dja bikarremulewa kore biyidmewarrhkengkenh.”

Mankarre Manbu Mayh Nabang

Exodus 21:28-36

28“Yiman bu kayime nawu bininj nuye bulikki kabibun bininj yika daluk, wanjh ngurribu namekbe bulikki bu ngurrikodjdong kunwardde dja ngudda mak yuwn ngurringun namekbe bulikki. Dja bininj nawu bulikki nuyeni nakka wanjh minj ngurriwelengname. 29Dja bu namekbe bulikki kerrngehkenhni benhbuyi birriwern bininj kunmarddorr dorrengh, dja bu bininj nawu karrmi wanjh birriyingkihbengdayhkeng dja minj dangbalhmeninj nawu bulikki, wanjh kunbuyika. Dja kuhni bu kabibun bininj dja yika daluk, wanjh ngurribu namekbe bulikki kunwardde dorrengh, dja mak bininj nawu mayh nuye wanjh nungan warridj ngurribu. 30Dja bu namud nuye bininj nawu bulikki biwarrewong kabirridjare namekbe bininj bu kabenkarremulewan, wanjh bonj, nakka ngurridarrkidbawon bu nungka kabenkukwon money kore kabirridjare. 31Mahni mankarre wanjh kayolyolme warridj kore bulikki yimankek kabibun wurdyaw. 32Dja bu bulikki kabenbun bininj dja daluk nawu kabirrimarnedurrkmirri nabuyika bininj, wanjh nungka nawu bulikki nuye, wanjh kabikukwon nakimuk djilba nawu money, yiman 30 shekels, dja namekbe bulikki wanjh ngurridjaldo ba karrowen.”

33“Wardi bu bininj kabolkkarung kudjorlok, dja nuk minj kadjorlokbarrkbun bu kunmakkenh, kunubewu mayh kamre kamankan kore kudjorlok, dja karrowen, yiman bulikki dja nuk donkey. 34Bu kuhni kayimerran, wanjh bininj nawu minj djorlokbarrkbuyinj, wanjh kabikarremulewan bininj nawu karrmi mayh nawu mankang. Dja bininj nawu djorlokbawong, wanjh kakukkarrme mayh nawu doweng.”

35“Bu bininj bokenh kabenebebbehkarrme bulikki bokenh, dja nakudji wanjh kabibun nabuyika bull bu karrowen, wanjh nahni bininj bokenh kabenekukwalaybun mayh nawu doweng, dja mak kabeneweykan nawu karrarrkid mayh, dja kabenekukwalaybun nawu money. 36Dja mak nawu bininj nuye bulikki bu kunyungkihni benhbuni birribuyika mayh dja nawu nuye bulikki minj dangbalhmeninj, wanjh bikarremulewa bu yiman kabiwon bulikki nakerrnge. Dja bulikki nawu doweng, nakka wanjh nunganwali kakukmang bu kayimerran nuyekih.”