gup2018

Luke 8

Bu Morlehmorlenj Birrihdjarrkrey Jesus

Luke 8:1-3

1Kaluk rerrikah Jesus rengehrey kore kuredbubuyika, kaluk kore kubolkkihkimuk dja mak kubolkyahwuyahwurd, kumekbe rengehrey benmarneyolyolmi, dja mak benbengdayhkeyi kunwok kunmak bu God Kawohrnan rowkkenh. Dja nawu twelve bininj nuye nawu apostle birridjarrkrey. 2Dja warridj yikahwi daluk nawu Jesus benmarnbom, yikahwi nawu bindikarrmi namalngwarrewarre, dja yikahwi nawu birridoweni. Kaluk bedda wanjh Mary ngalbu ngeyyoy Magdalabeh, ngalbu seven namalngwarre birrikarrmi, Jesus benbebkeng benmunkeweng. 3Dja mak Joanna ngalbu ngalbininjkobeng nuye Chuza nawu King Herod bimarnerurrknahnani, dja Susanna warridj. Bedda wanjh birrihdjarrkrey Jesus, dja warridj birriwern birribuyika daluk. Dja nawu bedda birrikukkarrmi, wanjh bindiwoni bu bindibidyikarrmi nungka Jesus dja nawu bininj nuye.

Jesus Benmarneyolyolmeng Bu Bininj Kabirribebbehbekkan God nuye Kunwok

Luke 8:4-15

(Matthew 13:1-23; Mark 4:1-20)

4Wanjh bu birrimirndewern duninjh birrimarnebebmeni kunredbubuyikabeh, kaluk kubolkkihkimuk, wanjh Jesus benmarneyolyolmeng parable manbu kunwarlkkayken kunwok, yimeng, 5“Nakudji bininj wam dudjehdudjengi manmim. Bu balhmimburriweyi kore kabbal, yikahwi mankarrinj kore manbolh, wanjh kaluk bininj birrimelmelmi, dja warridj mayhmayh kumwam, nguneng rowk, yakwong. 6Yikahwi manmim mankarrinj kore kudjidmihdjidmi, dja bu mimkolhdebebmeng, wanjh dowerrinj dja kukkuyak. 7Dja yikahwi manmim mankarrinj kore mikardihkardird. Kaluk benedjarrkdjordmerrinj, wanjh manbu mankardird mankonyikonyi kolhdedjokkohmeng. 8Dja yikahwi manmim mankarrinj kore kukulkmak, wanjh kunu djordmerrinj, wanjh manbarnem karrmi mandjalbarnemwern duninjh yiman kayime 100 times wernhyurrhkeng manbu manmim bu bininj burriweng.” Bu kuhni Jesus yimeng, wanjh wernhkayhmeng, yimeng, “Bu ngurrikarrme kunkanem kore ngurrihbekkankenh, wanjh ngurribekka!”

9Wanjh bu bininj nuye nawu benhbukkabukkani, bedda birridjawam bu baleh kamenmenyime manmekbe kunwok manbu kunwarlkkaykenh. 10Wanjh Jesus yimeng, “Ngudda wanjh ngokko God ngunbengdayhkeng ngudberre dja ngurriburrbun yehyeng nawu yiman warlkkayindi kore nungka Kawohrnan Rowkkenh. Dja nawu birribadbuyika, bedda kabirridjalbekkan rowk bu kunwarlkkaykenh kunwok, parable manbu, ba kunu bu kabirrinan minj kabirriwernhburrkburrknan, dja bu kabirribekkan minj kabirriwernhburrkburrkbekkan.” [Isaiah 6:9] Kunmekbekenh kunu ngabenmarneyolyolme kore parables.

11Wanjh Jesus yimeng, “Kuninjkunu wanjh kuhni kunwok kamenmenyime. Manbu manmim kayime God nuye kunwok. 12Dja manmim manbu mankarrinj kore manbolh, wanjh kabenyolyolme bininj nawu kabirribekkan kunwok, dja Satan nawu Namarnde Duninjh kamre kamang kunmekbe kunwok kore kukange bedberre, wanjh kakan ba bu minj kabirriwoybukwon mak minj God kabenngehke. 13Dja manmim manbu mankarrinj kore kudjidmihdjidmi kabenyolyolme bininj nawu bu kabirribekkan kunwok, wanjh kabirrimang kabirrikuniwarnmakmen, dja bedda yiman rerrih manmim manbu mandedjmadyak bu kunkange bedberre minj kawernhnjilng. Dja kabirridjalwoybukwon bu kundedjdjumbungkenh, dja bu Satan nawu Namarnde kabendjurrkkan kabenrohrokme, wanjh kunu kabirridjalwarrhme. 14Dja manmim manbu mankarrinj kore mikardird kabenyolyolme bininj nawu kabirribekkan kunwok, dja bu kabirriballe wanjh nadjalwern nawu ngarre kurorre, nawu kabenhnjilngwarrewon, dja yimankek kabirrikukenworren, dja njalenjale nawu bedman kabirridjare, nanih rowk wanjh nawu kabenkangedjokkohme, dja bedda wanjh yiman manme manbu minj kadjolengmen dja kawernmerren.

15Dja manmim manbu mankarrinj kore kukulkmak, wanjh kabenyolyolme bininj nawu kabirribekkan kunwok dja bulkkidj kabirrikarrme kukange bedberre, kabirrimarrkmang, dja bedda wanjh birrikangewoybuk, dja birrikangemak. Bedda wanjh munguyh kabirrikarrme madjamku baleh, wanjh yiman karrudjindan kukange bedberre kawarlahmen kunmekbe kunwok yiman kabarnemdangen rerrih kunmekbe kunwok kore kukange bedberre. Karri munguyh dja bebbehbeh kabirrikurduyime bu God kabenmarnedjare bedberre dja minj mak kabirriwarnyakmen munguyh. Bu kunmekbe kabirriyime wanjh yiman kayime manmim kabarnemdangen rerrih.”

Jesus yimeng, “Kaluk yerrekah bininj kabirrinan kore bolkkime kawarlkkayindi.”

Luke 8:16-18

(Matthew 4:21-25)

16“Dja minj nangale nawu kawurlhke lamp bu kadjalbarrkbun, dja minj mak kawolkkan kanjdji kore balabbala. Dja bininj nawu kawurlhke lamp wanjh kabarnname kaddum ba bininj nawu kabirringimerren wanjh kabenmarnebolkwolkan. 17Dja yehyeng rowk nawu bolkkime kawarlkkayindi wanjh kaluk bininj kabirrinan rowk kore kurobbe, dja nawu bolkkime minj kabirriburrbun wanjh kaluk bininj kabirribekkan dja kabirriburrbun. 18Wanjh kunu wardibu mandjad ngurribekkabekkan. Bininj nawu ngokko mey, wanjh God kabiwon kunwern, dja bininj nawu minj mayi God nuye, wanjh namekbe nanu God kabiyimang rowk warridj nawu nungka kayime yimankek karrmeninj.”

Jesus Benyolyolmi Nangale Nawu Nuye Namud

Luke 8:19-21

(Matthew 12:46-50; Mark 3:31-35)

19Wanjh ngalbadjan nuye Jesus, dja nawu birridanginj nawu narahrangem, birrimwam kore nungka ni, dja minj birrimarnebebmeninj darnkih dja birrimirndewern bindidjokkohmeng. 20Wanjh nakudji bininj bimarneyimeng Jesus, yimeng, “Ngalbadjan ke dja nawu ngudda ngurridanginj kabirridi kuberrk, kabirridjare ngundinan.” 21Wanjh kunu Jesus benmarneyimeng, “Bininj nawu kabirribekkan God nuye kunwok dja kabirriwokmarrkmang, wanjh ngaye ngayime bu bedda wanjh ngalbadjan ngardduk dja mak nawu ngaye ngarridanginj.”

Jesus Ngurdkeng Kunmayorrkkimuk

Luke 8:22-25

(Matthew 8:23-27; Mark 4:35-41)

22Kaluk bu kunbarnangarrabuyika Jesus benmarneyimeng bininj nawu benhbukkabukkani, “Karridjowkke borledmikenh kore maninjmanu manlabbarlkimuk duninjh.” Wanjh birridjarrkbidbom kabbala, dja wanjh kunu birriballey.

23Bu kumekbe birribalhrey wanjh Jesus nungka kodjkeyonginj. Kaluk wanjh kunmayorrkkimuk bebmeng bedberre kore kurrulabeh, dja kukku bongihbongimi kore kabbala bobahbobarlmi, dja birrikuyinngakmeng. 24Wanjh bininj nuye birridjurlhmeng Jesus, dja birriyimeng, “Ngudda nawu kanbukkabukkan ngadberre, wanjh karrihngakme!” Wanjh nungka dolkkang, ngurdkeng kunmayorrk dja mak kukku manbu bobidbobidbuni, wanjh kunu ngurdmeng rowk, minj njale wohrokayi.

25Dja nungka benmarneyimeng, “Baleh ngunmarnewam ngudberre bu yimankek kandiwoybukwoyi?” Wanjh birrikeleminj dja mak birrimayahmeng birrimarneyimerrinj, “Kaluk nangale nawu bininj nawu warridj kawokrayekwon kunmayorrk dja mak kukku, dja kabimarrkmang?”

Jesus Bimarnbom Bininj Nawu Namarnde Nawern Birrikarrmi

Luke 8:26-39

(Matthew 8:28-34; Mark 5:1-20)

26Wanjh birridjalley kabbala birribebmeng kore bininj birrihni nawu birrikang kunred bolkngeyyoy Gergasa, kaluk borledmikenh kore Galilee. 27Bu nungka Jesus balkoluy wanjh birrabkeng nakudji bininj kumekbe kubolkkimukbeh. Kaluk nungka namarnde nawern birrikarrmi, dja nahni bininj minj korroko djongburrimeninj njale, dja warridj minj korroko niwirrinj kore kunrurrk, dja djahdjalni kore kumidj midjmirnderri. 28Bu nungka binang Jesus wanjh kunu kayhmeng dja mankang kore kumirrk nuye, dja wernkih duninjh kayhmeng, yimeng, “Njale ngudda yimwam kanhwarrewon Jesus, ngudda nawu Beywurd nuye God nawu Kawernhwohrnan Duninjh? Ngaye djawahdjawan, yuwn kanmarnbun ngadjakbekkan!” 29Kuhni yimeng bu Jesus biwokrayekwong nawu namalngwarre bu kabebme kabibawon nawu bininj. Dja kunwernhkah bihmangi bulkkidj, dja kunu bininj birrihnahnani, birridukkani wirlmurrng kubid dja mak kurrenge, dja nungka djalbakkeyi rowk, dja nawu namekbe namalngwarre bihdjalmunkeweyi kore kunbolkbubuyika manbu bininjyak.

30Wanjh Jesus bidjawam nawu namarnde, “Ngudda baleh yingeyyo?” Dja nungka yimeng, “Ngangeyyo Nawu Ngarriwernkenh.” Kunmekbe ngeyburrinj dja birriwern nawu namarnde birrimarnengimi kore nahni bininj. 31Dja bedda nawu namarnde birriwernhdjawam birriyimeng, “Kab, yuwn kanwokrayekwon kanmunkewe ngadberre ngarrikolung kore kanjdji duninjh kore kabirridjakbekkan!” 32Kaluk kumekbe birriwern duninjh bikkibikki birridalknguni kumekbe kore mandulum, dja nawu namarnde birriwernhdjawam birriyimeng, “Kab kanmunkewemen kore nanih nawu bikkibikki.” Wanjh Jesus bendjalbawong birribebmeng birriwam. 33Wanjh kunu nawu namarnde nawern birribebmeng birribawong nawu bininj, dja bindimarnengimeng nawu bikkibikki, wanjh birriwern rowk birrirlobmerrinj birrimankarrinj kore kungarlkwarre, birringakmeng kukukku.

34Bu bininj nawu birrinahnani bikkibikki birrinang bu baleh kurduyimerranj, wanjh birrikelerlobmeng, birrimulewam rowk bedberre nawu kumekbe kubolkkimuk birrihni, dja mak nawu birrihni kore kabbal kore manme birrihdudjengi birrihyoy. 35Wanjh bininj birribebmeng kabirrinan baleh kurduyimerranj, wanjh birrimarnebebmeng Jesus, birringalkeng bininj nawu namarnde birribawong, dja nungka ni kore Jesus nuye kurrenge, kaluk djongbuyindi kunmadj dja warridj bengmakminj. Wanjh kunu birrikeleminj.

36Dja nawu Jesus birrihdjarrkrey nawu birrinang rowk, bedda wanjh bindimarnemulewam bu baleh Jesus yimeng bu bimarnbom namekbe bininj nawu birrihkarrmi namarnde. 37Wanjh kunu birrimirndewern rowk nawu birrihni kore kumekbe kubolkwarlah bedberre Gergasenes birridjawam Jesus kabenbawon bedberre dja kare, dja birridjalwernhkeleminj duninjh. Wanjh kunu Jesus bidbom kore kabbala karrurndengkenh.

38Bininj nawu namarnde birribawong bihdjalwernhdjawani Jesus, yimeng, “Ngadjare ngarrdjarrkre.” Dja Jesus bimunkeweng, yimeng, 39“Yirrurnde kured ke, dja yibenmarneyimen bu baleh kunwernhmak God ngunmarnekurduyimeng.” Wanjh nawu bininj wam benmarneyolyolmi bininj rowk nawu birrihni kore kumekbe kubolkkimuk, benmarneyolyolmi bu baleh kunwernhmak Jesus bimarnekurduyimeng.

Jesus Birrolkkayhweng Ngalbeywurd Nuye Jairus Dja Mak Bimarnbom Daluk Ngalbu Kurlbahkurlbarey

Luke 8:40-56

(Matthew 9:18-26; Mark 5:21-43)

40Bu Jesus kumdurndi, wanjh nawu birrimirndewern bininj nawu birrihmadbuni wanjh birriwarnmakminj bu birrinang, dja birridabkeng. 41Wanjh kumekbe bimarnebebmeng nakudji bininj nawu ngeyyoy Jairus, nawu wohrnani kore synagogue kunrurrk yiwarrudjkenh. Wanjh nungka mankang kore Jesus kurrenge nuye dja biwernhdjawam, djareni Jesus rawinj kore kunrurrk nuye, 42dja nungka nuyeni ngalbeywurd ngalbu ngaldjalkudjini wurdyaw nuyeni, ngalbu mandjewk ngarreni darnkih twelve, wanjh ngalmekbe ngalyawk doweni kunkimuk, ngokko darnkih ngolekdadjmeninj. Bu Jesus kumekbe rengehrey, wanjh birrimirndewern birridjokkohmeng.

43Wanjh ngalkudji daluk ngalbu kurlbahkurlbarey munguyh bu mandjewk nawern twelve, dja mak minj nangale karrmeninj kundulkarre bu bimarnbuyi. 44Wanjh ngalmekbe daluk bimarnebebmeng kubodme nuye, wanjh djalwohkarrmeng nawu yiman kunyarl nawu welhwelmi kore manburrba nuye nawu Jesus djongbuhdjongbuyindi. Wanjh kunburrikudjiwi rerrih bimarneyakminj ngarre bu kurlbahkurlbarey. 45Wanjh Jesus yimeng, “Nangale nanu nawu ngankarrmeng?” Wanjh bu birriwern birriyakwarrinj, Peter yimeng, “Ngudda nawu kanbukkabukkan ngadberre, birrimirndewern ngundidjokkohme, ngundingerrengerrehme.” 46Dja Jesus yimeng, “Nakudji ngankarrmeng dja ngaburrbun bu kundulkarre nganmarnewam.” 47Wanjh ngalbu daluk bu burrbom bu birrikurdunang, wanjh kunu ngaleng kumwam kukdeldelmi, dja mankang kumirrk nuye, wanjh ngalengman bimarneyimeng kore birrimirndewern bininj birribekkani, mulewarrinj bu njalekenh bikarrmeng, dja mak bu kundjalburrikudji rerrih bu bikarrmeng wanjh djalmakminj bu bimarnbom. 48Wanjh Jesus bimarneyimeng, “Korlonj, ngudda kanwoybukwong, wanjh kunu ngaye marnbom. Bonj, yidjallay kunmodmikenh dorrengh.”

49Bu nungka balwokdi, wanjh nakudji bininj kumbebmeng nawu ningihni kore Jairus nuye kunrurrk, wanjh nungka kumwam bimarneyimeng Jairus, “Ngalbu ngalbeywurd ke, wanjh bonj korroko doweng, wanjh yibawo, yuwn munguyh yidjurrkkan nahni nawu kanbukkabukkan.” 50Dja Jesus bu kunmekbe bibekkang, wanjh nungka bimarneyimeng Jairus, “Yuwn yikele, dja kandjalwoybukwo, wanjh kunu ngamarnbun.” 51Wanjh bu birribebmeng kore kunrurrk, nungka Jesus minj nangale nabuyika benngimowoyi, birridjalkudji birridjarrkngimeng wanjh Peter, John, James, dja mak kornkumo dja ngalbadjan ngarreni ngalbu ngalyawk. 52Wanjh nawu kumekbe birrihni, bedda birriwern birrimarnenalkbuni dja mak birriberrekalkdorreni. Dja Jesus benmarneyimeng, “Yuwn ngurrinalkbun, dja ngalkka minj dowimeninj, dja kahdjalkeyo.” 53Wanjh kunu birridjekmiwong, dja birriburrbom bu woybukkih doweng. 54Dja nungka bibidkarrmeng, wanjh wernkih wokdanj, yimeng, “Ngardduk wurdyaw, wanjh yirrolkka!” 55Wanjh kunmalng ngalengngarre bimarnedurndi, wanjh ngaleng dolkkang kundjalmekbe rerrih, dja nungka benmarneyimeng, “Ngurriwo manme ba kangun.” 56Wanjh nawu ngalbadjan kornkumo benekangebarrhmeng, dja nungka benbenewokrayekwong, yimeng, “Yuwn nangale ngurrbenmarneyime bu kuhni kurduyimerranj.”